Interferencje w strefie polsko-ukraińskich kontaktów językowych

• Authors: Uliana Hirniak

Abstracts

EN

The article presents the phenomenon of Polish – Ukrainian linguistic interference. It could be noticed mostly in the Eastern Bordlands or on the frontier territory of the two countries. The term linguistic interference is used when we are dealing with the process occurring in communication between at least two languages. It is a long-term, multilaterally complex, and inclusive process of transfer some elements from L1 into L2. The interference process is concerned primarily with the lexis and phonetics but it also includes phonology, morphology, syntax, and stylistics. Regarding borrowings from two different languages, it is known as external interference. Such a phenomenon is mainly noticed in the lexical or phonetic field. Numerous research proves that interferences are a common occurrence inthe personal names of Polish people who have been living in former USSR areas. Furthermore, it is proved that the Polish language, speaking by Poles who live in Ukrainian territory submit to a powerful influence of the Ukrainian language. As a result of that fact, the ‘Borderland dialect’ was formed over time. The dialect with the elapse of time influenced also the national language. On the other hand, linguistic research indicates a strong Polish impact on West Ukrainian dialects, in particular: dialekt łemkowski (Lemko dialect) as well as dialekt nadsański (dialect ‘from the San’). Polonisms in the Ukrainian language and rutenizms in the Polish language has undergone semantic – stylistic evolution. It is clearly represented by numerous studies with the language examples included.

PL

W artykule zostało przedstawione zjawisko polsko-ukraińskiej interferencji językowej, do którego dochodziło najczęściej na ziemiach Kresów Wschodnich bądź terytoriach przygranicznych obu krajów. O interferencji językowej mówimy wtedy, gdy mamy do czynienia z procesami zachodzącymi w komunikacji co najmniej dwujęzycznej. Jest to długotrwały, wielostronnie skomplikowany oraz niejednolity proces przenikania się elementów z jednego języka do drugiego. Proces interferencji dotyczy przede wszystkim leksyki i fonetyki, ale obejmuje również fonologię, morfologię, składnię i stylistykę. W przypadku zapożyczeń z dwóch różnych języków mówimy o tak zwanej interferencji zewnętrznej widocznej najczęściej na płaszczyźnie leksykalnej i fonetycznej. Liczne badania dowodzą, że dość częstym zjawiskiem są interferencje zachodzące w imiennictwie osobowym ludności polskiej zamieszkałej na dawnych obszarach ZSRR. Ponadto udowodniono, że ludność polskojęzyczna mieszkająca na terytorium Ukrainy uległa silnemu wpływowi języka ukraińskiego i z czasem utworzyła „dialekt kresowy”, który z biegiem czasu wpłynął również na język ogólnonarodowy. Z drugiej strony badania językowe wykazują silny wpływ języka polskiego na gwary zachodnioukraińskie, zwłaszcza na dialekt łemkowski oraz nadsański. Polonizmy w języku ukraińskim oraz rutenizmy w języku polskim przeszły i czasem nawet nadal przechodzą semantyczno-stylistyczną ewolucję, czego świadectwem są liczne badania naukowe i przedstawione w nich przykłady językowe.

Keywords

EN

linguistic interference; bilingualism; Eastern Borderlands; linguistic borrowings; polonisms; rutenizms (syntax structure derived from Eastern European languages)

PL

Interferencja językowa; dwujęzyczność; bilingwizm; Kresy Wschodnie; zapożyczenia językowe; polonizmy; rutenizmy

• Publisher: Instytut im. gen. Władysława Andersa
• Journal: Polonia Inter Gentes
• Year: 2020
• Issue: 1
• Pages: 165-182

Dates

published

2020

Contributors

author

Uliana Hirniak

• Instytut im. gen. Władysława Andersa

References

• Buttler D., Innowacje składniowe współczesnej polszczyzny, Warszawa 1976.
• Czyżewski F., Elementy polskie w ukraińskiej gwarze wsi Wyryki pod Włodawą, „Z Polskich Studiów Slawistycznych” Seria IV: Językoznawstwo, 1983, s. 87-90.
• Dejna K., Elementy polskie w gwarach zachodnioukraińskich, „Język Polski” 27 (1948), z. 3, s. 78-79.
• Dejna K., Z metodologii badań gwar peryferyjnych i wyspowych, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” 25 (1979), s. 36-37.
• Горбач O., Агро на Україні, Мюнхен 1993.
• Hrabec S., Elementy kresowe w języku niektórych pisarzy polskich XVI i XVII wieku, Toruń 1949.
• Klemensiewicz Z., Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S., Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1955.
• Кононенко I., Семантичні модифікації взаємних запозичень в українській і польській мовах, w: Słowo u Słowian. Wpływ języków sąsiadujących na rozwój języka ukraińskiego. Studia leksykalne, red. A. Budziak, W. Hojsak, Kraków 2016, s. 447-463.
• Kuryłowicz J., O jedności językowej bałto-słowiańskiej, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 16 (1957), s. 70-115.
• Łesiów M., Historia wzajemnych kontaktów i wpływów języka polskiego i ukraińskiego, w: Z badań nad polsko-ukraińskimi powiązaniami językowymi, red. D. Buczko, M. Łesiów, Lublin 2003, s. 11-23.
• Łesiów M., Wzajemne oddziaływanie polsko-ukraińskie w średniowieczu, w: Między Wschodem a Zachodem, cz. 1: Kultura umysłowa, red. J. Kłoczowski, Warszawa 1989, s. 41-52.
• Łesiów M., Wzajemozwjazky miż ukrajińśkymy ta polśkymy howoramy, w: Ukrajinśkyj Kalendar 1966, Warszawa 1965, s. 277-279.
• Obara J., Kalki jako jeden z przejawów interferencji językowej, w: Interferencje językowe na różnych obszarach Słowiańszczyzny, red. S. Warchoł, Lublin 1989, s. 185-210.
• Problematyka polsko-ukraińskich powiązań językowych, w: Między Wschodem a Zachodem, cz. 4: Zjawiska językowe na pograniczu polsko-ruskim, red. J. Bartmiński, M. Łesiów, Lublin 1992, s. 85.
• Przepiorka M., Nadsianśkyj howir, Warszawa 1938.
• Siatkowski J., Słowiańskie interferencje w zakresie morfologii, „Z Polskich Studiów Slawistycznych” 1983, s. 357-367.
• Skubalanka T., Ze studiów nad dawną i współczesną polszczyzną, Lublin 1997.
• Sobierajski Z., Geolingwistyczna analiza związków międzysłowiańskich na Spiszu, „Z Polskich Studiów Slawistycznych”, Seria IV: Językoznawstwo, 1983, s. 401-403.
• Warchoł S., Interferencje językowe jako zjawisko systemowe, w: Interferencje językowe na różnych obszarach Słowiańszczyzny, red. S. Warchoł, Lublin 1989, s. 1-54.
• Weinreich U., Languages in contact, Paris 1974.
• Werenicz W., Procesy interferencyjne w imiennictwie osobowym ludności polskiej w ZSRR. Cz. I. Nazwiska, w: Interferencje językowe na różnych obszarach słowiańszczyzny, red. S. Warchoł, Lublin 1989, s. 297-307.
• Witkowska A., Dziko – pięknie – groźnie czyli Ukraina romantyków, „Teksty Drugie” 1995, z. 2, s. 20-30.
• Zwoliński P., Rozwój języka ukraińskiego od XIV do XVIII wieku, w: T. Lehr-Spławiński, P. Zwoliński, S. Hrabec, Dzieje języka ukraińskiego w zarysie, Warszawa 1956, s. 34-35.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2177010