Winszowanie i dobre słowo w gwarze

• Authors: Kazimierz Sikora
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

The article analyzes traditional forms of seasonal greetings connected with Christmas, New Year and Easter celebrations. The analysis follows the ethnolinguistic and pragmatic frameworks and draws on the notion of performative utterances (in its broad definition). In the course of analysis of a wide range of wishes and seasonal greetings, both sung and recited, two basic types of such utterances have been established: 1. optative utterances, based on lexicalized expression of modality; 2. performative utterances, based on syntactic structures incorporating modal verbs. The author enriches his linguistic analysis with broader contextual considerations of folk culture and rules of conduct as well as focusing on the reasons of the current decline in the tradition of seasonal greetings.

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
• Year: 2011
• Issue: 6

Dates

published

2011-11-18

Contributors

author

Kazimierz Sikora

References

• Adamowski J., 1992, Ludowe sposoby składania życzeń (słowo w kontekście kultury), [w:] Polska etykieta językowa, red. J. Anusiewicz, M. Marcjanik, Wrocław, s. 97–105 (Język a Kultura, t. 6).
• Adamowski J., 2002, O typach i odmianach gatunkowych kolęd polskich, „Twórczość Ludowa”, nr 4 (53); przedruk w: „Gadki z Chatki” 2005, nr 60/61.
• Apresjan J.D., 1980, Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka, tłum. Z. Kozłowska, A. Markowski, Wrocław.
• Awdiejew A., 2007, Gramatyka interakcji werbalnej, Kraków.
• Bartmiński J., 2002, Polskie kolędy ludowe. Antologia, zebrał, wstępem, komentarzami i przypisami opatrzył J, Bartmiński, Kraków.
• Bartmiński J., Sulima R., 1991, Kolędy polskie, Warszawa.
• Bielenin B., 2003, Rytuał zamawiania chorób jako akt mowy, „Poradnik Językowy”, z. 7, s. 36–53.
• Burszta W., 1991, Mowa magiczna jako przejaw synkretyzmu kultury, [w:] Funkcje języka i wypowiedzi, red. J. Bartmiński, R. Grzegorczkowa, Wrocław, s. 93–104 (Język a Kultura, t. 4). Bystroń J.S., 1947, Kultura ludowa, Warszawa.
• Dobrowolski K., 1958, Chłopska kultura tradycyjna (Próba teoretycznego zarysu na podstawie materiałów źródłowych XIX i XX w. z pd. Małopolski), „Etnografia Polska” (Wrocław), t. 1, s. 19–56.
• Engelking A., 1991, Rytuały słowne w kulturze ludowej. Próba klasyfikacji, [w:] Funkcje języka i wypowiedzi, red. J. Bartmiński, R. Grzegorczkowa, Wrocław, s. 75–85 (Język a Kultura, t. 4).
• Gajda S., 1991, Gatunki wypowiedzi potocznych, [w:] Język potoczny jako przedmiot badań językoznawczych, red. S. Gajda, Z. Adamiszyn, Opole, s. 67–74.
• Gajda S., 1993, Gatunkowe wzorce wypowiedzi, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław, s. 245–258.
• Habrajska G., 1993, Struktura życzeń świątecznych, „Poradnik Językowy”, z. 7, s. 384–396.
• Karolak S., 2006, Czy dativus jest przypadkiem semantycznym?, [w:] Od fonemu do tekstu.
• Prace dedykowane profesorowi Romanowi Laskowskiemu, red. I. Bobrowski, K. Kowalik, Kraków, s. 249–256.
• Kolędowanie na Lubelszczyźnie, 1986, red. J. Bartmiński, C. Hernas, Wrocław.
• Lizisowa M.T., 1998, Norma prawna jako wypowiedź ograniczona w tekście prawnym (na przykładzie materiału językowego staropolskiego), [w:] Tekst. Analizy i interpretacje, red.J. Bartmiński, B. Boniecka, Lublin, s. 266–281.
• Marcjanik M., 1997, Polska grzeczność językowa, Kielce.
• Niebrzegowska-Bartmińska S., 2001, Idea działającego słowa w tekstach polskich zamówień, „Etnolingwistyka”, t. 13, s. 101–115.
• Niebrzegowska-Bartmińska S., 2004, Pojęcie wzorca tekstu a modelująca funkcja motywu. Na przykładzie kolędy życzącej, [w:] W kręgu wiernej mowy, red. M. Rzeszutko, M. Wojtak, Lublin, s. 283–299.
• Niebrzegowska-Bartmińska S., 2007, Wzorce tekstów ustnych w perspektywie etnolingwistycznej, Lublin.
• Ogrodowska B., 2007, Polskie zwyczaje i obrzędy doroczne, Warszawa.
• Ong W., 1992, Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, tłum. J. Japola, Lublin.
• Ożóg K., 1990, Zwroty grzecznościowe współczesnej polszczyzny mówionej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Językoznawcze”, z. 98.
• Przybylska R., 2003, O formule ludowych zamawiań chorób na Podkarpaciu, [w:] Kultura wsi podkarpackiej, red. H. Kurek, F. Tereszkiewicz, Kraków, s. 95–109.
• Przybylska R., 2010, Formuły performatywne prowokujące do agresji, [w:] Silva rerum philologicarum. Studia ofiarowane Profesor Marii Strycharskiej-Brzezinie z okazji Jej jubileuszu, red. J. Gruchała, H. Kurek, Kraków, s. 295–311.
• Puzynina J., 2001–2002, O pojęciu intensyfikacji, „Roczniki Humanistyczne Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego”, t. 49–50, z. 6, Lublin, s. 321–327.
• Sikora K., 2010, Grzeczność językowa wsi, cz. 1: System adresatywny, Kraków.
• Simonides D., 2007, Mądrość ludowa. Dziedzictwo kulturowe Śląska Opolskiego, Wrocław.
• Stomma L., 2002, Antropologia kultury wsi polskiej XIX w. oraz wybrane eseje, Łódź.
• Styk J., 1999, Chłopi i wieś polska w perspektywie socjologicznej i historycznej, Lublin.
• Wierzbicka A., 1999, Włoska reduplikacja. Pragmatyka międzykulturowa i semantyka illoku cyjna, [w:] eadem, Język – umysł – kultura, Warszawa, s. 270–299.
• Wierzbicka A., 2006, Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne, Lublin (tłumaczenie polskie książki Semantics. Primes and Universals, Oxford 199