Szlacheckie rody ze Śląska i ich księgozbiory przedstawione na podstawie wybranych niemieckojęzycznych książek z XIX i pierwszej połowy XX wieku przechowywanych w Bibliotece Uniwersyteckiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Lublinie

• Authors: Barbara Zezula

Abstracts

EN

Selection work carried out at the University Library of the John Paul II Catholic University of Lublin revealed many different ownership marks on German-language prints published in the 19th and early 20th century, brought from Silesia to Lublin in 1946-1956. Bookplates and seals confirmed some of the prints come from the German nobility family libraries that had lived in Silesia for centuries. A search for information about the original book owners and sources of small book collections was conducted. However, it revealed a lack of documented data and scientific studies. It is necessary to consider appointing an interdisciplinary and international team that will undertake a comprehensive study of Silesian prints’ history as the region’s German cultural heritage.

PL

Prace selekcyjne prowadzone w magazynach Biblioteki Uniwersyteckiej KUL w Lublinie ujawniły wiele różnych znaków własnościowych na niemieckojęzycznych drukach wydanych w XIX i na początku XX w., przywiezionych ze Śląska do Lublina w latach 1946–1956. Ekslibrisy i pieczęcie potwierdziły ich pochodzenie z bibliotek rodowych niemieckiej szlachty osiadłej od wieków na ziemi śląskiej. Są nimi oznaczone przeważnie pojedyncze druki. Zaprezentowane zostały losy pałaców, ich właścicieli i zbiorów bibliotecznych, jeśli było to możliwe. Poszukiwania informacji o pierwotnych właścicielach książek i zasobach niewielkich księgozbiorów ujawniły brak udokumentowanych danych i naukowych opracowań. Mimo poważnych przeszkód, wynikających z ogromnego rozproszenia książek w bibliotekach i materiałów w archiwach, braku dawnych katalogów, inwentarzy i kartotek proweniencyjnych należy rozważyć powołanie interdyscyplinarnego zespołu o międzynarodowym składzie do kompleksowego opracowania historii śląskich druków jako niemieckiego dziedzictwa kulturowego tego regionu.

Keywords

PL

szlachta śląska; proweniencje; księgozbiory rodowe; druki niemieckie XIX w.; druki niemieckie do 1945 r.; Biblioteka Uniwersytecka KUL

EN

Silesian nobility; ownership marks on books; nobility family libraries; German prints until 1945; University Library of Catholic University of Lublin; German-languages prints in 19th century

• Publisher: Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach
• Journal: Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy
• Year: 2020
• Issue: 2(60)
• Pages: 85-118

Dates

published

2020

Contributors

author

Barbara Zezula

• Biblioteka Uniwersytecka KUL w Lublinie

References

• Brakelmann, G. (2012). Peter Yorck von Wartenburg 1904-1944. Eine Biographie. München: C.H. Beck Verlag.
• Czarna, A., tekst, Możnystan, E., fot. (2019, 1 września). Zaniedbana piękność z Bożkowa. Świdnicki Portal Historyczny. Pobrane 20 stycznia 2021, z http://historia-swidnica.pl/zaniedbana-pieknosc-z-bozkowa/
• Deym Franz Graf von Střítež of (1957). In: Österreichisches Biographisches Lexikon 1815-1950 (ÖBL) Bd. 1. Wien: Österreichische Akademie der Wissenschaften, s. 182.
• Ferdinand von Harrach. (2021, 3 Januar). In: Wikipedia. Die freie Enzyklopädie. Abgerufen am 20. Januar 2021, von https://de.wikipedia.org/wiki/Ferdinand_von_Harrach
• Firszt, S. (2002). Losy zbiorów, kolekcji i muzealiów jeleniogórskich w latach 1939-1957. Rocznik Jeleniogórski, 34, 125-146.
• Helmut James von Moltke (1907-1945). Kreisau-Initiative e. V. Abgerufen am 24. Februar 2021, von https://www.kreisau.de/kreisau/kreisauer-kreis/mitglieder/helmuthjames-von-moltke/
• Hoyos-Sprinzenstein, Rudolf Gf. von (1821-1896), Schriftsteller (k.d.). In: Österreichisches Biographisches Lexikon. Austrian Centre for Digital Humanities and Cultural Heritage. Abgerufen am 24. Februar 2021, von https://www.biographien.ac.at/oebl/oebl_H/Hoyos-Sprinzenstein_Rudolf_1821_1896.xml
• Hölter, A.H., Ferstl, P., Schmidt, T. (2020). Traces of a Bibliophile Romantic Book Collection in Polish Libraries. The Dispersion of Ludwig Tieck's Library and of the Klein Oels Manor Library. Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi, 14(4), 675-696.
• Idzikowska, B. (2011). Wysadzana monetami i medalami misa chrzcielna rodu von Magnis z Eckersdorfu (Bożkowa). Wiadomości Numizmatyczne, 55(1-2), 1-97. Pobrane 20 stycznia 2020, z http://journals.pan.pl/dlibra/publication/108124/edition/93776/content
• Jabłko, L., Tyrna-Danielczyk, E. (2019). Eklibris w starym druku. Ze zbiorów Biblioteki Śląskiej w Katowicach. Katowice: Biblioteka Śląska.
• Krane A. (1901-1904). Wappen- und Handbuch des in Schlesien (einschliesslich der Oberlausitz) landgesessenen Adels. Goerlitz: Druck und Verlag von C. A. Starke. Abgerufen am 24. Februar 2021, von https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/13139/ edition/11844/content
• Kuzio-Podrucki, A. (2007). Schaffgotschowie. Zmienne losy śląskiej arystokracji. Bytom: Oficyna MONOS Krzysztof Kudlek.
• Kuzio-Podrucki, A. (b.d.). Arystokracja. W: Śląska szlachta i arystokracja. Silesian gentry and aristocracy. Pobrane 20 stycznia 2020, z http://www.arekkp.pl/arystokracja.html
• Luboš, A. (bearb.) (1994). Straznice [Straßnitz] Schloßbibliothek. Abgerufen am 24. Februar 2021, von https://fabian.sub.uni-goettingen.de/fabian?Straznice
• Łuczyński, R.M. (2010). Losy rezydencji dolnośląskich w latach 1945-1991. Wrocław: Wydawnictwo ATUT.
• Łuczyński, R.M. (2007). Rezydencje magnackie w Kotlinie Jeleniogórskiej w XIX wieku. Wrocław: Wydawnictwo ATUT.
• Łuczyński, R.M. (2008). Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”.
• Mašek, P., hrsg. (1997). Handbuch deutscher historischer Buchbestände in Europa. Bd.2. Tschechische Republik Schloßbiblioteken unter Verwaltung des Nationalmuseums in Prag. Hildesheim: Olms Verlag.
• Mencwel, M. (2010). ,,Hier wohnt an allen Ecken Kunst und Werth und Seltenheit“ Hans Anton von Schaffgotsch (1675-1742) als Sammler. In: J. Bahlcke, J., U. Schmilewski, T. Wünsch (hrsg.), Das Haus Schaffgotsch. Konfession, Politik und Gedächtnis eines schlesischen Adelsgeschlechtes vom Mittelalter bis zur Moderne (ss. 291-306). Würzburg: Bergstadtverlag Wilhelm Gottlieb Korn.
• Molino von Kluck. In: Wikipedia. Die freie Enzyklopädie. Abgerufen am 24. Februar 2021, von https://de.wikipedia.org/wiki/Molino_von_Kluck
• Niemodlin (Falkenberg) - zamek uratowany. (2017, 22 grudnia). W: Hanys w podróżach. Pobrane 20 stycznia 2021, z https://hanyswpodrozach.blogspot.com/2017/12/niemodlin-falkenberg-zamek-uratowany.html
• Nowicki, R. (2005). Zabezpieczanie księgozbiorów po II wojnie światowej w Polsce. Napis, 11, 277-287. https://rcin.org.pl/dlibra/show-content/publication/ edition/56550?id=56550
• Nowicki, R. (2014). Księgozbiory zabezpieczone w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II w Lublinie. W: S. Wojnarowicz, B. Kasperek (red.), Biblioteka w czasie, czas w bibliotece: materiały konferencyjne, Lublin 25-26 września 2014 (t. 1: Przez dzieje ku współczesności, s. 187-203). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Panowie Niemodlina. (b.d.). Zamek w Niemodlinie. Pobrane 20 stycznia 2021, z http:// niemodlinzamek.pl/historia/panowie-niemodlina
• Paszkowska, A. (2007). Zamek w Niemodlinie: dzieje i architektura. Niemodlin: Niemodlińskie Towarzystwo Regionalne.
• Pawłowicz, W. (2018). Z księgozbioru Schaffgotschów w Bibliotece Śląskiej. Stare druki, Książnica Śląska, 30, 32-65.
• Podgórki (województwo dolnośląskie). (2020, 16 lipca). W: Wikipedia. Wolna encyklopedia. Pobrane 20 stycznia 2021, z https://pl.wikipedia.org/wiki/Podgórki_ (województwo_dolnośląskie)
• Praschma, H., hrsg. (1929). Geschichte der Herrschaft Falkenberg in Oberschlesien. Falkenberg O/Sch. http://www.sbc.org.pl/Content/77649/Geschichte%20der%20Herrschaft%20falkenberg%20in%20oberschlesien.pdf
• Ruchniewicz, M., Wiszewski, P. (2015). Życie w dolinach. Dzieje Świerzawy i okolic. Wrocław: Ebooki.com.pl.
• Siebelt, A. (2009). Biblioteka hrabiowskiego rodu Schaffgotschów. Historia Biblioteki do 1914. Jelenia Góra-Cieplice: Wyd. Poligrafia Ad Rem.
• Vogelsang, T. (1980). Kluck Alexander von. In: Neue Deutsche Biographie. [Bd.] 12 131. Abgerufen am 24. Februar 2021, von https://www.deutsche-biographie.de/ pnd116235489.html#ndbcontent
• Wartenburg, Paul Graf Yorck von. (k.d.). Stiftung Deutsches Zentrum Kulturgutverluste. Abgerufen am 24. September 2020, von http://www.lostart.de/Webs/DE/Datenbank/ MeldungVerlust.html?cms_param=menu%3Dinfo%26INST_ID%3D5622#id83554
• Zezula, B. (2012) Z dolnośląskich Cieplic do Lublina. W: A. Dymmel, B. Rejakowa (red.), Kultura historia książka. Zbiór studiów (s. 271-272). Lublin: Wyd. UMCS.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2196214