Trzy końce ideologii – najważniejsze dwudziestowieczne ujęcia problemu

• Authors: Krzysztof Świrek

Title variants

EN

Three ends of ideology – the most important approches to the problem in the twentieth century

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Dzisiejsza krytyka ideologii zmaga się z trzema wpływowymi koncepcjami, które określiły rozumienie fenomenu ideologii w dwudziestym wieku. Pierwszą z nich była teoria totalitaryzmu. Utożsamiła ona ideologię z quasi-logiczną doktryną, uzasadniającą terror i absolutną władzę. Drugą była teza o „końcu ideologii”. Ideologia była w niej rozumiana jako doktryna, która myli kwestie polityczne z metafizycznymi. Wreszcie, poststrukturaliści krytykowali samo pojęcie ideologii, jako oparte na naiwnych koncepcjach epistemologicznych. Autor przedstawia te trzy ujęcia i próbuje pokazać ich ograniczenia z punktu widzenia współczesnej krytyki ideologii.

EN

Today’s critique of ideology faces three influential concepts, that defined the understanding of ideological phenomenons in twentieth century. The first one of them was developed within the theory of totalitarianism. It perceived ideology as quasi-logical doctrine, justifying terror and absolute power. The second one was the end of ideology thesis. Ideology was conceived in it as a set of doctrines that mix up political and metaphysical issues. The last one was poststructuralist critique of the notion of ideology, as relying on naïve epistemological concepts. Author presents those three concepts, and tries to show their limitations from the point of view of contemporary ideology critique.

Keywords

PL

Ideologia; totalitaryzm; koniec ideologii; poststrukturalizm

EN

Ideology; totalitarianism; end of ideology; poststructuralism; Ideology; totalitarianism; end of ideology; poststructuralism

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Nauka i Szkolnictwo Wyższe
• Year: 2013
• Issue: 1(41)
• Pages: 43-55

Dates

published

2013-01-01

Contributors

author

Krzysztof Świrek

• Zakład Historii Myśli Społecznej Instytutu Socjologii UW

References

• Althusser L. 2006, Ideologie i aparaty ideologiczne państwa, przeł. A. Staroń, http://recyklingidei.pl/althusser-ideologie-aparaty-ideologiczne-panstwa (stan na 13.01.2014)
• Arendt H. 2010, Kondycja ludzka, Warszawa: Aletheia
• Arendt H. 2008, Korzenie totalitaryzmu, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne
• Arendt H. 2003, O rewolucji, Warszawa: Czytelnik
• Arendt H. 2002, Sympozjon w Toronto. Dzieło Hannah Arendt, „Przegląd Polityczny” 55
• Aron R. 2000, Opium intelektualistów, Warszawa: Muza
• Barthes R. 2008, Mitologie, Warszawa: Aletheia
• Bauman Z. 2007, Julian Hochfeld, w: Sułek A. (red.) Socjologia na Uniwersytecie Warszawskim, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN
• Beiner R. 1982, Hannah Arendt on Judging, w: H. Arendt, Lectures on Kant’s Political Philosophy,
• Chicago: University of Chicago Press
• Burke E. 1994, Rozważania o rewolucji we Francji, Kraków: Znak
• Eagleton T. 1991, Ideology. An introduction, London: Verso
• Foucault M. 1980, Truth and Power, w: Foucault M., Power/Knowledge. Selected Interviews
• and Other Writings, New York: Pantheon
• Jameson F. 2010, The Valences of the Dialectic, London: Verso
• Jameson F. 1998, The Antinomies of Postmodernity, w: tegoż, The Cultural Turn. SelectedWritings on the Postmodern, London: Verso
• Kant, I. 2005, Ugruntowanie metafizyki moralności, Kraków: Zielona Sowa
• Kurelić Z. 1996, Dark Crystal, ”Političkamisao” 5
• Larrain, J. 1979, The Concept of Ideology, London: Hutchinson
• Leder A. 2011, Pozycja podmiotu i pole podmiotowe, czyli o urokach analizy pozoru,
• „Przegląd Humanistyczny” 2
• Lock G. iMaiolo F. 2010, La guerre totaleindustrielle. Kilka uwag o zarządzaniu jako globalnym fundamentalizmie, „Kronos” 3
• Lukács, G. 1988, Historia i świadomość klasowa. Studia o marksistowskiej dialektyce, Warszawa: PWN
• Malešević, S. 2002, Rehabilitating Ideology After Posststrucutralism, w: Malešević, S., MacKenzie (red.) Ideology After Poststructuralism, London: Pluto Press
• Mills C.W. 1968, A Letter to the New Left, w: Ch. I. Waxman (red.) The End of Ideology Debate, New York: Funk &Wagnalls
• Poster M. 1984, Foucault, Marxism and History, Cambridge University Press
• Purvis, T., Hunt A. 1993, Ideology, Discourse, Ideology, Discourse, Ideology...,
• ”British Journal of Sociology” 3
• Shills E. 1968, The End of Ideology?, w: Ch. I. Waxman (red.) The End of Ideology Debate, New York: Funk &Wagnalls
• Świrek K. 2012, Retoryka końca ideologii, w: MarcjanikM. (red.), Retoryka mediów retoryka w mediach, Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA – JR
• Žižek S. 2011, Did Somebody Say Totalitarianism?, London: Verso
• Žižek S. 2008, O wierze, Warszawa: Aletheia
• Žižek S. 2009, Widmo ideologii, przeł. M. Kropiwnicki, w: Kropiwnicki M., Kutyła J. (red.), Žižek. Przewodnik Krytyki Politycznej, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej