Odpowiedzialność cywilna na podstawie art. 446[2] k.c. – uwagi wstępne na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego

• Authors: Leszek Bosek

Title variants

EN

Civil liability under Article 446[2] of the Civil Code – preliminary remarks on the Supreme Court’s case law

Abstracts

EN

Article 446[2] of the Civil Code – added to the Civil Code by the Act of June 24, 2021 – stipulates civil liability for ‘the inability to establish or continue a family relation’. Pursuant to Article 2 of the amending Act, Article 446[2] of the Civil Code is meant to apply also to events which result in the inability of immediate family members to establish or continue a family relation with the victim caused by a serious and permanent injury to his body or a health disorder, occurring before the date of entry into force of the Act, i.e. before September 19, 2021. These provisions raise some doubts as they impose new duties on subjects of civil law retroactively and without sufficient constitutional justification. The analysis of the Supreme Court’s case law preceding their introduction reveals discrepancies as regards the admissibility and purposefulness of awarding compensation for restrictions in family relations. Family ties which ex definitione bind a family group together are not the goods of a single person, so their protection through provisions on the protection of personal rights and tort law was questionable.

PL

Przepis art. 446[2] k.c. – dodany do Kodeksu cywilnego ustawą z dnia 24.6.2021 r. – statuuje odpowiedzialność cywilną za „niemożność nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej”. Na mocy art. 2 ustawy nowelizującej przepis art. 446[2] k.c. ma mieć zastosowanie również do zdarzeń, których skutkiem jest niemożność nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej przez najbliższych członków rodziny z poszkodowanym, spowodowana ciężkim i trwałym uszkodzeniem jego ciała lub wywołaniem rozstroju zdrowia, powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy, tj. sprzed 19 września 2021 r. Przepisy te budzą pewne wątpliwości, ponieważ nakładają retroaktywnie i bez dostatecznego uzasadnienia konstytucyjnego nowe obowiązki na podmioty prawa cywilnego. Analiza poprzedzającego ich wprowadzenie orzecznictwa Sądu Najwyższego wykazuje rozbieżności w kwestii samej dopuszczalności i celowości przyznawania zadośćuczynień za ograniczenia w stosunkach rodzinnych. Więzi rodzinne ex definitione spajające grupę rodzinną nie są dobrami jednej osoby, dlatego ich ochrona za pomocą przepisów o ochronie dóbr osobistych i prawa deliktowego była wątpliwa.

Keywords

PL

prawo cywilne; prawo rodzinne; stosunki rodzinne; więzi rodzinne; dobra osobiste

EN

Civil law; Family law; family relations; family ties; personal rights

• Publisher: Fundacja im. Aliny i Leszka Allerhandów
• Journal: Głos Prawa. Przegląd Prawniczy Allerhanda
• Year: 2021
• Volume: t. 4
• Issue: 2 (8)
• Pages: 359-393

Dates

published

2021

Contributors

author

Leszek Bosek

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000000338500038

References

• Basseches Juliusz, Korkis Izak, Kodeks zobowiązań, Lwów 1938.
• Bladowski Bogdan, Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów SN z 28 października 1993 r., I KZP 21/93, OSP 1995, z. l, poz. 10.
• Czachórski Witold, [w:] System prawa cywilnego, t. 3, cz. 1, red. Z . Radwański, Wrocław 1981.
• Dyoniak Andrzej, Ochrona rodziny w razie śmierci jednego z małżonków, Poznań-Warszawa 1990.
• Grzeszak Teresa, Zdrada małżeńska a naruszenie dóbr osobistych w orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Monitor Prawniczy” 11/2019.
• Grzeszak Teresa, Dobro osobiste jako dobro zindywidualizowane [w:] Experientia docet. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple, red. Tomasz Targosz, Paweł Podrecki, Piotr Kostański, Warszawa 2017.
• Grzybowski Stefan, Ochrona dóbr osobistych według przepisów ogólnych prawa cywilnego, Warszawa 1957.
• Hofmański Piotr (red.), Kodeks postępowania karnego. Tom III. Komentarz, Warszawa 2018.
• Ignatowicz Jerzy, Nazar Mirosław (red.), Prawo rodzinne, Warszawa, 2016
• J. Spier, General Introduction (w:) Principles of European Tort Law, Text and Commentary, tłum. E. Bagińska, Wiedeń-Nowy Jork 2005.
• Kaliński Maciej, Ograniczenie indemnizacji do podmiotów bezpośrednio poszkodowanych w związku z nowelizacją art. 446 KC, PS Nr 3/2014.
• Korzonek Jan, Rosenblüth Ignacy, Kodeks zobowiązań. Komentarz, wyd. 2, t. I, Kraków 1936.
• Koziol Helmut, General Conditions of Liability [w:] Principles of European Tort Law, Text and Commentary, tłum. E. Bagińska, Wiedeń-Nowy Jork 2005.
• Królikowska Katarzyna, Ochrona więzi emocjonalnych między osobami bliskimi na podstawie przepisów o ochronie dóbr osobistych [w:] Jerzy Pisuliński, Julita Zawadzka (red.), Aksjologia prawa cywilnego i cywilnoprawna ochrona dóbr, Warszawa 2020.
• Księżak Paweł (w:) Małgorzata Pyziak-Szafnicka, Paweł Księżak (red.), Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz, Warszawa 2014.
• Longchamps de Bérier Roman, Uzasadnienie projektu Kodeksu zobowiązań, Warszawa 1934, z. 4.
• Longchamps de Bérier Roman, Zobowiązania, wyd. III, opracowane przez Józefa Górskiego, Poznań 1948.
• Łolik Marcin, Więź emocjonalna między osobami najbliższymi jako dobro osobiste. Glosa do uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 27.03.2018 r., III CZP 60/17, „Przegląd Sądowy” 2019, nr 9.
• Machnikowski Piotr [w:] Edward Gniewek, Piotr Machnikowski, Kodeks Cywilny. Komentarz, Warszawa 2019.
• Machnikowski Piotr [w:] System Prawa Prywatnego, tom 6, Warszawa 2018. Mączyński Andrzej, Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę spowodowaną naruszeniem dobra osobistego. Geneza, charakterystyka i ocena obowiązującej regulacji, [w:] Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara, red. Małgorzaty Pyziak-Szafnicka, Kraków 2004.
• Panowicz-Lipska Janina, [w:] Kodeks cywilny, t . 1, Komentarz do art. 1-449[11], red. Maciej Gutowski, Warszawa 2016.
• Peiper Leon, Kodeks zobowiązań z dnia 27 października 1933 r., Dz. U. 82, poz. 598, tudzież przepisy wprowadzające tenże kodeks z dnia 27 października 1933 r., Dz. U. 82, poz. 599, wraz z motywami referentów Komisji Kodyfikacyjnej oraz orzecznictwem polskiem, austrjackiem, francuskiem, niemieckiem i rosyjskiem, Kraków 1934.
• Popiołek Wojciech, Więź między osobami fizycznymi jako przedmiot ochrony cywilnoprawnej [w:] Experientia docet. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple, red. Tomasz Targosz, Paweł Podrecki, Piotr Kostański, Warszawa 2017.
• Principles, Definitions and Model Rules of European Private Law. Draft Common Frame of Reference (DFCR). Full edition, vol. 4, ed. Christian von Bar, Eric Clive, Hans Schulte-Nölke 2009.
• Radwański Zbigniew, Zadośćuczynienie pieniężne za szkodę niemajątkową, Warszawa 1956.
• Smyczyński Tadeusz [w:] System Prawa Prywatnego, tom 11, Prawo rodzinne i opiekuńcze (red. Tadeusz Smyczyński), Warszawa 2009
• Szpunar Adam, O obowiązku alimentacyjnym między rozwiedzionymi małżonkami, RPEiS 1989, z. 1.
• Szpunar Adam, Odszkodowanie w razie śmierci osoby bliskiej, Warszawa 1973. Szpunar Adam, Roszczenia z powodu śmierci osoby bliskiej, „Nowe Prawo” 1965, z. 3.
• Szpunar Adam, Zadośćuczynienie za szkodę niemajątkową, Bydgoszcz 1999.
• Traple Elżbieta, Nadużycie instytucji ochrony dóbr osobistych w praktyce orzeczniczej sądów polskich [w:] Jerzy Pisuliński, Julita Zawadzka (red.), Aksjologia prawa cywilnego i cywilnoprawna ochrona dóbr, Warszawa 2020.
• Wałachowska Monika, Glosa do uchwały z 22.10.2010 r., III CZP 76/10, OSP Nr 9/2011, poz. 96.
• Wałachowska Monika, Wynagrodzenie szkód deliktowych doznanych przez pośrednio poszkodowanych, Warszawa 2014.
• Wałachowska Monika, Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę na rzecz najbliższych członków rodziny poszkodowanego na skutek uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia - konieczność regulacji prawnych, [w:] Czyny niedozwolone w prawie polskim i prawie porównawczym, red. Mirosław Nesterowicz, Warszawa 2012.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2223724