Źródła sekularności. Analiza wybranych aspektów sekularyzacji

• Authors: Maciej Hułas
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Sekularność jest historycznym produktem nowożytności, który wskazuje na malejącą rolę transcendencji w życiu publicznym i prywatnym oraz zmienia rozumienie natury kluczowych instytucji społecznych: ekonomii, państwa, wiedzy, rodziny, religii. Może przybierać formy neutralnego braku transcendencji (sekularyzacja), może też funkcjonować jak aktywna ideologiczna obecność – ambitny program usuwania wszelkich odniesień do transcendencji w życiu publicznym i prywatnym (sekularyzm). W pierwszym przypadku sekularność  pojawia się jako wynik cywilizacyjnego procesu usuwania, w którym religia znika pod naciskiem nowożytnej technologii, ekspertyzy, ekonomii, nowożytnych orientacji filozoficznych i form ustrojowych. W drugim przybiera postać ofensywnej ideologii, która zakłada konkretny program działań przeciwko religii. Sekularność powstała jako następstwo zmian kulturowych, politycznych i filozoficznych mających na celu wyzwolenie jednostek spod podporządkowania staremu systemowi moralnemu i uczynieniu z nich niezależnych autonomicznych podmiotów żyjących w bezprecedensowych warunkach novus ordo seculorum oraz zwykłego sekularnego czasu.

EN

Secularity is a historical product of modern ages that signaled a diminishing role of transcendence in public as well as individual life, changing effectively the common understanding of key social institutions: economy, state, knowledge, the family, religion. It may take on the form of a neutral lack of transcendence in public life and personal orientation (secularization); it can also appear as an active ideological presence – an ambitious project to remove any reference to transcendence from public life in view of creating “a religion free zone” (secularism). In the first case secularity comes about as a result of a civilization process of subtraction, in which religion melts under the pressure of modern technology, science, economy, a new philosophical orientation, and political frameworks. In the second one, it assumes the form of a bellicose ideology which implies a specific agenda of actions against religion. Secularity came into being as an outcome of philosophical, cultural and political shifts that strived to free individuals from being subjects of the old moral order, and make them independent autonomous agents that live in the unprecedented conditions of novus ordo seculorum and secular, ordinary time.

DE

Die Säkularität ist ein historisches Produkt der Neuzeit, die auf die verminderte Bedeutung der Transzendenz im öffentlichen und privaten Leben verweist und das veränderte Verständnis der Natur von den wichtigsten gesellschaftlichen Institutionen, wie: Ökonomie, Staat, Wissenschaft, Familie, Religion zur Folge hat. Die Säkularität kann eine Form von einem neutralen Mangel der Transzendenz (Säkularisierung) annehmen, kann aber auch als eine aktive ideologische Präsenz funktionieren - als ein ehrgeiziges Programm der Eliminierung aller Verweise auf die Transzendenz aus dem öffentlichen und privaten Leben (Säkularismus). Im ersten Fall erscheint die Säkularität als eine Folge des zivilisatorischen Verdrängungsprozesses, in Folge dessen die Religion unter dem Druck der neuzeitlichen Technologie, Expertise, Ökonomie sowie der neuen philosophischen Ideen und Verfassungsformen verschwindet. Im zweiten Fall wird die Säkularität zu einer offensiven Ideologie, die ein konkretes, gegen die Religion gerichtetes Aktionsprogramm voraussetzt. Die Säkularität entstand als Folge der kulturellen, politischen und philosophischen Veränderungen, deren Ziel es war, den Einzelnen aus der Abhängigkeit vom alten Moralsystem zu befreien und ihn zum unabhängigen und autonomen Subjekt zu etablieren, das in den einzigartigen Verhältnissen des novus ordo seculorum sowie der einfachen säkularen Zeit leben kann.

Keywords

DE

Säkularisierung, Autonomie, Religion, Transzendenz, säkulare Zeit.

EN

Secularism, Autonomy, Religion, Transcendence, Secular time.

• Publisher: Komitet Nauk Teologicznych PAN
• Journal: Studia Nauk Teologicznych PAN
• Year: 2014
• Issue: 9
• Pages: 37-54

Dates

published

2020-03-07

Contributors

author

Maciej Hułas