Wpływ niemieckiego pochodzenia mieszkańców i niemieckiej przeszłości Bydgoszczy na proces przyjmowania kandydatów na niemiecką listę narodową – głos w dyskusji

• Authors: Radosław Szczawiński

Title variants

EN

The impact of the German origin of the residents and the german past of Bydgoszcz on the process of admission of candidates to the German national list - a voice in the discussion

Abstracts

EN

Immediately after Poland regained independence in 1918, nearly 20% of Bydgoszcz’s inhabitants were Germans. After 1922, their number dropped to approximately 9,000, which constituted approximately 6% of the inhabitants. This article is a voice in the still current and lively discussion regarding Poles referred to as Volksdeutsche, i.e. citizens who do not have German citizenship but are entered on the German national list (Deutsche Volksliste) based on racial, national or linguistic criteria. By the end of World War II, nearly 82,000 inhabitants of Bydgoszcz were included on this list, which constituted 66% of the city’s total population. Therefore, it cannot be hidden from the fact that even before the outbreak of the war, Bydgoszcz was a Germanized city, and after more than 80,000 people were entered on the Volksliste, German influence in Bydgoszcz was even greater. This was undoubtedly important for the later fate of the city, especially in aspects of its architecture, education system, economy and industry.

PL

Zaraz po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku, blisko 20% mieszkańców Bydgoszczy stanowili Niemcy. Po 1922 roku ich liczba spadła do ok. 9 tyś., co stanowiło ok. 6% mieszkańców. Niniejszy artykuł to głos w ciągle aktualnej i żywej dyskusji dotyczącej Polaków, określanych mianem Volksdeutsche, czyli obywateli nie posiadających obywatelstwa niemieckiego, ale wpisanych na niemiecką listę narodową (Deutsche Volksliste) na podstawie kryteriów rasowych, narodowych lub językowych. Do końca II wojny światowej na tę listę wpisanych zostało blisko 82 tysiące mieszkańców ówczesnej Bydgoszczy, co stanowiło 66% ogółu mieszkańców miasta. Nie da się zatem ukryć faktu, że jeszcze przed wybuchem wojny Bydgoszcz była miastem zgermanizowanym, a po wpisaniu na Volksliste ponad 80 tysięcy osób wpływy niemieckie w Bydgoszczy były jeszcze większe. Miało to bez wątpienia znaczenie dla późniejszych losów miasta, szczególnie w aspektach jego architektury, systemu edukacji, gospodarki czy przemysłu.

Keywords

PL

Volkslista; Bydgoszcz; pochodzenie niemieckie

EN

Volkslista; Bydgoszcz; German origin

• Publisher: Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy. Wydawnictwo Uczelniane
• Journal: Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Gospodarki, seria Edukacja - Rodzina - Społeczeństwo
• Year: 2023
• Issue: 8
• Pages: 303-328

Dates

published

2023

Contributors

author

Radosław Szczawiński

References

• APB, Zarząd Miejski Bydgoszczy 1945–1950, sygn. 1/4; Por. Przed dziesięciu laty, Dz. B. nr 261 z 11 listopada 1928; Polska Bydgoszcz.
• Badtke M., Kanał Bydgoski, Bydgoszcz 2006.
• Błażejewski S., Kutta J., Romaniuk M., Bydgoski słownik biograficzny. Tom II, Bydgoszcz 1995.
• Dreas W., Powiat bydgoski oskarża, Bydgoszcz 1946.
• Drzewiecki Z., Problem niemiecki w świadomości narodowo-politycznej społeczeństwa polskiego województw zachodnich Rzeczypospolitej 1922–1939, Poznań 1981.
• Gąsiorowski J., Niemiecka lista narodowa na Pomorzu Gdańskim w świetle publikacji konspiracyjnych, „ZH” 1984, t. 49, z 4.
• Hauser P., Mniejszość niemiecka w województwie pomorskim w latach 1920–1939, Wrocław 1981.
• Jakóbczyk W., Dzieje Hakaty, Poznań 1966.
• Janiszewska-Mincer B., Bydgoscy sukiennicy, Kalendarz Bydgoski 1976.
• Jastrzębski W., Szyling J., Okupacja hitlerowska na Pomorzu Gdańskim w latach 1939–1945, Gdańsk 1979.
• Kotowski A., Zapiski podróży z Berlina do Bydgoszczy w listach Carla Heinricha Oesterleina z 1782/1783 roku zapominane źródło do dziejów Bydgoszcz, [w:] Kronika Bydgoska XXIX, Bydgoszcz 2007.
• Kutta J., Społeczeństwo Bydgoszcz w latach 1920–1939, [w:] Biskup M. (red.), Historia Bydgoszczy, Bydgoszcz 1999.
• Łuczak Cz., Przemysł Wielkopolski w latach 1859–1870, Warszawa 1959.
• Nieuważny A., My z Napoleonem, Wrocław 1999.
• Staszewski J., Wojsko polskie na Pomorzu w roku 1807, Gdańsk 1958.
• Trzeciakowski W., Śmierć w Bydgoszczy 1939–1945, Bydgoszcz 2011.
• Wojciak J., Stosunki polityczne i narodowościowe w latach 1850–1914, [w:] Historia Bydgoszczy, t. I, Bydgoszcz 1991.

Identifiers

Biblioteka Nauki

60813427