Tod oder Wiedergeburt? Zur Rhetorik zwischen 1720 und 1760 in Deutschland

• Authors: Paweł Zarychta
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Jeśli mowa jest o retoryce w Niemczech w dobie oświecenia, dość często można spotkać sięz opinią, że wiek XVIII jest tym, w którym straciła ona swoje przemożne znaczenie jakodziedzina zainteresowań humanistycznych. Czasem nawet pisze się o tym, że oświecenieprzynosi ze sobą śmierć retoryki.W artykule punktem wyjścia staje się pytanie, czy w XVIII wieku – zwłaszcza w latach1720–1760 – mamy rzeczywiście do czynienia z upadkiem i utratą prestiżu retoryki jakodziedziny humanistycznej. Wskazano, że już sama liczba publikacji z zakresu retoryki, oszacowanaprzez J. Dycka i J. Sandstede na około 3000 pozycji, przeczy takiej tezie. Wręczprzeciwnie, jak próbowano wykazać, należy mówić raczej o swoistym renesansie retorykiw XVIII wieku. Odrzuceniu ulega wprawdzie barokowa teoria i praktyka sztuki oratorskiej,jednak kanoniczna retoryka znana z antyku staje się podstawą pogłębionej refleksji i punktemwyjścia do nowych dociekań teoretycznych. Co charakterystyczne dla oświecenia, interesującąnas dziedzinę próbuje się dodatkowo powiązać ze zdobyczami nauk ścisłych – zwłaszczamatematyki i logiki. Dotyczy to głównie XVIII-wiecznej teorii inwencji.Opierając się na najbardziej znanych i reprezentatywnych teoriach i podręcznikach w tymzakresie (Fabricius, Hallbauer, Gottsched), w poszczególnych fragmentach artykułu dokonanosyntezy głównych założeń teoretycznych dotyczących retoryki niemieckiej w latach 1720––1760. Odniesiono się tu do zmian w zakresie samego pojmowania sztuki oratorskiej, jak i jejposzczególnych dziedzin (inwencja, elokucja i kompozycja).51

Keywords

PL

• Publisher: Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis
• Year: 2006
• Volume: 1
• Issue: 1

Dates

published

2006

online

2015-03-23

Contributors

author

Paweł Zarychta