Memoria numquam moritur. O cmentarzach, kryptach kościelnych i kaplicy cmentarnej we wsi Kowalów w województwie lubuskim

• Authors: Wojciech Zachariasz

Title variants

EN

Memoria numquam moritur. About cemeteries, church crypts and the cemetery chapel in the village of Kowalów in the Lubusz Province

Abstracts

EN

In the village of Kowalów, which is currently the heart of the parish of Saint Apostles Peter and Paul, during its existence two administratively defined cemeteries were designated. The first one was built in the 13th century along with the local late Romanesque church. Many generations of Catholics and Evangelicals found their final resting place there when Protestantism became the dominant religion in the area in the 16th century. On the church plot, the deceased were also buried in the church crypts, which were closely related to the construction of the local church. In the 19th century, due to the lack of burial places in the church necropolis, a new cemetery was established in the northwest corner of the village. These places served their functions until 1945. As a result of the liberation of the village by the Red Army and the arrival of people from the eastern areas, the cemeteries in the village of Kowalów were largely devastated and destroyed, and over time they fell into ruin. Ultimately, during the period of the Polish People’s Republic and in the 1990s, they were permanently tidied up, which resulted in the liquidation of the church cemetery that had been operating in the village since the 13th century, the bricking up of the entrances to the underground crypts and the obliteration of all traces of post-German tombstones in the cemetery in the north-west corner of the village. When discussing the necropolis in the village of Kowalów, it is impossible not to mention the chapel built in a cemetery established in the 19th century, which is remembered in local history as a place of anti-communist conspiracy in the first years after World War II.

PL

Na terenie wsi Kowalów, będącej obecnie sercem parafii pw. św. Apostołów Piotra i Pawła, w okresie jej istnienia wytyczono dwa administracyjnie określone cmentarze. Pierwszy powstał w wieku XIII, wraz z budową tutejszego późnoromańskiego kościoła. Miejsce wiecznego spoczynku znalazło na nim wiele pokoleń katolików, jak również ewangelików, gdy w XVI wieku religią dominującą na tym terenie stał się protestantyzm. Na obszarze działki kościelnej miejscem grzebania zmarłych były także kościele krypty, które ściśle wiązały się z budową tutejszego kościoła. W wieku XIX, z racji braku miejsc do pochówków na przykościelnej nekropolii, założono nowy cmentarz w północno-zachodnim narożniku wsi. Swoje funkcje miejsca te pełniły do roku 1945. W wyniku wyzwolenia wsi przez Armię Czerwoną i przybycia na te tereny ludności z terenów wschodnich, cmentarze we wsi Kowalów zostały w znacznej mierze zdewastowane i zniszczone, a z czasem popadły w ruinę. Ostatecznie w okresie PRL-u i w latach 90. XX wieku zostały one na stałe uporządkowane, co spowodowało likwidację cmentarza przykościelnego funkcjonującego we wsi od XIII wieku, zamurowanie wejść do podziemnych krypt, a także zatarcie wszelkich śladów poniemieckich nagrobków na cmentarzu w północno-zachodnim narożniku wsi. Podejmując temat kowalowskich nekropolii nie sposób nie wspomnieć również o kaplicy powstałej na cmentarzu założonym w XIX wieku, która w lokalnej historii zapisała się jako miejsce konspiracji antykomunistycznych w pierwszych latach po II wojnie światowej.

Keywords

PL

cmentarz; Kowalów; kościół; krypty kościelne; kaplica cmentarna; nagrobki; cmentarz komunalny w Kowalowie; cmentarz przykościelny w Kowalowie

EN

cemetery; Kowalów; church; church crypts; cemetery chapel; tombstones; municipal cemetery in Kowalów; church cemetery in Kowalów

• Publisher: Agencja Wydawnicza “PDN”
• Journal: Adhibenda
• Year: 2024
• Issue: 11
• Pages: 197-220

Dates

published

2024

Contributors

author

Wojciech Zachariasz

Identifiers

Biblioteka Nauki

58433754