Elementy rodzimego folkloru w polskich sonatach skrzypcowych XX wieku

• Authors: Renat Maryla

Title variants

EN

Local folklore elements in 20th century Polish violin sonatas

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł ukazuje inspiracje folklorystyczne zawarte w polskich sonatach skrzypcowych powsta- łych w XX wieku: Rozważania analityczne dotyczą 8 dzieł z I połowy i 3 z II połowy XX wieku. Większość tych kompozycji należy do nurtu tzw. „zapomnianej muzyki polskiej”. Oto ich wykaz z datowaniem: — Michał Józefowicz, Sonata d-moll na skrzypce i fortepian op. 12 (1902), — Henryk Melcer, Sonata G-dur na skrzypce i fortepian (1907), — Józef Szulc, Sonata a-moll na skrzypce i fortepian op. 61 (przed 1908), — Franciszek Brzeziński, Sonata D-dur na skrzypce i fortepian op. 6 (1910), — Witold Friemann, Sonata e-moll „Polska” na skrzypce i fortepian op. 15 (1913), — Stefan Bolesław Poradowski, 3 Sonatiny na dwoje skrzypiec op. 11a (1923), — Alfred Gradstein, Sonatina C-dur na skrzypce i fortepiano (1937), — Stanisław Wisłocki, Sonata F-dur na skrzypce i fortepian (1942), — Jerzy Kolasiński, Sonatina na skrzypce i fortepian „alla rustica” (1971), — Jerzy Młodziejowski, Sonata na dwoje skrzypiec (1972), — Joanna Bruzdowicz, I Sonata „Il Ritorno” na skrzypce solo (1990). Omówienie tych utworów następuje w porządku chronologicznym. Celem przeprowadzonych analiz jest uzyskanie odpowiedzi na następujące pytania: 1. Które elementy polskiego folkloru zaistniały w sonacie polskiej XX wieku? 2. W jaki sposób zostały zastosowane, a więc jakie techniki kompozytorskie wykorzystano w ich opracowaniu? 3. Jaką funkcję nadali tym utworom poszczególni twórcy? Każdy z utworów poddany jest analizie rozpatrującej wymienione wcześniej problemy badawcze i zilustrowany przykładami nutowymi. Z badań wynika, że w tym gatunku zaistniały cztery elementy polskiego folkloru, zastosowane w odmienny sposób przez różnych twórców. Należą do nich: — cechy melorytmiczne tańców mazurowych (w strukturach tematów oraz jako stylizacja w funkcji części sonaty – w 6 utworach), — stylizacje krakowiaka w funkcji finału sonaty – w 2 utworach, — nawiązanie do charakteru poloneza (cechy melorytmiczne tematów w 2 utworach), — stylizacja śpiewów góralskich, tzw. „Wierchowej nuty” w funkcji części wolnej – w 1 utworze.

EN

The article shows folklore inspirations contained in Polish violin sonatas composed throughout the 20th century: analytical considerations apply to 8 works created in the first half and 3 in the second half of the 20th century. Most of these compositions, listed below with dates, belong to the so-called current of ‘Forgotten Polish music’: — Michał Józefowicz, Sonata in D minor for violin and piano op. 12 (1902), — Henryk Melcer, Sonata in G major for violin and piano (1907), — Józef Szulc, Sonata in A minor for violin and piano op. 61 (before 1908), — Franciszek Brzeziński, Sonata in D major for violin and piano op. 6 (1910), — Witold Friemann, Sonata in E minor „Polish” for violin and piano op. 15 (1913), — Stefan Bolesław Poradowski, 3 Sonatinas for two violins op. 11a (1923), — Alfred Gradstein, Sonatina in C major for violin and piano (1937), — Stanisław Wisłocki, Sonata in F major for violin and piano (1942), — Jerzy Kolasiński, Sonatina for violin and piano „alla rustica” (1971), — Jerzy Młodziejowski, Sonata for two violins (1972), — Joanna Bruzdowicz, I Sonata „Il Ritorno” for violin solo (1990). The paper discusses these works in chronological order. The purpose of the analysis is to find answers to the following questions: 1. Which elements of Polish folklore appeared in the 20th century Polish sonata? 2. How were they implemented, and therefore what compositional techniques were used in their creation? 3. What function was ascribed to these works by individual composers? Each of the compositions is analysed with reference to the above mentioned research problems and illustrated by examples of musical notation. Research shows that four elements of Polish folklore occur in this genre and that they are implemented in various ways by different authors. These include: — melo-rhythmic features in mazurka dances (in the theme structure and in the stylization of a movement in sonata – in 6 musical pieces), — „krakowiak” stylization in the finale movement of sonata – in 2 pieces, — a reference to the polonaise style (melo-rhythmic features in the themes of 2 pieces), — Górale songs stylization, the so-called „Wierchowa nuta” (‘Wierchowa genre’ – two-voice or multivocal melodic idea of mountain peak slow-pace songs – consisting of 1 musical phrase with repetition, sung by Polish Górale in Podhale) in the slow movement – in 1 piece.

Keywords

PL

polska sonata skrzypcowa XX wieku

EN

20th century Polish violin sonata

• Publisher: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie
• Journal: Edukacja Muzyczna
• Year: 2015
• Issue: 10
• Pages: 59-92

Dates

published

2015

Contributors

author

Renat Maryla

References

• Baculewski Krzysztof, Współczesność. Część 1: 1939–1974, seria: Historia mu- zyki polskiej, t. 7, Sutkowski Edition, Warszawa 1996.
• Bauman-Szulakowska Jolanta, Friemann Witold, [w:] Kompozytorzy polscy 1918–2000. Biogramy, t. 2, red. M. Podhajski, Akademia Muzyczna im. F. Chopina w Warszawie, Akademia Muzyczna im. S. Moniuszki w Gdań- sku, Gdańsk – Warszawa 2005.
• Jasińska Danuta, Młodziejowski Jerzy, [w:] Encyklopedia muzyczna PWM, część biograficzna, t. 6: m, red. E. Dziębowska, PWM SA, Kraków 2000.
• Krassowski Janusz, Józefowicz Michał, [w:] Kompozytorzy polscy 1918–2000. Biogramy, t. 2, red. M. Podhajski, Akademia Muzyczna im. F. Chopina w Warszawie, Akademia Muzyczna w Gdańsku, Gdańsk – Warszawa 2005.
• Krassowski Janusz, Szulc Józef, [w:] Kompozytorzy polscy 1918–2000. Biogra- my, t. 2, red. M. Podhajski, Akademia Muzyczna im. F. Chopina w Warsza- wie, Akademia Muzyczna w Gdańsku, Gdańsk – Warszawa 2005.
• Mitscha Adam, Witold Friemann. Życie i twórczość, Akademia Muzyczna im. K. Szymanowskiego w Katowicach, Zeszyt Naukowy 17, Katowice 1980. Paździora Krystyna, Kolasiński Jerzy, [w:] Encyklopedia muzyczna PWM, część biograficzna, red. E. Dziębowska, t. 5: k l ł, PWM, Kraków 1997. Piątkowska-Pinczewska Katarzyna, Henryk Melcer-Szczawiński. Życie i twórczość, Instytut Pedagogiczno-Artystyczny UAM, Kalisz – Poznań 2002.
• Pietrzak Jarosław, Komentarz płytowy, [w:] Joseph Szulc (1875–1956), Works for Violin and Piano, Jarosław Pietrzak – skrzypce, Julita Przybylska-Nowak– fortepian, Dux 0951, 2014.
• Poźniak Włodzimierz, Muzyka kameralna i skrzypcowa, [w:] Z dziejów polskiej kultury muzycznej. Od Oświecenia do Młodej Polski, t. 2, PWM, Kraków 1966.
• Poźniak Włodzimierz, Wstęp, [w:] Henryk Melcer, Sonata G-dur na fortepian i skrzypce, PWM, Kraków 1974.
• Renat Maryla, Sonata skrzypcowa w muzyce polskiej XX wieku, Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2012.
• Sobiescy Jadwiga i Marian, Polska muzyka ludowa i jej problemy, PWM, Kra- ków 1973; http://dx.doi.org/10.2307/846683.
• Szczepańska-Gołas Elżbieta, Brzeziński Franciszek, [w:] Encyklopedia muzycz- na PWM, część biograficzna, t. 1: a b, red. E. Dziębowska, PWM, Kraków 1979.
• Tatarska Janina, Poradowski Stefan Bolesław, [w:] Kompozytorzy polscy 1918– 2000. Biogramy, t. 2, red. M. Podhajski, Akademia Muzyczna im. F. Chopi- na w Warszawie, Akademia Muzyczna im. S. Moniuszki w Gdańsku, Gdańsk – Warszawa 2005.
• Walaciński Adam, Gradstein Alfred, [w:] Encyklopedia muzyczna PWM, część biograficzna, t. 3: e f g, red. E. Dziębowska, PWM, Kraków 1987.
• Wierchowa nuta, [w:] Encyklopedia muzyki, red. A. Chodkowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
• Źródło: http://readperiodicals.com [dostęp: 7.01.2011].
• Źródło: http://folklor.blox.pl [dostęp: 8.01.2016].

Identifiers

ISSN

1895-8079