Bezpieczeństwo zbiorów a nadzór archiwalny w praktyce Archiwum Archidiecezjalnego w Katowicach

• Authors: Dudała Halina

Title variants

The security of collections and the archival supervision in the practice of the Archdiocesan Archives in Katowice

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Nadzór archiwalny w praktyce kontrolnych działań kościelnej władzy zwierzchniej posiada w historii Kościoła katolickiego wielowiekową tradycję. W toku biskupich i dziekańskich wizytacji sprawdzany był nie tylko fakt regularnego zapisywania ochrzczonych, zaślubionych oraz pogrzebanych parafian, ale także stan zachowania i warunki przechowywania pozostałej dokumentacji wytworzonej przez urzędy parafialne. Po 1945 r. w zmienionych warunkach ustrojowych doszło jednak w Polsce do przerwania ciągłości w praktyce nadzoru archiwalnego. W diecezji katowickiej od 1997 r. realizowany jest projekt centralizacji parafialnych zasobów archiwalnych w Archiwum Archidiecezjalnym w Katowicach. Projekt ten oznacza zarazem dokonanie pierwszej w okresie powojennym całościowej inwentaryzacji archiwalnego dziedzictwa diecezji katowickiej.

EN

The archival supervision in the control -related activities of the ecclesiastical authorities has a rich tradition of many centuries in the history of the Catholic Church. In the course of episcopal and dean inspections not only the fact of regular record -keeping of baptisms, nuptials and burials of parishioners was checked but also the state of preservation and the condition of the storage of the remaining documents produced by parish offices. However, after 1945, in the altered conditions of the political system, the continuity of the practice of the archival supervision was broken. Since 1997 in the Katowice diocese a project of the centralisation of the parish archive resources in the Archdiocesan Archives in Katowice has been realised. At the same time, the project entails the first complete inventory -taking of the archival heritage of the Katowice diocese to be carried out in the post -war period.

Keywords

PL

Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach; Archiwum kościelne; Archiwum parafialne; Księga metrykalna z Mszany; Księgi metrykalne; Narodowy zasób archiwalny; Nadzór archiwalny

EN

The Archdiocesan Archives in Katowice; Church archives; National archive resources; Parish archives; Parish register; The parish register of Mszana; Supervision of archives

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media
• Year: 2019
• Issue: 1(32) Bezpieczeństwo i ochrona zbiorów bibliotecznych i archiwalnych
• Pages: 7-21

Contributors

author

Dudała Halina

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

References

• Baldassare, B. (1632). De archivis liber singularis, Venetiis: apud Jo. Pinellum Typographum Ducalem.
• Besetzungs ‑Acta der Parochie Mschanna im Archipresbiterats Loslau (1886– 1915) (vol. III, Inventar der kath. Pfarr -Kirche in der Parochie Mschanna z dn. 13.IX.1886 r.). Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach, sygn. 46/1465, Zespół Akt Lokalnych.
• Brandenburg, M., Krause, P. (1934). Die Geschäftsverwaltung des katholischen Pfarramtes, Berlin: Buchverlag Germania.
• Circolare della Segreteria di Stato ai Vescovi italiani (1902). Città del Vaticano.
• Dekret arcybiskupa katowickiego D. Zimonia z dn. 30.06.2008 r. o obowiązku przekazania ksiąg metrykalnych oraz innych materiałów archiwalnych do Archiwum Archidiecezjalnego w Katowicach, nr VC II ‑6578/08 (2008). Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach.
• Dudała, H. (2008). Stan i perspektywy badań nad kancelarią parafialną w diecezji katowickiej w latach 1925–1939, W: J. Poraziński, K. Stryjkowski (red.), Archiwa w nowoczesnym społeczeństwie. Pamiętnik V Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich Olsztyn, 6–7 września 2007 r. (s. 235–247). Warszawa: Stowarzyszenie Archiwistów Polskich.
• Dudała, H. (2016a). Analiza źródłoznawcza najstarszej księgi metrykal‑ nej z Mszany, W: H. Dudała (red.), Tajemnice kompaturek. Księga me trykalna z Mszany (1638–1775) (s. 16–26). Katowice: Edycja – Książki Naukowe i Specjalistyczne.
• Dudała, H. (2016b). Archiwalia parafialne w zasobie Archiwum Archidiecezjalnego w Katowicach, W: A. Laszuk (red.), Zabezpieczanie i udostępnianie archiwalnych zasobów archiwów kościelnych (s. 60–73). Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
• Dudała, H. (2016c). Archiwistyka kościelna – problemy i wyzwania w zakresie edukacji, W: W.W. Żurek (red.), Nova et vetera. Aktualne problemy archiwów diecezjalnych w Polsce (s. 45–53). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Dudała, H. (2016d). Zespół ksiąg metrykalnych w Archiwum Archidiecezjalnym w Katowicach – centralizacja, stan badań, problemy konserwatorskie oraz kwerendy genealogiczne, W: W.W. Żurek (red.), Nova et vetera. Aktualne problemy archiwów diecezjalnych w Polsce (s. 101–111). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Duszpasterska funkcja archiwów kościelnych. List okólny do biskupów diecezjalnych (2010). Poznań: Wydawnictwo Rys.
• Gerhardy, J. (1913). Praktische Ratschläge über kirchliche Gebäude, Kirchengeräte und Paramente. Paderborn: F. Schöningh.
• Giovanni Paolo II (2005). Lettera Apostolica in forma di Motu Proprio datae La cura vigilantissima. Città del Vaticano.
• Grajewski, C. (2016). Analiza liturgiczno ‑muzykologiczna pergaminowej karty z Mszany. W: H. Dudała (red.), Tajemnice kompaturek. Księga metrykalna z Mszany (1638–1775) (s. 33–47). Katowice: Edycja – Książki Naukowe i Specjalistyczne.
• Grygier, T. (1971). Z zagadnień archiwistyki kościelnej na przykładzie archiwum parafialnego. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, (22), 5–54.
• Holtzinger, G. (1883). Katechismus der Registratur ‑u. Archivkunde. Handbuch für das Registratur ‑ und Archivwesen bei den Reichs ‑, Staats ‑, Hof ‑, Kirchen ‑, Schul ‑, und Gemeindebehörden, den Rechtsanwälten u. sowie bei den Staatsarchiven. Leipzig: Verlag von J.J. Weber.
• Istruzione sull`amministrazione degli archive della Pontificia Commisione per gli Archivi Ecclesiastici d`Italia (1960). Città del Vaticano.
• Jan Paweł II (2014). List Apostolski Jana Pawła II w formie motu proprio „La cura vigilantissima”. Poznań: Wydawnictwo Rys.
• Jungnitz, J. (1902–1908). Visitationsberichte der Diözese Breslau, Breslau: G.P. Aderholz.
• Karlak, W., Łabuz, K. (2015). Identyfikacja opraw – dwugłos bibliotekarza i konserwatora. W: A. Wagner (red.), Tegumentologia polska dzisiaj (s. 327–343). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• La funzione pastorale degli archivi ecclesiastici (1997). Città del Vaticano.
• Mabillon, J. (1681). De re diplomatica libri VI In Quibus quidquid ad veterum instrumentorum antiquitatem, materiam, scipturam, et stilum ; quid‑ quid ad sigilla, monogrammata, subscriptiones, ac notas chronologicas ; quidquid in de ad antiquariam, historicam, forensem que disciplinam pertinet, explicatur et illustratur. Accedunt commentarius de antiquis Regum Francorum Palatiis, Veterum scripturarum varia specimina, tabulis LX comprehensa, nova ducentorum, et amplius, monumentorum collectio. Luteciae Parisiorum Sumptibus Ludovici Billaine. Pobrane z: http://starodruki. ihuw.pl/stWeb/single/210/ (16.01.2018).
• Maciejowski, B. (1640). Epistola Pastoralis. Posnanie in officina Alberti Reguli. Pobrane z: http://www.wbc.poznan.pl/Content/326598/directory.djvu (5.12.2017).
• Mokre. Ogólne (1927–1991). T. 2, Kwestionariusz do protokołu wizytacji kanonicznej parafii w Mokrem z dn. 5.06.1961 r.). Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach, sygn. 46/1446, Zespół Akt Lokalnych.
• Mokre. Ogólne (1927–1991). T. 2, Protokół z wizytacji przygotowawczej w parafii w Mokrem z dn. 17.03.1987 r.). Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach, sygn. 46/1446, Zespół Akt Lokalnych.
• Mszana. Inwentarz (1932–1933). Vol. 1. Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach, sygn. 46/1469, Zespół Akt Lokalnych.
• Musioł, L. (1932). Ein Visitationsbericht über die evangelischen Kirchen der Plesser Dekanats von 1628. „Zeitschrift des Vereins für Geschichte Schlesiens“, (66), 139–154.
• Noll, J. (1927). Das katholische Pfarramt. Sein Geschäftsgang und Interessenkreis. Wiesbaden: Verlag Hermann Rauch.
• Parafia Matki Boskiej Bolesnej w Rybniku. Ogólne (1931–1972). T. 3, Kwestionariusz do protokołu wizytacji kanonicznej z dn. 28.05.1951 r.). Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach, sygn. 46/2049, Zespół Akt Lokalnych.
• Parafia św. Szczepana w Katowicach ‑Bogucicach. Ogólne. Kwestionariusz do protokołu wizytacji parafii z dn. 16.11.1978 r. (1978). Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach, sygn. 46/134, Zespół Akt Lokalnych.
• Pismo wikariusza generalnego ks. dr. W. Skworca z dn. 17.09.1997 r. o zgromadzeniu w Archiwum Archidiecezjalnym w Katowicach najstarszych ksiąg metrykalnych z terenu diecezji katowickiej, nr VC II ‑6489/97 (1997). Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach.
• Pronobis -Gajdzis, M. (2017). Analiza wartościująca zabytkowych kodeksów, księgozbiorów i bibliotek podstawą projektu konserwatorskiego. Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy, (1), 55–77.
• Rammingen von, J. (1571). Von der Registratur und iren Gebäwen und Regimenten, dessgleichen von ihren Bawmeistern und Verwaltern und irer Qualifikationen und habitibus und dann was für grosservilfältiger Nutzbarkeit auss einewolangestelten… Heidelberg: M. Harmisch.
• Robótka, H. (2003). Wprowadzenie do archiwistyki. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Ryszewski, B. (1972). Archiwistyka, przedmiot, zakres, podział. Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Schäffer, W. (2016). Czy najstarsza zachowana księga pochówków w Polsce pochodzi z Mszany? W: H. Dudała (red.), Tajemnice kompaturek. Księga metrykalna z Mszany (1638–1775) (s. 131–155). Katowice: Edycja – Książki Naukowe i Specjalistyczne.
• Ustawa z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach z późniejszymi zmianami, Dziennik Ustaw, Nr 38, Rozdział 4, art. 42.
• Witkowski, S. (2016). Rekonstrukcja antyfony Gloriose rex Oswalde z karty pergaminowej z Mszany. W: H. Dudała (red.), Tajemnice kompaturek. Księga metrykalna z Mszany (1638–1775) (s. 58–65). Katowice: Edycja – Książki Naukowe i Specjalistyczne.
• Zbiór ksiąg metrykalnych, Mszana. Chrzty. Śluby. Pogrzeby (1638–1775). Ar chiwum Archidiecezjalne w Katowicach, sygn. 50/1777.