Polskie słownictwo gwarowe w kontekście etymologicznym (na przykładzie nazw roślin)

• Authors: Jadwiga Waniakowa

Title variants

EN

Polish dialectal vocabulary in an etymological context (the example of plant names)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono problematykę słownictwa gwarowego z etymologicznego punktu widzenia. Zwrócono uwagę na konieczność badania leksyki gwarowej pod względem etymologicznym, wskazując na wieloaspektowe potrzeby w tym zakresie. Wszystkie prezentowane zagadnienia omówiono na przykładzie gwarowych nazw roślin, uwypuklając konieczność znajomości wszelkich cech botanicznych poszczególnych gatunków w celu ustalenia właściwej motywacji semantycznej nazw. Podkreślono, że w sferze etymologii gwarowych nazw roślin ogromnie ważne są nie tylko ich formy, ale też motywacja semantyczna i historia. To po ich zbadaniu (za pomocą metody historyczno-porównawczej) można wywodzić wnioski etymologiczne, gdzie kluczową rolę odgrywa końcowe stwierdzenie, czy dana nazwa gwarowa rośliny jest autentycznie gwarowa, czy jest odziedziczona lub zapożyczona. Stwierdzono ponadto, że metodologia etymologicznych badań gwarowych, oprócz zwykłych zasad stosowanych w dociekaniach etymologicznych, musi także brać pod uwagę wpływrealiów wiejskich, wierzeń, zwyczajów itd., innymi słowy, całokształtu kultury wiejskiej na motywację semantyczną słownictwa gwarowego. Stąd badania etymologiczne nad słownictwem gwarowym wymagają dużo bogatszego niż zazwyczaj warsztatu etymologicznego i dodatkowej wiedzy z zakresu dialektologii, historii kultury wiejskiej oraz etnologii.

EN

The article presents the issues of dialectal vocabulary from the etymological point of view. Attention has been drawn to the need of studying dialectal vocabulary with regard to the etymology, pointing to the multi-faceted requirements in this respect. All the presented issues have been discussed by using the example of dialectal plant names. Emphasis has been placed on the fact that one should know all the botanical features of individual species in order to determine the proper semantic motivation behind the names. It has been stressed that in the etymology of dialectal names of plants, not only their forms but also the semantic motivation and history are of extreme importance. After examining them (using the historical-comparative method), etymological conclusions can be drawn whether a given dialectal name of a plant is authentically dialectal, inherited or borrowed. Moreover, it has been found out that the methodology of etymological dialectal research, in addition to the typical principles used in etymological surveys, must take into account the influence of rural life, beliefs, customs, etc. In other words, the entire rural culture of the semantic motivation of the dialectal vocabulary needs to be considered. Hence, etymological research into dialectal vocabulary requires more sophisticated etymological techniques and additional knowledge of dialectology, history of rural culture and ethnology.

Keywords

PL

słownictwo gwarowe; etymologia; gwarowe nazwy roślin; motywacja semantyczna

EN

dialectal vocabulary; etymology; dialectal plant names; semantic motivation; dialectal vocabulary; etymology; dialectal plant names; semantic motivation

• Publisher: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• Journal: Gwary Dziś
• Year: 2020
• Volume: 12
• Pages: 247-255

Dates

published

2020-12-15

Contributors

author

Jadwiga Waniakowa

• Polska Akademia Nauk w Krakowie, Instytut Języka Polskiego

• https://orcid.org/0000-0002-1651-1572