Polskie poradniki dyplomatyczne przełomu XVI i XVII wieku wobec dylematu “wola władcy czy dobro wspólne”

• Authors: Michał Nowakowski

Title variants

EN

Sixteenth- and seventeenth-century Polish diplomatic manuals dealing with the dilemma ‘the will of the ruler or the common good’

Abstracts

EN

The aim of the article is to analyse three 16th and 17th centuries Polish diplomatic manuals written by Krzysztof Warszewicki, Ławryn Piaseczyński and Stanisław Miński dealing with the dilemma ‘the will of the ruler or the common good’, also known as ‘the prince or peace’ dilemma. This problem highlights the tension between the two opposing concepts of political order in early modern Europe: absolutist and republican. The article focuses on the attitude of the aforementioned authors towards the role of the monarch and the community of the republic, as well as the relationship between the monarch and the ambassadors.

Keywords

EN

Diplomatic theory; Common good; Reason of State; Polish diplomatic manuals

• Publisher: Associazione Italiana Polonisti (AIP)
• Journal: pl.it / rassegna italiana di argomenti polacchi
• Year: 2021
• Issue: 12
• Pages: 163-179

Dates

published

2021

Contributors

author

Michał Nowakowski

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie

• https://orcid.org/0000000274669108

References

• Bodniak S. (1947) (wyd.), Ławryna Piaseczyńskiego „Powinności poselskie” z początku XVII wieku, “Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej”, 4: 164-172.
• Brunus C. (1548), Iure consulti opera tria, nunc primum aedita. De legationibus libri quinque [...], F. Behem, Moguntiae.
• Gentili A. (1585), De legationibus, libri tres, T. Vautrollerius, Londini.
• Korzeniowski J. (1889) (wyd.), Stanisława Mińskiego (1563-1607) “Sposób odprawowania poselstwa”, “Archiwum Komisyi Historycznej”, 5: 437-463.
• Maggi O. (1566), De legato libri duo, H. Ruscellius, Venezia.
• Miński S. (ok. 1605-1607), Sposób odprawowania poselstwa, ceremonii, zachowania posłowi z obedyjencyją od Króla Jego Mości do Rzymu, Rękopis Biblioteki Czartoryskich, sygn. 2095: 411-438.
• Piaseczyński Ł. (1911), Powinności poselskie extra regnum, wyd. Pułaski K., w: Pułaski K., Trzy poselstwa Ławryna Piaseczyńskiego do Kazi Gireja, hana Tatarów perekopskich (1601-1603). Dodatki, “Przegląd Naukowy i Literacki”, XXXIX, 10: 950-955.
• Piaseczyński Ł. (1602), Relacyja Ławryna Piaseczyńskiego z poselstwa Królowi Jego Miłości, które miał do cara przekopskiego, Rękopis Biblioteki Narodowej, sygn. 3086 III: 122-127.
• Piaseczyński Ł. (ok. 1602-1603), Powinności poselskie extra regnum, Rękopis Biblioteki Narodowej, sygn. 3086 III: 6-9.
• Przyboś A., Żelewski R. (1959) (wyd.), Dyplomaci w dawnych czasach. Relacje staropolskie z XVI-XVIII stulecia, Wydawnictwo Literackie, Warszawa.
• Tasso T. (1582), Il messaggiero dialogo del signor Torquato Tasso. Al sereniss. sign. Vincenzo Gonzaga principe di Mantoua, & di Monferrato, B. Giunti, Venetia.
• Tasso T. (1958), Il messaggiero, w: tegoż, Dialoghi. Edizione critica, wyd. Raimondi E., t. 2, Sansoni, Firenze: 247-332.
• Warszewicki K. (1597), De legato et legatione, w: tegoż, De concilio et consiliariis [...] item eiusdem Varsevicii liber de legatis et legationibus [...], Ch. Reusnerus, Rostochii.
• Warszewicki K. (1935), O pośle i poselstwach, wstęp i tłum. Życki J., Drukarnia Współczesna, Warszawa.
• Banaszak M. (1975), Z dziejów dyplomacji watykańskiej. Poselstwa obediencyjne w latach 1534-1605, cz. II, Dzieje poselstw polskich, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa.
• Baszkiewicz J. (1998), Powszechna historia ustrojów państwowych, Arche, Gdańsk.
• Boczek B. (1957), Krzysztofa Warszewickiego nauka o państwie i dyplomacji, “Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej. Historia Nauk Społecznych”, 1: 81-196.
• Cosandey F., Descimon R. (2002), L’absolutisme en France. Histoire et historiographie, Seuil, Paris.
• Cuttica C, Burgess G. (2016), Introduction: Monarchism and Absolutism in Early Modern Europe, w: ciż (red.), Monarchism and Absolutism in Early Modern Europe, Routledge, New York-London: 1-17.
• Czapliński W. (1970), Jeszcze raz o Warszewickim, “Przegląd Historyczny”, LXI, 3: 498-506.
• Dubas-Urwanowicz E. (1980), Piaseczyński Ławryn, w: Abrahamowicz Z., Rostworowski, E. (red.), Polski Słownik Biograficzny, XXV, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław: 805-808.
• Ferring R. L. (1959), The Accomplished Ambassador by Christopher Varsevicius and Its Relation to Sixteenth Century Political Writings: With a Translation of the Treatise from the Latin, University of Notre Dame.
• Ferring R. L. (1960), Christopher Varsevicius: Polish Renaissance Diplomat, Statesman, and Political Writer, “The Polish Review”, V, 2: 98-109.
• Grobelna P. (2015), Monarchia absolutna Ludwika XIV. Nowe ścieżki badawcze w historiografii francuskiej, “Studia Europaea Gnesnensia”, 1: 53-74.
• Gruszecki S. (1975), Stanisław Miński – zapomniany podkanclerzy koronny (ok. 1561-1607), w: Dzieje Mińska Mazowieckiego, Książka i Wiedza, Warszawa: 121-156.
• Gruszecki S. (1976), Miński Stanisław, w: Rostworowski, E. (red.), Polski Słownik Biograficzny, XXI, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław: 320-321.
• Grzesiak Z. (2007) (red.), Stanisław Miński. W 400. rocznicę śmierci, Urząd Miasta Mińsk Mazowiecki, Mińsk Mazowiecki.
• Grześkowiak-Krwawicz A. (2018), Dyskurs polityczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Pojęcia i idee, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Grzybowski S. (1966), Organizacja polskiej służby dyplomatycznej w latach 1573-1605, w: Wójcik Z. (red.), Polska służba dyplomatyczna XVI‑XVIII wieku. Studia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa: 146-201.
• Jarmiński L. (1997), Trudne starania o wysłanie posła Zygmunta III Wazy z obediencją do papieża Klemensa VIII, “Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, XLI: 169-175.
• Koehler K. (2010), Wstęp, w: tenże (red.), Krzysztofa Warszewickiego i Anonima uwagi o wolności szlacheckiej, Wydawnictwo WAM, Kraków: 7-18.
• Koehler K. (2016), O traktacie De optimo statu libertatis Krzysztofa Warszewickiego, w: tegoż, Rzeczpospolita. Obywatelskość. Wolność. Szkice o polskim pisarstwie politycznym XVI wieku, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa: 321-336.
• Kołodziejczyk D. (2011), The Crimean Khanate and Poland-Lithuania. International Diplomacy on the European Periphery (15th–18th Century). A Study of Peace Treaties Followed by Annotated Documents, Brill, Leiden-Boston.
• Kułakowskyj P. (2002), Kancelaria Rus’koji (Wolyns’koji) metryky 1569–1673 rr. Studia z istoriji ukrajins’koho regionalizmu w Reczi Pospolytij, Ostrog–L’wiw. / Кулаковський П. (2002), Канцелярія Руської (Волинської) метрики 1569–1673 рр. Студія з історії українського реґіоналізму в Речі Посполитій, Острог–Львів.
• Lepri V. (2013), Borderlands and Political Theories: Krzysztof Warszewicki Reader of Machiavelli, w: taż, Facca D. (red.), Polish Culture in the Renaissance. Studies in the arts, humanism and political thought, Firenze University Press, Firenze: 71-78.
• Leśnodorski B. (1949), Polski Makiawel, w: Barycz H., Hulewicz J. (red.), Studia z dziejów kultury polskiej, Gebethner i Wolff, Warszawa: 257-279.
• Mattingly G. (1964), Renaissance Diplomacy, Penguin Books, Baltimore.
• Opaliński, E. (1983), Postawa szlachty polskiej wobec osoby królewskiej jako instytucji w latach 1587-1648. Próba postawienia problematyki, “Kwartalnik Historyczny”, XC, 4: 791-808.
• Opaliński E. (1995), Kultura polityczna szlachty polskiej w latach 1587–1652, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
• Pietrzyk-Reeves D. (2012), Ład rzeczypospolitej. Polska myśl polityczna XVI wieku a klasyczna tradycja republikańska, Księgarnia Akademicka, Kraków.
• Podhorodecki L. (2012), Chanat krymski państwo koczowników na kresach Europy, Bellona, Warszawa.
• Pułaski K. (1911), Trzy poselstwa Ławryna Piaseczyńskiego do Kazi Gireja, hana Tatarów perekopskich (1601-1603). Szkic historyczny, “Przegląd Naukowy i Literacki”, XXXIX, 10: 135-145, 244-256, 358-366, 467-480, 553-566, 645‑660, 756-768, 845-864, 945-960.
• Skinner Q. (2002), Introduction, w: tenże, Van Gelderen M. (red.), Republicanism: A Shared European Heritage, t. 1, Republicanism and Constitutionalism in Early Modern Europe, Cambridge University Press, Cambridge: 1-8.
• Skorupa D. (2004), Stosunki polsko-tatarskie (1595-1623), Neriton, Warszawa.
• Sokołowski W. (1997), Politycy schyłku złotego wieku. Małopolscy przywódcy szlachty i parlamentarzyści w latach 1574-1605, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
• Sucheni-Grabowska A. (1988), Spory królów ze szlachtą w złotym wieku, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa.
• Sucheni-Grabowska A. (1995), Przeobrażenia ustrojowe od Kazimierza Wielkiego do Henryka Walezego, w: taż, Dybkowska A. (red.), Tradycje polityczne dawnej Polski, Editions Spotkania, Warszawa: 16-74.
• Sucheni-Grabowska A. (1996), Zygmunt August. Król polski i wielki książę litewski 1520-1562, Krupski i S-ka, Warszawa.
• Świderska-Włodarczyk U. (2016), Wzorzec dyplomaty przełomu XVI i XVII wieku w świetle staropolskich poradników poselskich, “Prace Historyczne”, CXLIII, 3: 537-555.
• Tamborra A. (1965), Krzysztof Warszewicki e la diplomazia del Rinascimento in Polonia, Edizioni dell’Ateneo, Roma.
• Wierzbowski T. (1887), Krzysztof Warszewicki 1543-1603 i jego dzieła. Monografia historyczno-literacka, Drukarnia Józefa Bergera, Warszawa.
• Wójcik Z. (2002), Dyplomacja polska w dobie królów elekcyjnych (1572–1699), w: Labuda G. (red.), Historia dyplomacji polskiej X–XX w., Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa: 167-213.
• Żelewski R. (1966), Organizacja koronnej służby dyplomatycznej za Zygmunta Augusta, w: Wójcik Z. (red.) Polska służba dyplomatyczna XVI-XVIII wieku. Studia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa: 81-144.
• Życki J. (1930), De legato et legatione, “Sprawy Obce”, I, 4: 717-725.

Identifiers

Biblioteka Nauki

28408491