O pozornej synonimii na przykładzie czasowników fałszu

• Authors: Joanna Zaucha

Title variants

EN

On a seeming synonymy on the example of falsehood verbs

Abstracts

EN

This article aims to identify the mechanisms determining a seeming synonymy. It is based on the observation of sentence contexts containing falsehood verbs. The first part of this article indicates the semantic differences occurring between four language units: wprowadzić [kogoś] w błąd (to mislead [someone]), oszukać [kogoś] (to deceive [someone]), zwieść [kogoś] (to delude [someone]), and okłamać [kogoś] (to lie [to someone]). It is followed by the discussion of the sentence contexts in the form of the conditional mood with various combinations of seeming synonyms. The conclusion coming from the analysis is that semantic oppositions are neutralised due to specific characteristics of the syntactic context and the mechanism of “silent denial” as described by A. Bogusławski (2003, 2021). The necessary condition for neutralisation to occur is preserving the identity of the themes of the characteristics included in the contents of the verbs. Contextual synonymy will not arise if any of the predicates included in the conditional mood fails to characterise the theme in a given respect.

PL

Artykuł ma na celu wskazanie mechanizmów decydujących o pozornej synonimii. Opiera się na obserwacji kontekstów zdaniowych zawierających czasowniki fałszu. W pierwszej części artykułu wskazane zostają różnice semantyczne zachodzące między czterema jednostkami języka: wprowadzić [kogoś] w błąd, oszukać [kogoś], zwieść [kogoś], a także okłamać [kogoś]. Następnie rozważone zostają konteksty zdaniowe w postaci okresu warunkowego zawierające różne kombinacje pozornych synonimów. Z analizy płynie wniosek, że do neutralizacji opozycji semantycznych dochodzi w związku z określonymi cechami kontekstu składniowego oraz mechanizmu „milczącego zaprzeczenia” opisanego przez A. Bogusławskiego (2003, 2021). Warunkiem koniecznym zajścia neutralizacji jest zachowanie tożsamości tematów charakterystyk zawartych w treści czasowników. Synonimia kontekstualna nie pojawi się, jeśli któryś z predykatów ujętych w okres warunkowy nie będzie charakteryzował tematu pod określonym względem.

Keywords

PL

synonimia; synonimia kontekstowa; quasi-synonimia; czasowniki fałszu

EN

synonymy; contextual synonymy; quasi-synonymy; falsehood verbs

• Publisher: Towarzystwo Kultury Języka
• Journal: Poradnik Językowy
• Year: 2023
• Volume: 807
• Issue: 8
• Pages: 7-17

Dates

published

2023

Contributors

author

Joanna Zaucha

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

• https://orcid.org/0000000257667354

References

• Apresjan, Ju. 2000/1974. Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka. Wrocław: Ossolineum.
• Bogusławski, A. 1973. O pragmatycznych właściwościach wyrażeń równoznacznych. Projekt schematu. Pamiętnik Literacki 64, z. 3, s. 121-151.
• Bogusławski, A. 1998. Science as Linguistic Activity. Linguistics as scientific Activity. Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
• Bogusławski, A. 2003. Aspekt i negacja, Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
• Bogusławski, A. 2007. A Study in the Linguistics-Philosophy Interface. Warszawa: BelStudio.
• Bogusławski, A. 2008, Myśli o gwiazdce i regule, Warszawa: BelStudio.
• Bogusławski, A. 2021. Lingwistyczna teoria mowy. Preliminaria, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Grice, H.P, Strawson, P. F. 1956. In defence of a dogma. The Philosophical Review LXV, No. 2, s. 141-158.
• Grodziński, E. 1985. Językoznawcy i logicy o synonimach i synonimii, Wrocław: Ossolineum.
• Lyons, J. 1975, Wprowadzenie do językoznawstwa, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Quine, W. 2000/1953, Z punktu widzenia logiki, Warszawa: Aletheia.
• Zaucha, J. 2012. Od metafizyki do semantyki. O uzasadnianiu tez o analityczności. Luinguistica Copernicana 7/2021, s. 99-111.

Identifiers

DOI

10.33896/PorJ.2023.8.1

Biblioteka Nauki

28763653