"Communiones" mszalne dawniej i dziś

• Authors: Piotr Towarek

Title variants

EN

Mass Communiones in the past and today

Abstracts

EN

This article presents an outline of the history of shaping communio chants (one of the Proprium Missae chants for Communion): from Christian antiquity (Cyril of Jerusalem, John Chrysostom, Apostolic Constitutions), through the Middle Ages (Ordo Romanus Primus), the post-Tridentine period (Communiones totius anni by Mikołaj Zieleński), to the reform of the Second Vatican Council, to which we owe the collection of antiphonae ad communionem (Graduale romanum, Graduale Simplex, Missale romanum, Ordo Cantus Missae) in liturgical books, and indirectly also contemporary chants and songs intended for the communionprocession.

PL

Artykuł niniejszy ukazuje zarys dziejów kształtowania się śpiewu communio (jeden ze śpiewów Proprium Missae przeznaczony na Komunię): od starożytności chrześcijańskiej (Cyryl Jerozolimski, Jan Chryzostom, Konstytucje Apostolskie), poprzez epokę średniowiecza (Ordo Romanus Primus), okres potrydencki (Communiones totius anni Mikołaja Zieleńskiego), aż po reformę Soboru Watykańskiego II, której zawdzięczamy kolekcję znajdujących się w księgach liturgicznych antiphonae ad communionem (Graduale romanum, Graduale Simplex, Missale romanum, Ordo Cantus Missae), a pośrednio również współczesnych śpiewów i pieśni, przeznaczonych na procesję komunijną.

Keywords

PL

communio; antyfona na Komunię; Proprium Missae; muzyka liturgiczna; kultura muzyczna; Communiones totius anni; Mikołaj Zieleński

EN

communio; antiphon ad communionem; Mass Proper; liturgical music; musical culture; Communiones totius anni; Mikołaj Zieleński

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
• Journal: Studia Elbląskie
• Year: 2020
• Volume: 21
• Pages: 131-153

Dates

published

2020

Contributors

author

Piotr Towarek

• Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej

• https://orcid.org/0000000258095060

References

• Ambroży z Mediolanu, O tajemnicach, w: tenże, Wyjaśnienie Symbolu, O Tajemnicach, O sakramentach, przekł. i oprac. L. Gładyszewski, Kraków 2004, s. 51 – 66.
• Augustyn Św., Sprostowania, w: tenże, O nauce chrześcijańskiej, Sprostowania, tłum. J. Sulowski, opr. E. Stanula, „Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy” XXII, Warszawa 1979, s. 149 – 287.
• Bernagiewicz R., „Communio” czy „responsorium”?, „Liturgia Sacra” 9(2003), nr 1, s. 93 – 108.
• Bernagiewicz R., „Communiones” Graduału rzymskiego in statu nascendii i w obliczu rodzącej się diastematii, Lublin 2004.
• Białkowski M., Autentyczny, łatwy i funkcjonalny „Graduale Simplex” próbą przywrócenia śpiewu gregoriańskiego w liturgii, „Studia Gregoriańskie” 7(2014), s. 39 – 77.
• Białkowski M., Co śpiewać na Mszy?, „Przewodnik Katolicki” 45(2008): zob. https:// www.przewodnik-katolicki.pl/Archiwum/2008/Przewodnik-Katolicki-45 – 2008/Wiara-i-Kosciol/Co-spiewac-na-Mszy (23 września 2020).
• Białkowski M., Słowo i muzyka, „Przewodnik Katolicki” 9(2009): zob. https://www.przewodnik-katolicki.pl/Archiwum/2009/Przewodnik-Katolicki-9 – 2009/Wiara-i-Kosciol/ Slowo-i-muzyka (23 września 2020).
• Boska Liturgia świętego ojca naszego Jana Chryzostoma, w: Liturgie Kościoła prawosławnego, tłum. H. Paprocki, „Biblioteka Ojców Kościoła” 20, Kraków 2003, s. 71 – 109.
• Boska Liturgia uprzednio poświęconych darów, w: Liturgie Kościoła prawosławnego, tłum. H. Paprocki, „Biblioteka Ojców Kościoła” 20, Kraków 2003, s. 237 – 259.
• Burn D. J., Ludwig Senfl and the Mass Proper: Aspects of Chronology, w: Senfl-Studien 1, ed. S. Gasch, B. Lodes, S. Tröster, „Wiener Forum für ältere Musikgeschichte” 4, Tutzing 2012, s. 223–268.
• Conomos D., Communion Chants in Magna Graecia and Byzantium, „Journal of the American Musicological Society” 33(1980)2, s. 241–263.
• Conomos D., The Late Byzantine and Slavonic Communion Cycles: Liturgy and Music, „Dumbarton Oaks Studies” 21, Washington 1985.
• Cyryl Jerozolimski, Katecheza mistagogiczna piąta, w: tenże, Katechezy przedchrzcielne i mistagogiczne, tłum. W. Kania, opr. M. Bogucki, „Biblioteka Ojców Kościoła” 14, Kraków 2000, s. 339 – 344.
• Feretti P., Esthetique gregorienne, Solesmes 1938.
• Głowa W., Dobór pieśni we Mszy świętej, „Collectanea Theologica” 55(1985), f. 1, s. 77 – 92.
• Graduale Simplex, Editio typica altera, Libreria Editrice Vaticana 1999.
• Harris S., The Communion Chants of the Thirteenth-Century Byzantine Asmatikon, Amsterdam 1999.
• Hartlieb S., Uwagi na temat doboru śpiewów, w: Exsultate Deo. Śpiewnik mszalny. Wydanie ósme, opr. G. M. Skop, Katowice 1998, s. 9 – 16.
• Hieronim ze Strydonu, List 71, w: tenże, Listy, t. II (51 – 79), wst. i opr. M. Ożóg, przyg. tekstu łac. H. Pietras, „Źródła Myśli Teologicznej” 55, Kraków 2010, s. 169*–174*.
• Hiley D., Chorał Kościoła zachodniego. Podręcznik, tłum. M. Kaziński, Kraków 2019. Hinz E., Zarys dziejów muzyki kościelnej, Pelplin 2000.
• Hucke H., Huglo M., Communion, w: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, t. 4, London 1980, s. 591–594.
• Huglo M., Antifone antiche per la Fractio panis, „Ambrosius” 31(1955), s. 85–95.
• Jungmann J.A., Missarum Sollemnia. Eine genetische Erklärung der römischen Messe, Bd. 2, Wien 1962.
• Konstytucje apostolskie, w: Synody i kolekcje praw, t. II, przekł. S. Kalinkowski, A. Caba, opr. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2007, s. 1*–293*.
• Kulita P., Śpiewy o Eucharystii jako pokarmie na procesję komunijną, „Annales Lublinenses pro Musica Sacra” 1(2010), s. 345 – 355.
• Leszczyńska A., The liturgical context of Offertoria and Communiones by Mikołaj Zieleński, w: Italian Music in Central-Eastern Europe. Around Mikołaj Zieleński’s Offertoria and Communiones (1611), ed. T. Jeż, B. Przybyszewska-Jarmińska, M. Toffetti, TRA. D.I. MUS. Studi e monografie 2, Venezia 2015, s. 43 – 64.
• Maiani B., Approaching the Communion Melodies, „Journal of the American Musicological Society” 53(2000), nr 2, s. 209 – 290.
• Maiani B., The Responsory-Communions: Toward a Chronology of Selected Proper Chants (Diss.), University of North Carolina 1996.
• McKinnon J., The Eighth-Century Frankish-Roman Communion Cycl, „Journal of the American Musicological Society” 45(1992)2, s. 179 – 227.
• McKinnon J., The Advent Project: The Later Seventh-Century Creation of the Roman Mass Proper, Berkley 2000.
• Missale romanum ex Decreto Sacrosancti Concilli Vaticani Instauratum auctoritate Pauli Pp. VI promulgatum, Ordo Cantus Missae. Editio typica altera, Vaticanis 1988.
• Mszał rzymski dla diecezji polskich, Wydanie drugie, poszerzone i uzupełnione, Poznań 2013.
• Ordo Romanus Primus, ed. E. G. Cuthbert, F. Atchley, London 1905.
• Pawlak I., Muzyka liturgiczna po Soborze Watykańskim II w świetle dokumentów Kościoła, Lublin 2000.
• Pikulik J., Klasyczne formy chorału gregoriańskiego oraz monodii liturgicznej, w: Muzyka sakralna. Materiały z seminariów „Gaude Mater”, red. J. Masłowska, Warszawa 1998, s. 17 – 24.
• Porter S., The Gallican Rite, London 1958.
• Schuler M., Zur Überlieferung des „Choralis Constantinus” von Heinrich Isaac, „Archiv für Musikwissenschaft” 36 (1979), s. 68 – 76. 146 – 154.
• Towarek P., Ofertorium mszalne wczoraj i dziś, SE 19(2018), s. 207 – 226.
• Towarek P., Senfl Ludwik, w: EK, t. 17, Lublin 2012, k. 1418.
• Towarek P., Znaczenie i funkcje introitu mszalnego, SE 14(2013), s. 359 – 370.
• Towarek P., Wielkie formy muzyczne dedykowane św. Jakubowi Większemu, w: Święty Jakub Apostoł (Większy) w wierze, pobożności, teologii i sztuce – dawniej i dziś. Perspektywa uniwersalna i regionalna, red. K. Parzych-Blakiewicz, S. Kuprjaniuk, Olsztyn 2019, s. 111 – 133.
• Wellesz E., Historia muzyki i hymnografii bizantyjskiej, przekł. M. Kaziński, Kraków 2006.
• Wiśniewski P., Śpiewy uwielbienia w liturgii mszalnej, „Miscellanea – Biuletyn Stowarzyszenia Polskich Muzyków Kościelnych” 7(2012), s. 56 – 62

Identifiers

Biblioteka Nauki

2147228