Nauki prawne oraz ekonomia i finanse wobec problemu walutowych kredytów hipotecznych – rekomendacja integrująca perspektywy obu dyscyplin nauk społecznych

• Authors: Maciej Zaleśkiewicz

Title variants

EN

Legal studies and economics and finance in the face of the foreign currency mortgage loans problem: the recommendation integrating the perspectives of both of these social sciences disciplines

Abstracts

EN

The author addresses the issue of one of the most complex and far-reaching economic phenomena observed in recent years in Poland: legal disputes between banks and consumers as parties to foreign currency mortgage loan agreements. As a result of a critical analysis of the emerging direction of the case law, the author of the article formulates a recommendation that economic and financial arguments should be taken into account in court decisions on disputes arising out of foreign currency mortgage loans. The article provides a justification for implementing this recommendation based on the achievements of economic sciences and identifies interpretative paths developed in legal studies that can be considered for its application by Polish courts. Consequently, contrary to sometimes asserted claims in the subject literature that legal order and the canons of economic rationality are separate, the justification for the proposed recommendation in the article represents an interdisciplinary attempt to integrate the perspectives and tools used in legal studies as well as in economics and finance. The aim of this approach is to shape an institutional order that ensures the optimisation of economic activities for all groups of market actors. The analysis of both the data cited in the article and the positions presented in the literature, as well as those articulated by Polish financial safety net institutions (e.g. UKNF, NBP), leads to the conclusion that this goal can be most fully achieved through the integration of the achievements of both social sciences disciplines rather than contrasting them.

PL

Autor artykułu podejmuje problematykę dotyczącą jednego z najbardziej skomplikowanych i doniosłych w skutkach zjawisk gospodarczych obserwowanych w ostatnich latach w Polsce – sporów sądowych prowadzonych przez banki i konsumentów jako strony umów walutowego kredytu hipotecznego. Krytyczna analiza zarysowującego się obecnie kierunku linii orzeczniczej pozwala sformułować rekomendację, zgodnie z którą w wydawanych przez sądy rozstrzygnięciach sporów powstałych na tle walutowych kredytów hipotecznych należy uwzględniać argumenty ekonomiczno-finansowe. W toku rozważań przedstawiono wywodzące się z dorobku nauk ekonomicznych uzasadnienie dla realizacji tej rekomendacji oraz wypracowane w naukach prawnych ścieżki interpretacyjne, na podstawie których można rozważać jej zastosowanie przez polskie sądy. W konsekwencji, wbrew formułowanym niekiedy w literaturze przedmiotu twierdzeniom o rozłączności porządku prawnego i kanonów racjonalności ekonomicznej, zawarte w artykule uzasadnienie dla zgłoszonej rekomendacji stanowi interdyscyplinarną próbę zintegrowania perspektyw i narzędzi stosowanych w naukach prawnych oraz w ekonomii i finansach. Celem takiego zabiegu jest ukształtowanie ładu instytucjonalnego, który zapewni optymalizację procesu gospodarowania wszystkim grupom aktorów rynkowych. Analiza przytoczonych w artykule danych oraz przedstawionych w nim stanowisk, wyrażonych zarówno w literaturze przedmiotu, jak i w komunikatach instytucji sieci bezpieczeństwa finansowego (UKNF, NBP), prowadzi do wniosku, iż cel ten można najpełniej zrealizować poprzez zintegrowanie dorobku obu dyscyplin nauk społecznych, nie zaś poprzez ich przeciwstawianie.

Keywords

EN

foreign currency mortgage loans; financial system stability; remuneration for capital use

PL

kredyty walutowe; stabilność systemu finansowego; wynagrodzenie za korzystanie z kapitału

• Publisher: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie. Kolegium Zarządzania i Finansów
• Journal: Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów
• Year: 2023
• Issue: 192
• Pages: 11-30

Dates

published

2023

Contributors

author

Maciej Zaleśkiewicz

References

• Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. Urz. WE L 95/29).
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997 nr 78, poz. 483 z późn. zm.).
• Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 11 października 2022 r. w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych (Dz.U. 2022 poz. 2202).
• Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – wersja skonsolidowana z dnia 26 października 2012 r. (Dz. Urz. UE C 326/47).
• Dembinski, P. H., Beretta, S. (2014). Kryzys ekonomiczny i kryzys wartości. Kraków: Wydawnictwo M.
• Glapiński, A. (2012). Meandry historii ekonomii. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
• Nowak-Far, A. (2014). Multidyscyplinarność w metodologii nauk ekonomicznych stosowanej do analizy i opisu procesów integracji europejskiej. W: Studia europejskie. Wyzwania interdyscyplinarności (s. 105–126), J. Czaputowicz (red.). Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych.
• Alińska, A., Wasiak, K. (2014). Czy stabilność systemu finansowego można uznać za dobro publiczne?, Studia Ekonomiczne / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, 198 (1), s. 13–34.
• Bartkiewicz, B. (2023). Make Poland Great Again [wywiad z Ł. Wilkowiczem], Dziennik Gazeta Prawna, 20–22 stycznia.
• Dąbrowska-Kłosińska, P. (2010). Skutki wyroków prejudycjalnych TS w postępowaniu przed sądami krajowymi w świetle orzecznictwa i Traktatu z Lizbony, Europejski Przegląd Sądowy, grudzień, s. 4–15.
• Fedorowicz, M. (2017). O normatywnym pojęciu stabilności finansowej na rynku finansowym Unii Europejskiej w nowej architekturze nadzorczej, Studia Europejskie, 4, s. 73–94.
• Gorgol, A. (2014). Równowaga budżetowa w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Państwo i Prawo, 9, s. 23–35.
• Granat, M. (2017). Równowaga budżetowa jako zasada prawa (na marginesie orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego czasu kryzysu finansowego), Przegląd Konstytucyjny, 3, s. 5–32.
• Jura, T. (2021). Kredyty waloryzowane do franka szwajcarskiego a ryzyko systemowe w polskim sektorze bankowym, Bezpieczny Bank, 2, s. 121–149.
• Koźmiński, K., Jabłoński, M. (2022). Interwencja legislacyjna jako propozycja rozwiązania problemu tzw. kredytów frankowych: wybrane aspekty teoretyczne i praktyczne, Acta Iuris Stetinensis, 38 (2), s. 141–157. DOI: 10.18276/ais.2022.38–09.
• Liberadzki, M. (2021). Rozliczenie kredytu mieszkaniowego z niedozwolonymi walutowymi klauzulami indeksacyjnymi, Studia BAS, 2, s. 173–193.
• Stypułkowski, C. (2023). Prawnie wątpliwe [wywiad z Ł. Wilkowiczem], Dziennik Gazeta Prawna, 10–12 marca.
• Tylec, T. (2016). Koncepcja uwarunkowań instytucjonalnych w nowej ekonomii instytucjonalnej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 5 (953), s. 21–32.
• Wajda, P. (2021). Zwrot kosztów z tytułu bezumownego korzystania z kapitału pieniężnego w przypadku stwierdzenia nieważności (ex tunc) umowy kredytu (cz. 1), Przegląd Ustawo-dawstwa Gospodarczego, 2, s. 25–34.
• Gazeta SGH (2021). Stanowisko rektorów uczelni ekonomicznych z dnia 8 marca 2021 roku w sprawie problemu kredytów mieszkaniowych denominowanych lub indeksowanych do waluty obcej w Polsce, https://gazeta.sgh.waw.pl/komunikaty/stanowisko-rektorow-uczelni-eko-nomicznych-dot-problemu-kredytow-walutowych (dostęp: 7.02.2023).
• NBP (2020). Raport o stabilności systemu finansowego (grudzień), https://nbp.pl/wp-content/uploads/2022/09/rsf122020.pdf (dostęp: 18.04.2023).
• NBP (2021a). Raport o stabilności systemu finansowego (czerwiec), https://nbp.pl/wp-content/uploads/2022/09/rsf062021.pdf (dostęp: 18.04.2023).
• NBP (2021b). Stanowisko Prezesa Narodowego Banku Polskiego w sprawie walutowych kredytów mieszkaniowych (III CZP 11/21), https://sip.lex.pl/orzeczenia-i-pisma-urzedowe/pisma--urzedowe/iii-czp-11–21-stanowisko-w-sprawie-walutowych-kredytow-185158262 (dostęp: 18.04.2023).
• NBP (2022a). Komunikat Komitetu Stabilności Finansowej po posiedzeniu dotyczącym nadzoru makroostrożnościowego nad systemem finansowym, https://nbp.pl/komunikat-komitetu-sta-bilnosci-finansowej-po-posiedzeniu-dotyczacym-nadzoru-makroostroznosciowego-nad-sys-temem-finansowym-4/ (dostęp: 14.04.2023).
• NBP (2022b). Raport o stabilności systemu finansowego (grudzień), https://nbp.pl/wp-content/uploads/2022/12/rsf122022.pdf (dostęp: 18.04.2023).
• Pierwszy Prezes SN (2021). Wniosek do składu całej Izby Cywilnej SN (BSA I-4110-4/20), https://www.sn.pl/sprawy/SiteAssets/Lists/Zagadnienia_prawne/AllItems/Wniosek%20Pierwszego%20Prezesa%20SN%20z%20dnia%2029%20stycznia%202021%20r.pdf (dostęp: 6.10.2023).
• RPO (2022). Uwagi na piśmie Rzecznika Praw Obywatelskich w postępowaniu o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w sprawie C-520/21 Bank M., https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/2022–01/Stanowisko_RPO_5.1.2022.pdf (dostęp: 14.04.2023).
• TSUE (2023). Komunikat prasowy nr 36/23,https://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2023–02/cp230036pl.pdf (dostęp: 14.04.2023).
• UKNF (2021). Stanowisko Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego co do kierunków rozstrzygnięcia zagadnień prawnych przedstawionych przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego dotyczących hipotecznych kredytów mieszkaniowych denominowanych lub indeksowanych do waluty obcej,https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/Stanowisko_UKNF_dla_SN_ws_kredytow_FX_74047.pdf (dostęp: 19.04.2023).
• UKNF (2022a). Stanowisko Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego przygotowane na rozprawę przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-520/21 w dniu 12 października 2022 r., https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/Stanowisko_przygo-towane_na_rozprawe_%20przed_Trybunalem_Sprawiedliwosci_Unii_Europejskiej_ws_C-520_21.pdf (dostęp: 14.04.2023).
• UKNF (2022b). Wystąpienie Przewodniczącego KNF podczas spotkania wigilijnego środowiska bankowego w Związku Banków Polskich w dniu 8 grudnia 2022 r., https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/Wystapienie_Przewodnicz%C4%85cego_KNF_podczas_spotkania_wigi-lijnego_srodowiska_bankowego_w_ZBP_8_grudnia_2022_80517.pdf (dostęp: 18.04.2023).
• UKNF (2023a). Wystąpienie Przewodniczącego KNF podsumowujące Konferencję IDM, https://www.knf.gov.pl/aktualnosci?articleId=81369&p_id=18 (dostęp: 18.04.2023).
• UKNF (2023b). Przewodniczący KNF wystąpił podczas Forum Bankowego,https://www.knf.gov.pl/aktualnosci?articleId=81466&p_id=18 (dostęp: 18.04.2023).
• Wojtczak-Samoraj, D. (2014). Kilka uwag na temat otoczenia regulacyjnego rynku finansowego Unii Europejskiej, https://ikar.wz.uw.edu.pl/images/numery/19/pdf/93.pdf (dostęp: 14.04.2023).
• ZBP (2021). „Wynagrodzenie” za korzystanie z kapitału (zwrot wartości świadczenia banku polegającego na umożliwieniu kredytobiorcy korzystania z kapitału), https://zbp.pl/getme-dia/812df112-506c-45cf-9241-e1cd62bcc934/Notatka_wynagrodzenie-za-korzystanie-z-ka-pitalu (dostęp: 18.04.2022).

Identifiers

Biblioteka Nauki

20679062