„Myślę sobie przyjemnie o wierszach”: Poetyckie fascynacje Marii Wiercińskiej

• Authors: Katarzyna Flader-Rzeszowska

Title variants

EN

“Thinking Pleasant Thoughts about Poems”: Maria Wiercińska’s Poetic Fascinations

Abstracts

EN

This article discusses Maria Wiercińska’s activity as a poet and reciter in 1934–1939. In the pre-war period, selected for analysis, the theatre actress and director tried her hand at poetry. Five poems have been preserved in the Theatre Museum in Warsaw; they have not been analysed or published to date. The article comprises two parts. The first one presents the subject matter and composition of Wiercińska’s poems, demonstrating that she referred to the Young Poland tradition and addressed themes important for Polish poetry of the interwar period. The second part of the article discusses Wiercińska’s recitation programs, based on her notebook listing her recitation concerts in 1934–1954. To date, these concerts have not been analysed. During the period under study, Wiercińska produced 114 poetry programmes (performed live or radio recorded). The analysis of the archive material shows that Wiercińska recited works by more than a hundred authors, mainly Polish poets from the interwar period. Her aim was to promote contemporary poetry among both the intelligentsia and labourers, to educate adults, youth, and children. The article uses the method of critical source interpretation, including contextual analysis.

PL

Artykuł poświęcony jest działalności poetyckiej i recytatorskiej Marii Wiercińskiej w latach 1934–1939. Wybrano okres przedwojenny, w którym aktorka i reżyserka podejmowała własne próby poetyckie – w Muzeum Teatralnym w Warszawie zachowało się pięć jej wierszy. Do tej pory nie były one analizowane i publikowane. Tekst podzielony został na dwie części. W pierwszej przedstawiono tematykę i budowę wierszy aktorki, dowiedziono, że odwoływała się do młodopolskiej tradycji oraz poruszała tematy ważne dla poezji dwudziestolecia. Drugą część poświęcono programom recytatorskim. Źródłem był zeszyt Marii Wiercińskiej zatytułowany Spis koncertów i utworów recytowanych 1934–1954, w którym dokumentowała własną działalność recytatorską. Dotychczas nikt nie przeprowadził analizy tych koncertów. W badanym okresie Wiercińska przygotowała 114 programów poetyckich (mówionych na żywo i nagrywanych w radio). Analiza archiwaliów pokazuje, że Wiercińska recytowała utwory ponad stu autorów, głównie polskich poetów z okresu dwudziestolecia międzywojennego. Jej celem było propagowanie poezji współczesnej zarówno wśród inteligencji, jak i w środowisku robotniczym, edukowanie dorosłych, młodzieży i dzieci. W artykule zastosowano metodę krytycznej interpretacji źródeł, w tym analizę kontekstową.

Keywords

EN

Maria Wiercińska; recitation; poetry concert; Julian Tuwim; Elżbieta Szemplińska

PL

Maria Wiercińska; sztuka żywego słowa; koncerty poetyckie; Julian Tuwim; Elżbieta Szemplińska

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2024
• Volume: 73
• Issue: 2
• Pages: 9-38

Dates

published

2024

Contributors

author

Katarzyna Flader-Rzeszowska

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

• https://orcid.org/0000000241109788

References

• Dłuski, Stanisław. „Wyobraźnia tanatologiczna Władysława Sebyły”. W: Dwudziestolecie międzywojenne: Nowe spojrzenia, redakcja Janusz Pasterski, 153–165. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019.
• Faryna-Paszkiewicz, Hanna. Opium życia: Niezwykła historia Marii Morskiej, muzy skamandrytów. Warszawa: Wydawnictwo Jeden Świat, 2008.
• Flader-Rzeszowska, Katarzyna. „«Ja do radia wejdę»: Radiowe realizacje Marii Wiercińskiej w latach 1946–1952”. Pamiętnik Teatralny 69, z. 3 (2020): 133–150. https://doi.org/10.36744/pt.234.
• Franaszek, Andrzej. Miłosz. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2011.
• Hutnikiewicz, Artur. Młoda Polska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994.
• Kostrzewska, Ewelina. „Aktywność organizacyjna ziemianek w Królestwie Polskim na początku XX wieku: Wybrane zagadnienia”. W: Działaczki społeczne, feministki, obywatelki… Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich do 1918 roku (na tle porównawczym), redakcja Agnieszka Janiak-Jasińska et al., 389–405. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2008.
• Krasiński, Edward. „Maria Wiercińska: Przyjaźnie artystyczne”. Teatr, nr 9 (1977): 22–24.
• Kuciel-Frydryszak, Joanna. Iłła: Opowieść o Kazimierze Iłłakowiczównie. Warszawa: Wydawnictwo Marginesy, 2017.
• Kwiatkowski, Jerzy. Dwudziestolecie międzywojenne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001.
• Miłosz, Czesław. Rodzinna Europa. Paryż: Instytut Literacki, 1980.
• Mazur, Elżbieta. „Działalność Stowarzyszenia Lokatorów «Szklane Domy» przy Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej latach 1927–1939”. Przegląd Historyczny 81, z. 1/2 (1990): 151–166.
• Osiński, Zbigniew. Pamięć Reduty. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2004.
• Próchnicki, Włodzimierz. „Tuwim i śmierć”. W: Julian Tuwim: Tradycja, recepcja, perspektywy badawcze, redakcja Ewa Gorlewska et al., 285–312. Białystok: Uniwersytet w Białymstoku, 2017. http://hdl.handle.net/11320/8380.
• Putrament, Jerzy. „Pisarze na Zaolziu”. Sygnały, nr 65 (1939): 5.
• Szyk, Agnieszka. „«Aż do fanatyzmu» – biografia zaangażowana Elżbiety Szemplińskiej-Sobolewskiej”. W: Dwudziestolecie mniej znane: O kobietach piszących w latach 1918–1939, redakcja Ewa Graczyk et al., 51–60. Kraków: Libron, 2011.
• Urbanek, Mariusz. Tuwim. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2004.
• Urbanek, Mariusz. Tuwim: Wylękniony bluźnierca. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 2013.
• Wiercinska, Maria, i Edmund Wierciński. Korespondencja. Redakcja Marek Piekut. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego, 2013.
• Wierciński, Edmund. Notatki i teksty z lat 1921–1955. Redakcja Anna Chojnacka. Wrocław: Wiedza o Kulturze, 1991.
• Wilkoń, Teresa. Katastrofizm w poezji polskiej w latach 1930–1939: Szkice literackie. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016.
• Woźniakowski, Krzysztof. „Łańcuch Elżbiety Szemplinskiej (1941): Zapomniany epizod z dziejów książki i literatury Lwowa czasów II wojny światowej”. W: Kraków – Lwów: Książki, czasopisma, biblioteki XIX i XX wieku. Tom 7, redakcja Halina Kosętka, 307– 328. Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP, 2005.
• Wróbel, Elżbieta. „«Ta gorsza» – czyli o kilku wierszach Elżbiety Szemplińskiej”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka, nr 32 (2018): 95–111. https:// doi.org/10.14746/pspsl.2018.32.5.

Identifiers

DOI

10.36744/pt.2597

Biblioteka Nauki

34112041