Ład i nieład przestrzenny w metodyce zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego (na przykładzie województwa kujawsko-pomorskiego)

• Authors: Jan Falkowski
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przedstawienie metodyki i oceny ładu i nieładu przestrzennego w zrównoważonym rozwoju społeczno-gospodarczym oraz planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Problematyka kształtowania przestrzeni wynika z wielu czynników zarówno zewnętrznych (polityki państwa i władz samorządowych), jak i wewnętrznych, w tym zwłaszcza przyrodniczo-ekologicznych, architektoniczno-urbanistycznych, historyczno-kulturowych i społeczno-ekonomicznych. W artykule przedstawiono propozycję metodyki wyznaczania obszarów ładu i nieładu przestrzennego na podstawie 13 cech diagnostycznych obejmujących ww. czynniki dla 144 gmin województwa kujawsko-pomorskiego (w latach 2010–2015). Zastosowanie powyższej metodyki pozwoliło też na wyróżnienie jednostek administracyjnych oraz większych obszarów (kilku gmin) o wyjątkowych walorach i predyspozycjach dla kształtowania zintegrowanego ładu przestrzennego, dalszych planów rewitalizacji oraz audytu krajobrazu.

Keywords

PL

ład i nieład przestrzenny; zrównoważony rozwój; planowanie przestrzenne; województwo kujawsko-pomorskie

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna
• Year: 2017
• Issue: 38

Dates

published

2018-04-05

Contributors

author

Jan Falkowski

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy Instytut Geografii

References

• Andrzejewski L., Weckwerth P., Burak S. (red.) 2006. Toruń i jego okolice. Monografia przyrodnicza. Wydawnictwo UMK, Toruń.
• Augustowski B. (red.) 1982. Dolina Dolnej Wisły. Wydawnictwo PAN, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
• Banaszak J., Tobolski K. (red.) 1998. Park Narodowy Bory Tucholskie. Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy, Bydgoszcz.
• Bański J. 1999. Obszary problemowe w rolnictwie Polski. Prace Geograficzne, IGiPZ PAN, 172.
• Bański J. 2008. Wiejskie obszary sukcesu gospodarczego. Studia Obszarów Wiejskich, 14. IGiPZ PAN, Warszawa.
• Bański J. (red.) 2009. Analiza zróżnicowania i perspektyw rozwoju obszarów wiejskich w Polsce do 2015 roku. Studia Obszarów Wiejskich, 16. Warszawa.
• Biskup M. (red.) 1968. Dzieje Chełma i jego regionu. Wydawnictwo TNT, Toruń.
• Biskup M. 1973. Okres kształtowania się państwa polskiego i Rzeczypospolitej. [W:] A. Swinarski (red.), Województwo bydgoskie. PWN, Poznań, s. 94–124.
• Borys T. 2011. Zrównoważony rozwój – jak rozpoznać ład zintegrowany. Problemy Ekorozwoju – Problems of Sustainable Development, 6, 2: 77.
• Brudnicki R. 2006. Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania zachowań turystycznych mieszkańców Torunia. Wydawnictwo UMK, Toruń.
• Burak S. 2006. Ochrona przyrody. [W:] L. Andrzejewski i in. (red.), Toruń i jego okolice, s. 213–217.
• Burak S. (red.) 1996. Stan środowiska w województwie toruńskim. Urząd Wojewódzki w Toruniu, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Toruń.
• Chudziakowa J. (red.) 2013. Archaeologia Historica Polona. T. 21. Toruń.
• Cymerman R., Podciborski T. 2004. Propozycja metody oceny ładu przestrzennego przy analizie stanu zagospodarowania obszarów wiejskich. Administratio Locorum, 3(1): 31–43.
• Dysarz R. 1998. Zarys geomorfologii i typy krajobrazu naturalnego w północnej części Borów Tucholskich. [W:] J. Banaszak, K. Tobolski (red.), Park Narodowy Bory Tucholskie. Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy, Bydgoszcz, s. 9–17.
• Eucken W. 2004. Grundsätze der Wirtschaftspolitik. 7. Aufl. Mohr Siebeck, Tübingen.
• Ewidencja i ochrona dóbr kultury województwa kujawsko-pomorskiego. 2016. Wojewódzki Oddział Służby Zabytków Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu.
• Falkowski J. 2009. Gospodarka przestrzenna obszarów metropolitalnych Polski (potencjał rozwojowy – relacje centrum-kontinuum). [W:] W. Maik (red.), Aglomeracje miejskie w Polsce na przełomie XX i XXI wieku. Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy, Bydgoszcz, s. 85–127.
• Falkowski J. 2010. Przekształcenia przyrodnicze, społeczno-ekonomiczne i przestrzenne regionu kujawsko-pomorskiego (1990–2007). [W:] S. Ciok, P. Migoń (red.), Przekształcenia struktur regionalnych. Aspekty społeczne, ekonomiczne i przyrodnicze. Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 75–91.
• Falkowski J. 2011. Waloryzacja i zagospodarowanie turystyczno-rekreacyjne regionu kujawsko-pomorskiego (ze szczególnym uwzględnieniem Bydgoszczy i Torunia). [W:] K. Marciniak, K. Sikora, D. Sokołowski (red.), Koncepcje i problemy badawcze geografii. Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy, Bydgoszcz, s. 633–655.
• Falkowski J. 2015. Geografia wsi – próba ujęcia systemowego. Studia Obszarów Wiejskich, 37: 91–114.
• Faryna-Paszkiewicz H., Omilanowska M., Paszkiewicz R. 2003. Atlas zabytków architektury w Polsce. PWN, Warszawa.
• Flanz S. 2016. Obszary zagrożone nieładem przestrzennym w województwie kujawsko-pomorskim. Konferencja naukowo-techniczna: „Ład przestrzenny. Pomiędzy teorią a praktyką kształtowania przestrzeni”, UMK, Toruń, 26.10.2016. Maszynopis.
• Galon R.(red.)1984. Województwo toruńskie. PWN, Warszawa–Poznań–Toruń.
• Giziński A., Głogowska B., Kentzer A. 2000. Wpływ istniejącego stopnia wodnego „Włocławek” i planowanego stopnia „Nieszawa” na środowisko. Ekspertyza wykonana na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu. Maszynopis.
• Górczyńska M. 2013. Wskaźniki zagospodarowania i ładu przestrzennego w miastach i na obszarach silnie zurbanizowanych. Biuletyn KPZK PAN, 252: 87–109.
• Górski K. 1946. Państwo krzyżackie w Prusach. Gdańsk.
• Internetowy Atlas Województwa Kujawsko-Pomorskiego (IAWK-P). 2016. Opracowanie wykonane przez Uniwersytet M. Kopernika oraz Urząd Marszałkowski w Toruniu.
• Kaczmarek T.T. 2007. Ład ekonomiczny w demokratycznym państwie. Difin, Warszawa.
• Kaczorowski B., Pierściński P. 2008–2009. Zabytki architektury polskiej. T. 1–4. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne S.A., Warszawa.
• Karwińska A. 2008. Gospodarka przestrzenna. Uwarunkowania społeczno-kulturowe. Warszawa.
• Kiełczewska-Zaleska M. 1965. O typach osiedli wiejskich w Polsce i planie ich przebudowy. Przegląd Geograficzny, 37, 3: 457–480.
• Kolipiński B. 2011. Ład przestrzenny w Polsce – stan i problemy. Ekspertyza wykonana na zlecenie MRR, Warszawa (https://www.mir.gov.pl).
• Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Kostrowicki J. 1969. Polska. Przyroda–Osadnictwo–Architektura. Wydawnictwo Arkady, Warszawa.
• Kostrzewski J. 1966. Pradzieje Pomorza. Wrocław.
• Kotulski M. 2011. Problematyka ochrony zabytków w planowaniu przestrzennym. Administracja. Teoria. Dydaktyka. Praktyka, 2(23): 5–25.
• Kozłowski L. (red.) 2016. Ład przestrzenny w województwie kujawsko-pomorskim. Diagnoza z założeniami programu jego kształtowania. UMWKP – WNoZi UMK, Toruń.
• Kozłowski L., Gierańczyk W. (red.) 2016. Gospodarka turystyczna w Europie Środkowej i Wschodniej. Wybrane problemy rozwoju. PTG OT – KGPiT WNoZi UMK, Toruń.
• Kruszelnicki Z. 1973. Zabytki architektoniczne. [W:] A. Swinarski (red.), Województwo bydgoskie. Wyd. PWN, Poznań, s. 171–184.
• Kujawsko-pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku. 2013. Strategia rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 – Plan modernizacji 2020+. Włocławek.
• Kwiatkowska E. 1963. Osadnictwo wiejskie ziemi dobrzyńskiej w świetle planów z XVIII i XIX w. i jego przemiany pod wpływem uwłaszczenia i parcelacji. Studia Societatis Scientiarum Torunensis, TNT Toruń, 4, 3.
• Kwiatkowska E. 1973. Osadnictwo wiejskie. [W:] A. Swinarski (red.), Województwo bydgoskie. PWN, Poznań, s. 223–230.
• Labuda G. 1987–1988. Studia nad początkami państwa polskiego. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• Łaniewski S., Skaza L. (red.) 2004. Dziedzictwo kulturowe na Krajnie i Pałukach. Nakło.
• Łęga W. 1930. Kultura Pomorza we wczesnym średniowieczu na podstawie wykopalisk. Toruń.
• Łoziński J. 1973. Organizacja usług wiejskich na tle sieci osadniczej. [W:] A. Swinarski (red.), Województwo bydgoskie. PWN, Poznań, s. 231–238.
• Łoziński J., Miłobędzki A. 1967. Atlas zabytków architektury w Polsce. Wydawnictwo Polonia, Warszawa.
• Mączyńska E., Sadowski Z. (red.) 2008. O kształtowaniu ładu gospodarczego. PTE, Warszawa.
• Meredyk K. (red.) 2013. Ekonomia ogólna. Uniwersytet w Białymstoku, Białystok.
• Mierzejewska L. 2011. Przestrzeń publiczna strefy podmiejskiej (na przykładzie Poznania). Biuletyn Geografii Społeczno-Ekonomicznej UAM w Poznaniu. Seria Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 15: 85–97.
• Miłobędzki A. 1988. Zarys dziejów architektury w Polsce. Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Niżnik-Dobosz I. 2012. Estetyka techniczna i ład przestrzenny jako pojęcia prawa budowlanego oraz prawa planowania i zagospodarowania przestrzennego. [W:] I. Niżnik-Dobosz (red.), Przestrzeń i nieruchomości jako przedmiot prawa administracyjnego. Publiczne prawo rzeczowe. Wydawnictwo Lexis-Nexis, Warszawa, s. 490–491.
• North D.C., Wallis J.J., Weingast B. 2009. Violence and Social Orders. Cambridge University Press, Cambridge.
• Nowak A. 2014–2017. Dzieje Polski. T. 1–3. Wydawnictwo Biały Kruk, Kraków.
• Parysek J. 2007. Wprowadzenie do gospodarki przestrzennej. Poznań, s. 67–68.
• Podhorecki A., Sobczak-Piąstka. 2016. Przykłady praktyk dobrych i niekorzystnych dla ładu przestrzennego. Konferencja naukowo-techniczna: „Ład przestrzenny. Pomiędzy teorią a praktyką kształtowania przestrzeni”, UMK, Toruń, 26.10.2016. Maszynopis.
• Polski J. 2009. Problemy kształtowania ładu przestrzennego w świetle idei zrównoważonego rozwoju (www.jankes.info/pol_reg).
• Program opieki nad zabytkami województwa kujawsko-pomorskiego na lata 2013–2016. 2013. Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Toruń.
• Przybyciński T. 2009. Ordoliberalizm a kształtowanie rynkowego ładu gospodarczego w Polsce. Oficyna wydawnicza SGH, Warszawa.
• Pysz P., Grabska A., Moszyński M. (red.) 2014. Ład gospodarczy a współczesna ekonomia. PWN, Warszawa.
• Pysz P., Jurczuk A., Moszyński M. 2016. Relacja stanowionego i spontanicznego ładu gospodarczego – od ujęcia statystycznego do ujęcia dynamicznego. Ekonomista, 6.
• Rajewski Z. 1958. 10 000 lat Biskupina i jego okolic. Warszawa.
• Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w latach 2003–2015. 2004–2016. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz.
• Ratajczak W. 2014. Ład przestrzenny i ład zintegrowany w planowaniu. Materiały konferencji: „Aspekty przestrzenne budowania partnerstwa. Ład i zagospodarowanie przestrzenne w działaniu”, Kościan, 16.06.2014, s. 1–43.
• Regionalne zasady i standardy kształtowania ładu przestrzennego w polityce województwa kujawsko-pomorskiego. 2015. Departament Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu.
• Rejewski M., Bielecki P. (red.) 1996. Rezerwaty przyrody województwa toruńskiego. Urząd Wojewódzki w Toruniu, Toruń.
• Rozwój energetyki wiatrowej a problemy zachowania ładu przestrzennego oraz wartości przyrodniczych i kulturowych w województwie kujawsko-pomorskim. 2010. Urząd Marszałkowski w Toruniu. Górzno, 9.12.2010.
• Siuchniński M. (red.) 1965. Miasta polskie w tysiącleciu. T. I. Wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Sokołowski D. 2006. Funkcje centralne i hierarchia funkcjonalna miast w Polsce. Wydawnictwo UMK, Toruń.
• Sokołowski D., Tomczykowska P. (red.) 2016. Kreatywność w turystyce. Nowe trendy w rozwoju turystyki. Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.
• Stachowski J. 1984. Walory środowiska i zagospodarowanie turystyczno-wypoczynkowe. [W:] R. Galon (red.), Województwo toruńskie. PWN, Warszawa–Poznań–Toruń, s. 353–359.
• Sudziński R. 2001. Problemy rozwoju i integracji głównych miast regionu kujawsko-pomorskiego z perspektywy historycznej (do 1989 r.). [W:] Z. Biegański, W. Jastrzębski (red.), Związki Kujaw i Pomorza na przestrzeni wieków. Bydgoszcz.
• Swinarski A. (red.) 1973. Województwo bydgoskie. Krajobraz–Dzieje–Kultura–Gospodarka. PWN, Poznań.
• Szczepkowski J. 1977. Struktura przestrzenna regionu bydgosko-toruńskiego. Ewolucja i dynamika. Prace Geograficzne 118.
• Szulczewski G. 2013. Rozważania o miejscu etyki i moralności w teorii i praktyce gospodarczej. Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
• Szymańska D. 2009. Geografia osadnictwa. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Śleszyński P. (red.) 2013. Wskaźniki zagospodarowania i ładu przestrzennego w gminach. Biuletyn KPZK PAN, 252.
• Śleszyński P., Affek A., Ciechański A., Czapiewski K., Górczyńska M., Komornicki T., Kozubek E., Poławski Z., Rosik P., Stępniak M., Zagajewska B. 2012. Propozycje wskaźników do oceny i monitorowania zagospodarowania przestrzennego w gminach ze szczególnym uwzględnieniem zagadnienia ładu przestrzennego.
• Raport z prac wykonanych w etapie I i II dla Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej. IGiPZ PAN, Warszawa.
• Śleszyński P., Bański J., Degórski M., Komornicki T., Więckowski M. 2007. Stan zaawansowania planowania przestrzennego w gminach. Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 211.
• Wajer Z. 2010. Kujawsko-Pomorski System Informacji Przestrzennej jako instrument kształtowania ładu przestrzennego. Katowice, 8.06.2010. Maszynopis.
• Wajer Z. 2016. Polityka przestrzenna samorządu województwa kujawsko-pomorskiego a ład przestrzenny. Spojrzenie regionalne. Konferencja naukowo-techniczna: „Ład przestrzenny. Pomiędzy teorią a praktyką kształtowania przestrzeni”, UMK, Toruń, 26.10.2016. Maszynopis.
• Williamson O.E. 2000.The New Institutional Economics: Taking Stock. Looking Ahead, Journal of Economic Literature, 38, 3.
• Województwo kujawsko-pomorskie. Mapa przyrodnicza w skali 1:250 000. 2014. Urząd Marszałkowski w Toruniu, Europilot, Warszawa.
• Wojtowicz J. 1973. Czasy zaboru. [W:] A. Swinarski (red.), Województwo bydgoskie. PWN, Poznań.
• Zajchowska S. 1953. Rozwój sieci osadniczej okolic Poznania XI–XX w. Przegląd Zachodni, 9: 6–8.
• Znamierowska-Prüfferowa M. 1973. Zarys tradycyjnej kultury ludowej. [W:] A. Swinarski (red.), Województwo bydgoskie. PWN, Poznań, s. 185–208.
• II Kujawsko-Pomorskie Forum Budownictwa „Ład przestrzenny województwa kujawsko-pomorskiego”. Materiały z obrad i dyskusji, UT-P Bydgoszcz, 10.05.2016.