„Jak czarodziejska szklana kula”. Azjatyckie reportaże Tadeusza Różewicza

• Authors: Dorota Wojda

Title variants

EN

‘As a Magic Crystal Ball’. Tadeusz Różewicz’s Asian Reports

Abstracts

EN

The paper refers to Tadeusz Róźewicz’s travel accounts from the Far East written in the 1950s and read as report poetry that is to remind a ‘magic crystal ball.’ It is meant to view the Orient in such a way as if there was not any intermediary, though the form negates itself to reveal that otherness opposes presentation and remains self-governing. The categories of post-colonial criticism are employed here to demonstrate how Różewicz challenges the dualistic understanding of identity, how he perceives the Oriental culture and nature, the effects of communist power, and the civilisational changes in China and in Mongolia. A postmodern approach to the imaginary and the sublime serves to justify the conclusion that one is unable to understand and grasp the Orient in the same way as one cannot comprehend and verbalise what is extra-human.

Keywords

EN

Tadeusz Różewicz; Orient; report; postcolonialism

• Publisher: Zakład Narodowy im. Ossolińskich
• Journal: Czasopismo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich
• Year: 2023
• Volume: 34
• Pages: 141-171

Dates

published

2023

Contributors

author

Dorota Wojda

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000000182156831

References

• Barthes Roland, Wstęp do analizy strukturalnej opowiadań, tłum. W. Błońska, w: Studia z teorii literatury. Archiwum przekładów „Pamiętnika Literackiego”, red. M. Głowiński, H. Markiewicz, Wrocław 1977.
• Bhabha Homi K., Mimikra i ludzie. O dwuznaczności dyskursu kolonialnego, w: tegoż, Miejsca kultury, tłum. T. Dobrogoszcz, Kraków 2010.
• Braun Kazimierz, Różewicz Tadeusz, Języki teatru, Wrocław 1989.
• Browarny Wojciech, „Kartki” Tadeusza Różewicza, „Konteksty Kultury” 2021, z. 2, s. 259–275.
• Cieślak Robert, Oko poety. Poezja Tadeusza Różewicza wobec sztuk wizualnych, Gdańsk 1999.
• Ewertowski Tomasz, Zapach smoka, czyli o poetyce zmysłów w podróżopisarstwie na temat Chin, „Forum Poetyki” 2018, nr 11–12, s. 24–34.
• ‘Going Native?' Settler Colonialism and Food, ed. R. Ronald, A. Colás, D. Monterescu, London 2022.
• Grésillon Gabriel, Chiny. Wielki skok w mgłę, tłum. E. Brzozowska, Warszawa 2016.
• Jackson Isabella, Shaping Modern Shanghai: Colonialism in China's Global City, Cambridge 2017.
• Jocelyn Ed, McEwen Andrew, The Long March: The True Story Behind the Legendary Journey that Made Mao's China, London 2006.
• Kafka Franz, Nachgelassene Schriften und Fragmente I, Hrsg. M. Pasley, New York 1993.
• Kant Immanuel, Krytyka władzy sądzenia, tłum., przedmowa, przypisy J. Gałecki, tłum. przejrzał A. Landman, Warszawa 2004.
• Kilgour Maggie, From Communion to Cannibalism: An Anatomy of Metaphors of Incorporation, Princeton 1990.
• Kłak Tadeusz, Spojrzenie. Szkic o poezji Tadeusza Różewicza, Katowice 1999.
• Kola Adam F., Socjalistyczny postkolonializm. Rekonsolidacja pamięci, Toruń 2018.
• Kunz Tomasz, Tadeusza Różewicza poetyka negatywna, w: Literatura wobec niewyrażalnego, red. W. Bolecki, E. Kuźma, Warszawa 1998.
• Light Alison, Forever England: Femininity, Literature and Conservatism Between the Wars, London 1991.
• Lyotard Jean-François, Odpowiedź na pytanie: co to jest postmodernizm?, tłum. M.P. Markowski, w: Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1997.
• Maan Ajit, Narrative Authority: Performing the Postcolonial Self, “Journal for the Study of Race, Nation and Culture” 2007, vol. 13, issue 3, s. 411–419.
• Norwid Cyprian, Dwa guziki (z tyłu), w: tegoż, Vade-mecum, oprac. J. Fert, Wrocław 1990, s. 160.
• Pospiszil Karolina, „Widziałem uśmiechnięte twarze”, czyli puste marginesy mowy. Słów kilka o podróżach Tadeusza Różewicza po Chinach, w: Różewicz. Dodawanie, red. E. Bartos, M. Cuber, Katowice 2012.
• Pratt Mary Louise, Imperialne spojrzenie. Pisarstwo podróżnicze a transkulturacja, tłum. E.E. Nowakowska, Kraków 2011.
• Różewicz Tadeusz, Chiński kalejdoskop, „Odra” 1959, nr 45, s. 1, 6.
• Różewicz Tadeusz, Dwa skoki i już Pekin (Kartki z podróży), w: tegoż, Margines, ale…, Wrocław 2010.
• Różewicz Tadeusz, Niemowa w Mongolii, w: tegoż, Proza 2, Kraków 1990.
• Różewicz Tadeusz, O tej porze, w: tegoż, Margines, ale…, Wrocław 2010.
• Różewicz Tadeusz, „Odpowiednie dać rzeczy słowo” [wystąpienie z okazji wręczenia Tadeuszowi Różewiczowi doktoratu honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego w dniu 4 kwietnia 2001 r.], w: tegoż, Margines, ale…, Wrocław 2010.
• Różewicz Tadeusz, Poezja 1, Kraków 1988.
• Różewicz Tadeusz, Poezja 2, Kraków 1988.
• Różewicz Tadeusz, Proza 2, Kraków 1990.
• Różewicz Tadeusz, Przelot, w: tegoż, Margines, ale…, Wrocław 2010.
• Różewicz Tadeusz, Sen kwiatu, serce smoka (fragmenty reportażu), w: tegoż, Proza 2, Kraków 1990.
• Różewicz Tadeusz, Utwory zebrane: Poezja 4, Wrocław 2006.
• Różewicz Tadeusz, Utwory zebrane: Proza 1, Wrocław 2003.
• Różewicz Tadeusz, W drodze, w: tegoż, Margines, ale…, Wrocław 2010.
• Sadecka Agnieszka, Reporter z PRL w Indiach. Polska literatura podróżnicza a dyskurs kolonialny, w: Historie, społeczeństwa, przestrzenie dialogu. Studia postzależnościowe w perspektywie porównawczej, red. H. Gosk, D, Kołodziejczyk, Kraków 2014.
• Said Edward W., Orientalizm, tłum. M. Wyrwas-Wiśniewska, Poznań 2005.
• Shapiro Judith R., Mao's War Against Nature: Politics and the Environment in Revolutionary China, Cambridge 2001.
• Slemon Stephen, Bones of Contention: Post-colonial Writing and the ‘Cannibal’ Question, w: Literature and the Body, ed. A. Purdy, Amsterdam–Atlanta 1992.
• Specht Roman, Pojęcie wzniosłości w filozofii Kanta, „Studia z Historii Filozofii” 2013, z. 2(4), s. 167–184.
• Spivak Gayatri Chakravorti, The Rani of Sirmur: An Essay in Reading the Archives, „History and Theory: Studies in the Philosophy of History” 1985, vol. 24, s. 247–272.
• Sztuka Maria Magdalena, Wizja Chińskiej Republiki Ludowej w utworach Tadeusza Różewicza „Sen kwiatu, serce smoka”, „Dwa skoki i już Pekin”, „Przelot” i „W drodze”, „Gdańskie Studia Azji Wschodniej” 2017, nr 12, s. 111–116.
• Tadeusz Różewicz i obrazy, red. A. Stankowska, M. Śniedziewska, M. Telicki, Poznań 2015.
• Vlitos Paul, Eating and Identity in Postcolonial Fiction: Consuming Passions, Unpalatable Truths, Cham 2018.
• Waligóra Janusz, Proza Tadeusza Różewicza, Kraków 2006.
• Wasilewska Joanna, Trzej polscy artyści w Chinach w latach 50. XX wieku, „Techne. Seria Nowa” 2019, nr 3, s. 139–152.
• Wieczorkiewicz Anna, Apetyt turysty. O doświadczaniu świata w podróży, Kraków 2012.
• Wójcik Tomasz, Tadeusz Różewicz – milczenie poety, „Twórczość” 1999, nr 10, s. 47–79.
• Żelazny Mirosław, Filozofia i psychologia egzystencjalna, Toruń 2011.

Identifiers

Biblioteka Nauki

55788785