Człowiek a zwierzę – ujęcie Hansa-Eduarda Hengstenberga

• Authors: Józef Kożuchowski

Title variants

EN

Man and animal – the Hans-Eduard Hengstenberg’s approach

Abstracts

EN

The considerations contained in this article concern an issue that raises sharp controversy today, that is, the existence of a radical difference between man as a personal being and animals.This problem are presented basically in three dimensions: man’s openness to the world, his corporeality and spirit, stressing that the outstanding phenomenologist, just like Max Scheler and Josef Pieper, saw the sources of the decisive disproportion in man’s possession of the spirit (rational soul), self-awareness and the developed spirit by a man who is unique in his ability to objectivity, that is, to act completely free from a utilitarian attitude. Human corporeality is also distinguished by a special status because it is marked and transformed by objectivity, and therefore shows, unlike animals, a predisposition to material acts and notonly organic ones. Hengstenberg, therefore, unambiguously and convincingly showed a man as a person. An animal is only a living organism, endowed with a psycho-biological principle, that is, a sensual soul. The differences, similarities and, at the same time, a certain originality of Hengstenberg’s approach in comparison with other presentations in German philosophical anthropology of the 20th century were also indicated.

PL

Rozważania zawarte w niniejszym artykule dotyczą kwestii wzbudzającej dziś ostre kontrowersje, to jest istnienia radykalnej różnicy między człowiekiem jako bytem osobowym a zwierzętami. Tę problematykę przedstawiono zasadniczo w trzech wymiarach: otwartości człowieka na świat, jego cielesności oraz ducha, podkreślając, że wybitny fenomenolog, tak samo jak Max Scheler i Josef Pieper, źródła rozstrzygającej dysproporcji widział w posiadaniu przez człowieka ducha (duszy rozumnej), samoświadomości i uzdolnienia do rzeczowości, czyli do działań całkowicie wolnych od nastawienia o charakterze utylitarnym. Ludzką cielesność również wyróżnia szczególny status, ponieważ jest naznaczona i przeobrażona przez rzeczowość i dlatego wykazuje, w przeciwieństwie do zwierząt, predyspozycję do aktów rzeczowych, a nie tylko organicznych. Hengstenberg zatem jednoznacznie i przekonująco ukazywał człowieka jako osobę. Zwierzę bowiem to jedynie żywy organizm, obdarzony zasadą psychiczno-biologiczną, czyli duszą zmysłową. Wskazano także różnice, podobieństwa i zarazem pewną oryginalność ujęcia Hengstenberga w porównaniu z innymi podejściami w niemieckiej antropologii filozoficznej XX wieku.

Keywords

PL

Hengstenberg; człowiek; osoba; duch; ciało; zwierzę; organizm; filozofia; rzeczowość

EN

Hengstenberg; human; person; spirit; body; animal; organism; philosophy; matter-of-factness

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
• Journal: Studia Elbląskie
• Year: 2022
• Volume: 23
• Pages: 393-411

Dates

published

2022

Contributors

author

Józef Kożuchowski

• Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej
• Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna w Gdańsku

• https://orcid.org/0000000167691473

References

• Birnbacher D., Können medizinische Affenversuche ethisch gerechtfertigt werden, „Information Philosophie”, Marz 2012.
• Gehlen A., Człowiek jego natura i stanowisko w świecie, przekład i opracowanie naukowe R. Michalski, J. Rolewski, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2017.
• Hengstenberg H.E., Der Wesensunterschied zwischen Mensch und Tier, Fredebuel Koenen Essen 1962.
• Hengstenberg H.E., Gottmenschliche Existenz Christi und geisleibliche Existenz des Menschen, „Münchener Theologische Zeitschrift”, Band 27 1976.
• Hengstenberg H.E., Der Mensch auf dem Wege, Aschendorffsche Velagshbuchhandlung, Münster 1946.
• Hengstenberg H.E., Freiheit und Seinsordnung, Verlag W. Kohlhammer, Stuttgart 1961.
• Hengstenberg H.E., Grundlegung der Ethik, Könighausen Neumann, Würzburg 1989.
• Hengstenberg H.E., Philosophische Anthropologie, Verlag W. Kohlhammer, Stuttgart 1957.
• Hüntelmann R., Hans-Eduard Hengstenberg – ein fast vergessener christlicher Philosoph, „Theologisches” 48/2018.
• Kożuchowski J., Ciało ludzkie a organizm zwierzęcia: ujęcie Hansa-Eduarda Hengstenberga, „Studia Philosophiae Christianae” 53 (2021), nr 2, s. 145 – 167.
• Litt Th., Mensch und Welt, Quelle Meyer, Heidelberg 1961.
• Michalski R., Homo Defectus w kulturze późnej nowoczesności, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2017.
• Pańpuch Z., Spór o cielesność, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu KUL, Lublin 2015.
• Pieper J., Anthropo-Biologie. Über Arnold Gehlens Der Mensch, w: Tenże, Miszellen Register und Gesamtbibliographie CD-Rom zum Gesamtwerk, Felix Meiner Verlag, Hamburg 2007.
• Pieper J., Welt und Umwelt w: Tenże, Schriften zur Philosophischen Anthropologie und Ethik, hrsg. B. Wald, Felix Meiner Verlag, Hamburg 1996.
• Plessner H., Pytanie o conditio humana, wybrał, opracował i wstępem opatrzył Z. Krasnodębski, przełożył M. Łukaszewicz, Z. Krasnodębski, A. Załuska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe [PWN], Warszawa 1988.
• Prum R.O., Ewolucja piękna. Jak darwinowska teoria wyboru partnera kształtuje świat zwierząt i nas samych, tłum. K. Skonieczny, Copernicus Center Press, Kraków 2019.
• Scheler M., Stanowisko człowieka w kosmosie, w: Tenże, Pisma z antropologii filozoficznej i teorii wiedzy, przeł. wstępem i przypisami opatrzyli S. Czerniak, A. Węgrzecki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe [PWN], Warszawa 1987.
• Schmelz R., Subjektivität und Leiblichkeit, Königshausen Neumann, 1991

Identifiers

Biblioteka Nauki

2154390