„Babiniec” i „chłopiniec” w gwarach i polszczyźnie ogólnej

• Authors: Halina Karaś

Title variants

EN

‟Babiniec” and ‟chłopiniec” in dialects and general Polish

Abstracts

EN

The aim of this article is to discuss two analogically constructed words "babiniec" and "chłopiniec" functioning with different meanings in dialects and in contemporary general Polish. The history of both words is presented, their territorial range, the degree of their lexicographic documentation, their meanings and development in various varieties of the Polishlanguage (dialects and general Polish).

PL

Celem niniejszego artykułu jest omówienie dwóch wyrazów analogicznie zbudowanych słowotwórczo 'babiniec' i 'chłopiniec' funkcjonujących w różnych znaczeniach w gwarach i we współczesnej polszczyźnie ogólnej. Przedstawione zostały dzieje obu wyrazów, ich zasięg terytorialny, stopień ich udokumentowania leksykograficznego, ich znaczenia oraz rozwój w różnych odmianach polszczyzny (gwarowej i ogólnej).

Keywords

PL

leksykografia; gwary polskie; dzieje wyrazów babiniec; chłopiniec

EN

lexicography; Polish dialects; history of Polish words babiniec; chłopiniec

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
• Journal: Studia Elbląskie
• Year: 2022
• Volume: 23
• Pages: 87-100

Dates

published

2022

Contributors

author

Halina Karaś

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000000343839626

References

• ISJP – Inny słownik języka polskiego, pod red. M. Bańko, t. I, Warszawa 2000.
• NKJP – Narodowy Korpus Języka Polskiego, http://nkjp.pl/ (dostęp 1.09.2022).
• L – S.B. Linde, Słownik języka polskiego, t. I, Warszawa 1807.
• SEJPBo – W. Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005.
• SEJPBr – A. Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 1927.
• SJPD – Słownik języka polskiego pod red. W.Doroszewskiego, t.I – XI, Warszawa 1958 – 1969.
• SPXVI – Słownik polszczyzny XVI wieku, pod red. M. R. Mayenowej, Instytut Badań Literackich PAN, t. I, Warszawa 1966.
• Stp – Słownik staropolski, Warszawa 1953.
• SW – J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, Słownik języka polskiego, t. I, Warszawa 1900.
• SWil – A. Zdanowicz i in., Słownik języka polskiego, wydany staraniem M. Orgelbranda, t. I, Wilno 1861.
• USJP – Uniwersalny słownik języka polskiego, pod red. S. Dubisza, t. I – VI, Warszawa 2003.
• WSJP – Wielki słownik języka polskiego PAN pod red. P. Żmigrodzkiego: https://wsjp.pl/haslo/do_druku/50295/babiniec [dostęp: 25.08.2022 r.].
• CyganSGO – Cygan S., Słownik gwary opoczyńskiej, Opoczno 2018.
• DługoszSGZ – Długosz-Kurczabowa K., Słownik gwary zagnańskiej, Warszawa 2020.
• GondekSGL – Gondek R., Słownik gwary lasowiackiej, Nowa Dęba 2013.
• ILGiKP – Kąś J., Ilustrowany leksykon gwary i kultury podhalańskiej, t. I A–B, Bukowina Tatrzańska – Nowy Sącz 2015.
• Kobylińska – Kobylińska J., Słownik gwary gorczańskiej (zagórzańskiej), Kraków 2001.
• Kucała – Kucała M., Porównawczy słownik trzech wsi małopolskich, Wrocław 1957.
• Kutyła – Kutyła J., Słownik gwary lasowiackiej Kamienia i okolicy na Rzeszowszczyźnie, Rzeszów 2016.
• Nowak – Nowak J. K., Słownik gwary górali żywieckich, Żywiec – Grójec – Warszawa 2012.
• PodgSGŚ – Barbara i Adam Podgórscy, Słownik gwar śląskich, Katowice 2008.
• SDKKudz – Kudzinowski Cz., Słownik dialektu knyszyńskiego, [w:] Rembiszewska D., Słownik dialektu knyszyńskiego Czesława Kudzinowskiego, Łomża 2007.
• SGL – Pelcowa H., Słownik gwar Lubelszczyzny, t. IX. Przestrzeń wsi, ukształtowanie powierzchni, życie społeczne i zawodowe, Lublin 2021.
• SGO – Kąś J., Słownik gwary orawskiej, t. I, wyd. II poprawione i poszerzone, Kraków 2011.
• SGOWM – Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur, t. I (A-Ć) pod red. Z. Stamirowskiej, Wrocław.. 1987.
• SGPK – Karłowicz J., Słownik gwar polskich, t. 1, Kraków 1900.
• SGPPAN – Słownik gwar polskich, opr. i wyd. w IJP PAN w Krakowie do r. 1977 pod red. M. Karasia, z. 2, Kraków 1981.
• SGŚCWron – Słownik gwarowy Śląska Cieszyńskiego, pod red. J. Wronicz, Wisła, Ustroń 1995.
• SGŚWyd – Słownik gwar śląskich, red. B. Wyderka, t. I (A-Beczka), Opole 2000.
• SychSGK – Sychta B., Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej, t. 1 – 2, Wrocław–Warszawa–Kraków–(Gdańsk) 1967 – 1968.
• Szewczyk – Szewczyk Z., Słownik gwary Lachów Sądeckich (Podegrodzkich), Podegrodzie 2014.
• SzymSGD – Szymczak M., Słownik gwary Domaniewka w powiecie łęczyckim, cz. I, Wrocław 1962.
• Wietrzyk – Wietrzyk A., Słownik gwary Pogórzan (z okolicy Gorlic), pod red. nauk. B. Grabki i R. Kucharzyk, Gorlice 2011.
• Karaś H., 2019, Jeszcze o potrzebie dokumentowania leksyki gwarowej (na przykładzie wybranych wyrazów południowomałopolskich z okolic Biecza), Gwary Dziś, t. 11, s. 19 – 27.
• Karaś H., 2020, Gwara Bugaja na Pogórzu (gm. Biecz, pow. Gorlice). Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
• Karaś H., 2011, Polska leksykografia gwarowa. Wydawnictwo Wydziału Polonistyki, Warszawa.
• Kleszczowa K. red., 1996, Słowotwórstwo języka doby staropolskiej. Przegląd formacji rzeczownikowych, Katowice.
• Kreja B., 1995, Formacje na -iniec typu babiniec, krowiniec w języku polskim (na tle słowiańskim), Prace Filologiczne, t. XL, s. 7–27.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2154371