Zaburzenia mowy a potrzeba porozumiewania się. O komunikacji alternatywnej i wspomagającej

• Authors: Magdalena Jankosz

Abstracts

PL

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest zapoznanie czytelnika z wybranymi zagadnieniami związanymi z zaburzeniami mowy, najważniejszymi rodzajami komunikacji alternatywnej i wspomagającej, a także zwrócenie uwagi na fakt, iż systemy te, oprócz tego, że służą do porozumiewania się, realizują też inne funkcje językowe. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Głównym problemem artykułu jest odpowiedź na pytanie, w jaki sposób osoby niemówiące lub z zaburzeniami mowy mogą komunikować się z otoczeniem. Posługując się metodą analizy literatury przedmiotu i odniesieniami do konkretnych biografii przedstawionych w książce Oddany (Hoyt i Yeager, 2011) oraz filmie Skafander i motyl (reż. J. Schnabel, 2007), zaprezentowałam najczęściej spotykane typy komunikacji alternatywnej i wspomagającej oraz zestawiłam je z modelem komunikacji językowej Romana Jakobsona. PROCES WYWODU: W pierwszej, wprowadzającej części artykułu, scharakteryzowałam mowę jako zjawisko uwarunkowane biologicznie i społecznie, a jednocześnie pozwalające realizować wyższe, duchowe potrzeby człowieka. Następnie, zwracając uwagę na problem rozmaicie uwarunkowanych zaburzeń mowy, zaprezentowałam najbardziej popularne typy komunikacji alternatywnej i wspomagającej. Wykorzystałam również przykłady z literatury i filmu, jak również odniosłam się do modelu aktu mowy Jakobsona, aby zobrazować liczne funkcje realizowane przez tę komunikację. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Zaburzenia mowy są bardzo poważnym obciążeniem dla osób nimi dotkniętych, dlatego istotne jest poznawanie przez nie dostosowanych do ich potrzeb i możliwości rodzajów komunikacji wspomagającej i alternatywnej. Przedstawione w pracy przykłady komunikacji wspomagającej i alternatywnej spełniają wszystkie funkcje aktu mowy wymienione przez autora Poetyki w świetle językoznawstwa, nie tylko te związane z nadawcą, odbiorcą, kodem, kanałem czy kontekstem, ale także te ukierunkowane na sam komunikat, czyli funkcję poetycką. Umożliwiają osobom z zaburzeniami mowy porozumiewanie się, nawiązywanie relacji osobistych, społecznych, wyrażanie uczuć, intencji, a nawet twórczość literacką. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Bardzo ważne wydaje się poszerzanie wiedzy na temat alternatywnych i wspomagających metod komunikacji. Problem trudności komunikacyjnych związanych z rozmaitymi zaburzeniami mowy dotyczy wielu osób, które bez tych metod skazane byłyby na alienację społeczną. Również podejmowane przez te osoby próby literackie (realizowane np. w formie blogów) powinny być zauważane i rozpowszechniane.

Keywords

PL

mowa; komunikacja wspomagająca; komunikacja alternatywna; funkcje języka

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Horyzonty Wychowania
• Year: 2017
• Volume: 16
• Issue: 38
• Pages: 109-123

Dates

published

2017

Contributors

author

Magdalena Jankosz

• Akademia Ignatianum, Wydział Filozoficzny, Instytut Kulturoznawstwa

References

• Antas, J. (2013). Semantyczność ciała. Gesty jako znaki myślenia. Łódź: Primum Verbum.
• Aronson, E. (2009). Człowiek – istota społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Błeszyński, J. (2008). Alternatywne i wspomagające metody komunikacji. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Cieszyńska, J. i Korendo, M. (2007). Wczesna interwencja terapeutyczna. Stymulacja rozwoju dziecka od niemowlęcia do 6. roku życia. Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne.
• Hoyt, D. i Yaeger, D. (2011). Oddany. Opowieść o miłości ojca do syna. Kraków: Wydawnictwo św. Stanisława BM.
• Jakobson, R. (1989). Poetyka w świetle językoznawstwa. W: W poszukiwaniu istoty języka. T. II. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 77-124.
• Jak być dobrym słuchaczem. Pozyskano z: http://aac.org.pl/index.php?view=article&catid=45%3Az-biuletynu&id=69%3Ajak-by-dobrym-suchaczem&option=com_content&Itemid=66 (dostęp: 18.03.2017).
• Jaszczuk, J. i Stępniewicz, I. (2013). Co zamiast mowy? O komunikacji alternatywnej. W: Mówi się, czyli o wymowie i wymowności Polaków. Materiały z IX Forum Kultury Słowa, Szczecin, 9-11 października, 252-262.
• Kaczmarek, B.B. (2008). Teoretyczne i praktyczne podstawy metody Makaton. W: J. Błeszyński (red.), Alternatywne i wspomagające metody komunikacji. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, 245-283.
• Karpowicz. A. (red.). (2012). Antropologia twórczości słownej. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Lechowicz, A. (2008). System komunikacji symbolicznej Blissa – twórca systemu, budowa, użytkownicy, rozwój systemu w Polsce. W: J. Błeszyński (red.), Alternatywne i wspomagające metody komunikacji. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, 409-425.
• Lewtak, K. i Parys, J. (b.d.) Alternatywne i wspomagające metody komunikacji. Pozyskano z: http://www.zssdebica.edu.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=72&Itemid=93 (dostęp: 19.04.2017).
• Najkrócej o AAC. Pozyskano z: http://www.aac.org.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=44:najkrocej-o-aac&catid=34:artykuy-najwaniejsze (dostęp: 18.03.2017).
• Panasiuk, J. (2013). Gdzie w mózgu mieszka słowo. Filo- a ontogeneza języka. W: Mówi się, czyli o wymowie i wymowności Polaków. Materiały z IX Forum Kultury Słowa, Szczecin, 9-11 października, 224-251.
• Ricoeur, P. (1989). Język, tekst, interpretacja. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Sieradzka-Baziur, B. (2011). Lęki „homo loquens” i „homo scribens”. Horyzonty Wychowania, 10(19), 125-148.
• Załazińska, A. (2013). Gesty jako akcenty mowy. W: Mówi się, czyli o wymowie i wymowności Polaków. Materiały z IX Forum Kultury Słowa, Szczecin, 9-11 października, 189-203.
• Załazińska, A. (2016). Obraz, słowo, gest. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Identifiers

Biblioteka Nauki

1197893