Projekt komputu armii litewskiej z 1703 r. wraz z podziałem na poszczególne chorągwie i regimenty

• Authors: Adam Wołoszyn

Title variants

EN

Draft of the Lithuanian army komput of 1703 broken down into individual banners units and regiments

RU

Проект компута литовской армии 1703 г. вместе с разделением на отдельные хоругви и полки

Abstracts

EN

The article introduces the academic world to a new resource for research on the history of the Lithuanian army during the Great Northern War (1700–1721), that is a draft of the komput (conscription plan) of 1703. The document is deposited in the Kórnik Library of Polish Academy of Sciences as manuscript number 985. However, in the library’s manuscript inventory, it is labelled as the komput of 1706. Determining the actual dating of the document poses serious difficulties. It is possible only by means of approximation of the timeframe. It was certainly written prior to 27th November 1703 (implementation of the council resolution of the senate in Jaworów, on removing the Sapiehas from their offices). Most probably, the document was made prior to or during the Sejm of Lublin (11th June – 19th July 1703).

RU

В настоящей статье вводится в научное обращение новый источник для исследований истории литовской армии в период Великой Северной войны (1700–1721), которым является проект компута 1703 г. Он находится в Курницкой Библиотеке Польской Академии Наук в рукописи № 985. Однако в библиотечном каталоге рукописей компут датирован 1706 годом. Фактическую дату его создания сложно установить. Возможным представляется лишь примерное обозначение временных отрезков. Очевидно, что компут был составлен до 27 ноября 1703 г. (вступление в силу постановлений совета сената в Яворове о лишении правления Сапегов). Вполне возможно, что его составление пришлось на период существования люблинского сейма (11 июня – 19 июля 1703 г.) или еще до него.

PL

W niniejszym artykule zostaje wprowadzone do obiegu naukowego nowe źródło do badań nad historią armii litewskiej w okresie wielkiej wojny północnej (1700–1721), którym jest projekt komputu z 1703 r. Znajduje się on w Bibliotece Kórnickiej Polskiej Akademii Nauk w rękopisie o sygnaturze 985. W inwentarzu rękopisów biblioteki widnieje natomiast jako komput z 1706 r. Trudno jednak ustalić faktyczną datę jego powstania. Możliwe jest jedynie oszacowanie pewnych cezur. Sporządzony został na pewno przed 27 listopada 1703 r. (wprowadzenie w życie postanowień rady senatu w Jaworowie o pozbawieniu urzędów Sapiehów). Natomiast prawdopodobnie powstał przed lub w trakcie sejmu lubelskiego (11 czerwca – 19 lipca 1703 r.).

Keywords

PL

armia litewska; wielka wojna północna (1700–1721); regiment; chorągiew; kawaleria; piechota; komput; porcja; koń; husaria; petyhorcy; pancerni; rajtaria; dragonia; lekka jazda; jazda kozacka; jazda tatarska; jazda wołoska; piechota cudzoziemska (niemiecka); piechota węgierska; piechota janczarska; autorament; sejm lubelski w 1703 r.; Sapieha; Wiśniowiecki; Ogiński; Radziwiłł

EN

Lithuanian army; Great Northern War (1700–1721); regiment; banner; cavalry; infantry; komput; portion; horse; hussars; petyhorcy; pancerni; reiters; dragoons; light cavalry; Cossack cavalry; Tartar cavalry; Vlach cavalry; foreign infantry (German); Hungarian infantry; Janissary infantry; autorament; Sejm of Lublin in 1703; Sapieha; Wiśniowiecki; Ogiński; Radziwiłł

RU

литовская армия; Великая Северная война (1700–1721); полк; хоругвь; кавалерия; пехота; компут; порция; конь; гусары; пятигорцы; панцерные; рейтары; драгуны; легкая кавалерия; казацкая кавалерия; татарская кавалерия; итальянская кавалерия; иностранная пехота (немецкая); венгерская пехота; янычарская пехота; авторамент; люблинский сейм в 1703 г.; Сапега; Вишневецкий; Огинский; Радзивилл

• Publisher: Wojskowe Biuro Historyczne
• Journal: Przegląd Historyczno-Wojskowy
• Year: 2017
• Volume: XVIII (LXIX)
• Issue: 4 (262)
• Pages: 121-138

Dates

published

2017

Contributors

author

Adam Wołoszyn

• Uniwersytet Opolski

• https://orcid.org/0000000194236417

References

• Armia Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 1717–1775. Komput, budżet i struktury organizacyjne oddziałów [w:] Studia z dziejów Wielkiego Księstwa Litewskiego (XVI–XVIII wieku), red. S. Górzyński, M. Nagielski, Warszawa 2014.
• Borawski P., Ziemska służba wojskowa Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego w XV–XVIII wieku, Zabrze–Tarnowskie Góry 2015.
• Ciesielski T., Wojsko litewskie w latach 1698–1709 [w:] Wojny północne w XVI–XVIII wieku w czterechsetlecie bitwy pod Kircholmem, red. B. Dybaś, Toruń 2007.
• Daujotas J., LDK (Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės) kariuomenė XVIII A., „Karo archyvas” (Vilnius) 1997, t. 14.
• Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego 1582–1696. Spis, red. A. Rachuba, oprac. A. Rachuba, H. Lulewicz, Warszawa 2007.
• Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego 1697–1794. Spis, red. A. Rachuba, oprac. A. Rachuba et al., Warszawa 2004.
• Dyaryusz sejmu lubelskiego extraordynaryjnego dwuniedzielnego die 19 Junii anno 1703 zaczętego [w:] Teka Gabryela Junoszy Podoskiego arcybiskupa gnieźnieńskiego, t. 1, wyd. K. Jarochowski, Poznań 1854.
• Dzieje rodziny Ciechanowieckich herbu Dąbrowa. XIV–XXI wiek, red. A. Rachuba, oprac. H. Lulewicz et al., Warszawa 2013.
• Filipczak-Kocur A., Litewski Trybunał Skarbowy (1591–1717), „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2002, t. 7.
• J. Poraziński, Sejm lubelski w 1703 roku i jego miejsce w konfliktach wewnętrznych na początku XVIII wieku, Warszawa–Poznań–Toruń 1988.
• Nowicki J. B., Piotr I, August II i Rzeczpospolita 1697–1706, Kraków 2013.
• Nycz M., Geneza reform skarbowych Sejmu Niemego (Studium z dziejów skarbowo wojskowych z lat 1697–1717), Poznań 1938.
• Polski słownik biograficzny, t. 1–51, Kraków–Wrocław–Warszawa 1935–2017.
• Rachuba A., Oficerowie cudzoziemskiego autoramentu w armii Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 1648–1667 [w:] Od armii komputowej do narodowej (XVI–XX w.), red. Z. Karpus, W. Rezmer, Toruń 1998.
• Rachuba A., Siły zbrojne Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVII w., „Przegląd Wschodni. Historia i Współczesność Polaków na Wschodzie” 1994, t. 3, z. 3(11).
• Rachuba A., Sprawa obsady urzędów litewskich po Sapiehach w początkach XVIII wieku [w:] Między wielką polityką a szlacheckim partykularyzmem. Studia z dziejów nowożytnej Polski i Europy ku czci Profesora Jacka Staszewskiego, red. K. Wajda, Toruń 1993.
• Sliesoriūnas G., Starania dyplomacji rosyjskiej o wciągnięcie Rzeczypospolitej Obojga Narodów do wojny ze Szwecją w roku 1702 a problem integralności państwa polsko litewskiego [w:] Polska wobec wielkich konfliktów w Europie nowożytnej. Z dziejów dyplomacji i stosunków międzynarodowych w XV–XVIII wieku, red. R. Skowron, Kraków 2009.
• Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII w. Spisy, red. H. Lulewicz i A. Rachuba, Kórnik 1994.
• Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII–XVIII wieku. Spisy, red. A. Gąsiorowski, t. 1–11, Kórnik 1985–2002.
• Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. 1: Województwo wileńskie XIV–XVIII wiek, red. A. Rachuba, oprac. H. Lulewicz et al., Warszawa 2004.
• Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. 2: Województwo trockie XIV–XVIII wiek, red. A. Rachuba, oprac. H. Lulewicz et al., Warszawa 2009.
• Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. 3: Księstwo żmudzkie XV–XVIII wiek, red. A. Rachuba, oprac. H. Lulewicz et al., Warszawa 2015.
• Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. 4: Ziemia smoleńska i województwo smoleńskie XIV–XVIII wiek, red. A. Rachuba, oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba, P. P. Romaniuk, Warszawa 2003.
• Urzędnicy wołyńscy XIV–XVIII wieku, oprac. M. Wolski, Kornik 2007.
• Wagner M., Baltazar Wilga Godzimirski – ostatni komisarz kozacki Rzeczypospolitej (1692–1699, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 2016, t. 143, z. 2.
• Wagner M., Komput wojsk koronnych Rzeczypospolitej w kampanii 1703 roku, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1998, t. 39.
• Wimmer J., Wojsko Rzeczypospolitej w dobie wojny północnej (1700–1717), Warszawa 1956.
• Wisner H., Wojsko litewskie I połowy XVII wieku (cz. III), „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1978, t. 21.
• Wolff J., Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego 1386–1795, Kraków 1885.
• Волошин А., Преобразования в структуре компута литовской армии в 1698–1717 гг. [w:] Труды Восьмой Международной научно-практической конференции 17–19 мая 2017 года, ч. 2, ред. С. В. Ефимов, Санкт-Петербург 2017.

Identifiers

Biblioteka Nauki

1924241