Tradycja kościuszkowska w niepodległościowym nurcie walki zbrojnej 1939-1956

• Authors: Joanna Kurczab

Title variants

EN

The Kościuszko tradition in the independence trend of the armed struggle 1939-1956

Abstracts

EN

The article indicates the Kościuszko tradition in the Polish armed formations in 1939-1956: Drużyny Robotnicze (Workers’ Teams) of the Polish Socialist Party (the so-called Red Scythemen), which fought in defense of Oksyw in Gdynia in September 1939; 303 Warsaw Squadron RAF; the Home Army, the Peasant Battalions and the People’s Security Guard (Ludowa Straż Bezpieczeństwa), as well as the 1st and 4th Infantry Divisions of the Polish Army. The memory of the Kościuszko Uprising and the universal message of the Kościuszko tradition gave hope to successive generations of Poles, who fought 150 years later for the same values as insurgents - independence and sovereignty. The tradition of the insurrection of 1794 also built a vision of a future, just, democratic, independent and fully sovereign post-war Poland.

PL

Artykuł wskazuje na obecność tradycji kościuszkowskiej w działaniach polskich zbrojnych formacji niepodległościowych lat 1939-1956: Drużyn Robotniczych przy PPS (Czerwonych Kosynierów), walczących w obronie gdyńskiego Oksywia we wrześniu 1939 roku; 303 Warszawskiego Dywizjonu Myśliwskiego im. Tadeusza Kościuszki, Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich i Ludowej Straży Bezpieczeństwa, a także 1 i 4 Dywizji Piechoty Wojska Polskiego. Pamięć o Powstaniu Kościuszkowskim i jego uniwersalne idee napawały nadzieją kolejne pokolenia Polaków, walczących 150 lat później o te same wartości co insurgenci – niepodległość i suwerenność. Tradycja insurekcji 1794 roku wspomagała również budowę wizji przyszłej, sprawiedliwej, demokratycznej, niepodległej i w pełni suwerennej powojennej Polski.

Keywords

PL

tradycja kościuszkowska; Drużyny Robotnicze PSS; 303 Warszawski Dywizjon Myśliwski im. Tadeusza Kościuszki; Ludowa Straż Bezpieczeństwa; 1 Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki; 4 Dywizja Piechoty im. Jana Kilińskiego; antykomunistyczne zbrojne podziemie niepodległościowe; Armia Krajowa; Bataliony Chłopskie

EN

Kościuszko tradition; Workers’ Teams of the Polish Socialist Party; 303 Squadron RAF; Home Army; Peasant Battalions; People’s Security Guard; 1st Tadeusz Kościuszko Infantry Division; 4th Jan Kilinski Infantry Division; anti-communist armed underground

• Publisher: Centralna Biblioteka Wojskowa im Marszałka Józefa Piłsudskiego
• Journal: Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej
• Year: 2021
• Issue: 1(15)
• Pages: 91-106

Dates

published

2021

Contributors

author

Joanna Kurczab

• Polska Akademia Nauk Instytut Nauk Prawnych

References

• 150 lat, „Młodzież Walcząca” 1944, nr 3-5, s. 8;
• 1794-1944, „Nowe Drogi” 1944, nr 4(48);
• Armia Krajowa w dokumentach 1939-1943, t. 3, Wrocław 1990;
• Armia Krajowa w dokumentach 1939-1945, t. 3, Londyn 1976;
• Broniewski S., Całym życiem. Szare Szeregi w relacji naczelnika, Warszawa 1984;
• Dowództwo Główne GL i AL. Zbiór dokumentów z lat 1942-1944. Rozkazy. Instrukcje. Regulaminy, red. T. Stępniewski, Warszawa 1967;
• Dźwięki walczącej Warszawy, Warszawa 2014;
• Gmitruk J., Mazurek J., Tradycja racławicka w ruchu ludowym, [w:] Insurekcja kościuszkowska w dziejach i tradycji, red. J. Gmitruk, A. Stawarz, Warszawa 2004;
• Handke W., Wielkopolski oddział „Dzielnego” 1945-1946, Warszawa 2016;
• Kiliński J., Ten, którego imię nosi nasza dywizja, „Do boju! Gazeta Dywizji im. Jana Kilińskiego” 1944, nr 2, s. 2;
• Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944-1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków 2007;
• Kostka E., Tadeusz Kościuszko a chwila obecna, Jerozolima 1944;
• Kościuszko T., Listy, odezwy, wspomnienia, opr. H. Mościcki, Warszawa 1917;
• Kościuszko T., Pawlikowski J., Czy Polacy wybić się mogą na niepodległość?, Warszawa 1967;
• Ksiądz Stanisław Orlemański do żołnierzy Armji Polskiej, „Zwyciężymy. Gazeta Armji Polskiej w ZSRR” 1944, nr 83, s. 1;
• Kumoś Z., Związek Patriotów Polskich. Założenia programowo-ideowe, Warszawa 1983;
• Lechoń J., Przyszłość kultury polskiej, „Wiadomości Polskie Polityczne i Literackie” 1942, nr 24, s. 1;
• Listy do polskich partyzantów, „Żołnierz Wolności. Gazeta 1 Polskiej Dywizji im. Tadeusza Kościuszki” 1943, nr 88, s. 1;
• Mikuła W. S., Polska sztuka wojenna w powstaniu kościuszkowskim 1794 r. Księga druga: Taktyka, Warszawa 2005;
• Mościcki H., Kościuszko. Życiorys, Szkocja [Wydawnictwo Literackie Oddziału Opieki nad Żołnierzami I Korpusu], 1946;
• Nasza droga do Polski Ludowej, „Żywia” 1944, nr 19-20, s. 1;
• Niektóre aspekty wychowania patriotycznego w I Dywizji im. Tadeusza Kościuszki w latach 1943/1944, Warszawa 1966, k. 9-10.
• Niepodległość, „Wieści” 1942, nr 31, s. 1;
• O wolność i demokrację, „Wolność Robotnicza” 1944, nr 5, s. 1-2;
• Ostatni Kosynierzy, red. S. Poznański, I. Poznańska, Warszawa 1967;
• Paszkowski F., Dzieje Tadeusza Kościuszki pierwszego Naczelnika Polaków, Kraków 1872;
• Pawłowski B., Służba wojskowa Tadeusza Kościuszki w latach 1790-1791, Lwów 1932;
• Pisma Tadeusza Kościuszki, opr. H. Mościcki, Warszawa 1947;
• Pod znakiem szkoły podchorążych w dawnej i nowej Polsce, „Agricola” z 3.05.1944 roku, s. 4;
• Ponczek E., Opinia polska 1939-1945 wobec spuścizny kościuszkowskiej [w:] Kościuszko.
• W kręgu mitologii narodowej, Łódź 1995;
• Ponczek E., Tradycja trzeciomajowa. Legenda kościuszkowska. Symbolika 11 listopada.
• Z badań nad dziejami idei niepodległości Polski w latach II wojny światowej, Toruń 2011;
• Przed stu pięćdziesięciu laty, „Biuletyn Informacyjny” z 23.03.1944 roku, s. 2;
• Przemówienie Z. Berlinga na akademii w Moskwie 24 III 1944, „Wieści” 1944, nr 14;
• Puacz E., Kosynierzy gdyńscy, Warszawa 1947;
• Rawski T., Sztuka dowódcza Tadeusza Kościuszki, Warszawa 1953;
• Rocznica Kościuszkowska, „Insurekcja” 1944, z. 7, s. 1-2;
• Rusinek K., 19 dni wybrzeża, „Świat” 1956, nr 37(268), s. 10;
• Rusinek K., Czerwoni Kosynierzy, [w:] Gdynia 1939. Relacje uczestników walk lądowych, opr. W. Tym, A. Rzepniewski, Gdańsk 1979;
• Syzdek E., Działalność Wandy Wasilewskiej w latach drugiej wojny światowej, Warszawa 1981;
• Szczepuła B., Dygnitarz, „Dziennik Bałtycki” 1993, nr 41;
• Ścibor Rylski Z. W., Biografie żołnierzy Oddziału do Zadań Specjalnych Kierownictwa
• Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej „Parasol”, Warszawa 2016;
• Śreniowska K., Kościuszko. Bohater narodowy, Warszawa 1973;
• Światopogląd chłopski, „Polska Ludowa” 1943, nr 3, s. 7;
• Tadeusz Kościuszko 1746-1946 (W 200-ną rocznicę urodzin), „Biblioteczka żołnierza” nr 37, Warszawa 1946;
• Tadeusza Kościuszki wskazania obywatelskie, Warszawa 1946;
• Takty powstania Kościuszki, t. 2, wyd. S. Askenazy, W. Dzwonkowski, Kraków 1918;
• Tuszyński M., Legenda gdyńskich kosynierów, „Zeszyty Gdyńskie” 2011, nr 6, s. 71-77;
• W pięćdziesiątą rocznicę Uniwersału Połanieckiego, „Myśl i Czyn” 1944, nr 7, s. 8;
• W sto pięćdziesiątą rocznicę, „Na czasie” 1944, nr 16, s. 2-3;
• Werfel T., Tadeusz Kościuszko, Moskwa 1943;
• Wypisy źródłowe do historii polskiej sztuki wojennej, z. 10: Polska sztuka wojenna w okresie powstania kościuszkowskiego, opr. A. Zahorski, Warszawa1960;
• Z korespondencji Kościuszki urzędowej i prywatnej 1790-1817, wyd. M. A. Skałkowski, Kórnik 1939;
• Załęski J., Wydarzenia upamiętniające przeżycia i walkę o niepodległość Polski w latach 1939-1989, Radomsko 1996;
• Zaucha S., Opis działań bojowych 1 Gdyńskiego Batalionu ON (3 Morskiego Batalionu Strzelców) w obronie Gdyni i polskiego Wybrzeża za czas od 24 sierpnia do 19 września 1939 r., [w:] Gdynia 1939. Relacje uczestników walk lądowych, opr. W. Tym, A. Rzepniewski, Gdańsk 1979;
• Zbiniewicz F., Armia Polska w ZSRR. Studia nad problematyką pracy politycznej, Warszawa 1963;
• Źródło naszej siły, „Niepodległość” 1942, nr 10, s. 1;
• Żuraw J., Myśl filozoficzna i społeczna Tadeusza Kościuszki, Warszawa 1979.
• IPN BU 0173/129, Charakterystyka nr 184;
• IPN BU 0179/348, Charakterystyka nr 356;
• IPN BU 0182/154, Notatka nr 11;
• IPN BU 1558/511, Armia Krajowa. Okręg Kraków kryptonimy „Gobelin”, „Godło”, „Muzeum”. Inspektorat Miechów kryptonim „Maria”. 106 Dywizja Piechoty kryptonim „1000” [1945];
• IPN Po 04/935, Akta śledztwa w sprawie wejścia w porozumienia z osobami należącymi do „Kompanii Wartowniczej Kościuszko”, prowadzonemu przeciwko: Jędrzejczak Feliks, imię ojca: Jan, ur. 05-09-1927 r., Cichocki Henryk, imię ojca: Stanisław, ur. 12-02-1928 r., Wojdowski Henryk, imię ojca: Stanisław, ur. 30-05-1928 r., tj. podejrzanym o popełnienie przestępstwa z art. 5 Dekretu z 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa oraz art. 24 § 1 kkWP w zw. z art. 5 Dekretu z 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2027627