Nieformalna edukacja dorosłych. Nieostre zakresy, nieuchwytne znaczenia

• Authors: Krzysztof Pierścieniak

Title variants

EN

Informal adult education. Blurred scopes and elusive meanings

Abstracts

EN

This article presents the historical evolution of the ideas and theories that have played a fundamental role in distinguishing between formal, non-formal, and informal adult education. The author focuses on informal education and identifies its various forms that are synthesized using a classification framework based on two dimensions: intentionality and unintentionality as well as awareness and unawareness of informal education. From the perspective of 14 years since the publication of the first version of the article, the author concludes that informal education is no longer a residual category and there has been a growing critical attitude towards its significance in the context of public lifelong learning policies. However, this has been accompanied by numerous efforts to measure and acknowledge the impact of informal education, along with the development of a new language for describing this form of adult learning. In the introduction, the author postulates a debate among the communities interested in informal education in order to achieve a theoretical clarity that would facilitate its effective implementation in practice.  

PL

Autor przedstawia w artykule historię formowania się idei i teorii, które były fundamentalne dla wyróżnienia formalnej, pozaformalnej i nieformalnej edukacji dorosłych. Uwagę koncentruje na edukacji nieformalnej, wskazując na jej różne odmiany, syntetyzując to pod postacią klasyfikacji opartej na dwóch wymiarach: intencjonalności i nieintencjonalności oraz świadomości i nieświadomości nieformalnej edukacji. Z perspektywy 14 lat od opublikowania pierwszej wersji artykułu autor konstatuje, że edukacja nieformalna przestała być kategorią rezydualną, rośnie krytyczny stosunek do jej roli w publicznej polityce lifelong learning, ale jednocześnie podejmuje się liczne próby pomiaru i uznawania efektów edukacji nieformalnej, rozwija się nowy język opisu tej formy uczenia się dorosłych. W prologu postuluje debatę środowisk zainteresowanych edukacją nieformalną na rzecz teoretycznej klaryfikacji, sprzyjającej jej realizacji w praktyce.

Keywords

PL

formalna edukacja dorosłych; pozaformalna edukacja dorosłych; nieformalna edukacja dorosłych; klaryfikacja pojęć; ewolucja dyskursu LLL

EN

formal adult education; non-formal adult education; informal adult education; conceptual clarity; LLL discourse evolution

• Publisher: Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
• Journal: Rocznik Andragogiczny
• Year: 2023
• Volume: 30
• Pages: 199-228

Dates

published

2023

Contributors

author

Krzysztof Pierścieniak

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Pedagogiczny, Katedra Edukacji Ustawicznej i Andragogiki

• https://orcid.org/000000022229165X

References

• Alheit P. (2002), Podwójne oblicza całożyciowego uczenia się: dwie analityczne perspektywy „cichej rewolucji”, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, nr 2.
• Bee H. (2004), Psychologia rozwoju człowieka, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
• Bélanger P. (2016), Self-construction and social transformation. Lifelong, Lifewide, and Life-Deep Learning, UNESCO Institute for Lifelong Learning, Hamburg.
• Biesta G. (2009), Good education in an age of measurement: on the need to reconnect with the question of purpose in education, „Educational Assessment, Evaluation and Accountability”, 21, s. 33–46.
• Bjørnåvold J. (2000), Making learning visible: Identification, Assessment, and Recognition of non-formal learning, „Vocational Training: European Journal”, 22, s. 24–32.
• Brown P., Lauder H. (1998), Post-fordist possibilities for lifelong learning, [w:] A. Walther, B. Stauber (red.), Lifelong learning in Europe, Vol. 1, Tübingen, s. 57–74.
• CEDEFOP (2005), The Learning Continuity: European Inventory on Validating Non-formal and Informal Learning. National Policies and Practices in Validating Non-formal and Informal Learning, CEDEFOP Panorama Series 117, Luxembourg.
• CEDEFOP (2008), Terminology of Education and Training Policy, red. P. Tissot.
• Chisholm L. (2000), The Educational and Social Implication of the Knowledge Societies, [w:] O. van der Gablenz, D. Mahnke, P.-C. Padoan, R. Picht (red.), Europe 2020 Adopting to a Changing World, Baden-Baden, s. 75–90.
• Delors J. (red.) (1998), Edukacja – jest w niej ukryty skarb, Warszawa.
• Demetrio D. (2006), Edukacja dorosłych, [w:] B. Śliwerski (red.), Pedagogika, t. 3, Gdańsk.
• Du Bois-Reymond M. (2005), Lernfeld Europa: Chance für Schüler und Lehrer im 21. Jahrundert, [w:] U. Bracht, D. Keiner (red.), Jahrbuch für Pädagogik, Frankfurt am Main.
• Fatyga B. (2004), Edukacja nieformalna w Polsce. Historia i formy współczesne. Wystąpienie plenarne. Materiały pokonferencyjne, Warszawa.
• Gunn C. (1987), Redefining types of adult learning, „Journal of Community Education”, 2, s. 4–10, Coventry.
• Hamilton M. (2020), The Discourses of PIAAC. Re-Imagining Literacy through Numbers, [w:] F. Finnegan, B. Grummell (red.), Power and Possibility. Adult Education in a Diverse and Complex World, Koninklijke Brill NV, Leiden, s. 64–74.
• Kargul J. (1996), Od upowszechniania kultury do animacji kulturalnej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Kargul J. (2005), Obszary pozaformalnej i nieformalnej edukacji dorosłych. Przesłanki do budowy teorii edukacji całożyciowej, Wydawnictwo Naukowe. Dolnośląskiej Szkoły Wyższej TWP, Wrocław.
• Livingstone D.W. (2000), Exploring the icebergs of adult learning. Findings of the First Canadian Survey of Informal Learning Practices, „The Canadian Journal for the Study of Adult Education”, Toronto.
• Malewski M. (2001), Edukacja dorosłych w pojęciowym zgiełku. Próba rekonstrukcji zmieniającej się racjonalności andragogiki, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, nr 2.
• Malewski M. (2006), W poszukiwaniu teorii uczenia się ludzi dorosłych, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, nr 2.
• Matlakiewicz A., Solarczyk-Szwec H. (2009), Dorośli uczą się inaczej. Andragogiczne podstawy kształcenia ustawicznego, Toruń.
• Meyer H.S., Benavot A. (red.) (2013), PISA, Power and Policy: the emergence of global educational governance Symposium 89.
• Muszyński M. (2014), Edukacja i uczenie się – wokół pojęć, „Rocznik Andragogiczny”, nr 21, s. 77–87.
• Percy K., Burton D., Withnall A. (1995), Self-directed learning among adults; the challenge for continuing educators, Leeds.
• Pierścieniak K. (2015), „Niewidzialne” uczenie się. O potrzebie przypominania rzeczy istotnych, [w:], E. Woźnicka (red.), Oświata dorosłych. Inspiracje i wyzwania. Tom dedykowany Profesor Oldze Czerniawskiej z okazji 85. urodzin, Biblioteka Edukacji Dorosłych, t. 46, red. serii A. Stopińska-Pająk, Wydawnictwo AHE, Warszawa–Łódź.
• Półturzyccy M.J. (2005), Adam Mickiewicz jako nauczyciel i pedagog, Muzea Adama Mickiewicza, Płock.
• Półturzycki J. (2003), Aktualne niepokoje w sprawie edukacji ustawicznej, „Rocznik Andragogiczny”.
• Schugurensky (2000), The forms of informal learning: Towards a conceptualization of the field, Working Paper No. 19 Toronto.
• Scribner S., Cole M. (1973), Cognitive Consequences of Formal and Informal Education, „Science”, s. 553–559.
• Solarczyk-Ambrozik E. (2002), Przemiany współczesnego świata – globalne wyzwania edukacyjne, [w:] A. Zbierzchowska (red.), Kształcenie ustawiczne w warunkach globalizacji i rozwoju społeczeństwa informacyjnego, Warszawa.
• Straka G.A. (2004), Informal learning: genealogy, concepts, antagonisms and questions, „ITB – Forschungsberichte”, 15.
• Werquin P. (2007), Terms, Concepts and Models for analyzing the value of recognition programmes. Wystąpienie na Third Meeting of National Representatives and International Organisations, October 2007, Vienna.
• Włodarski Z. (1998), Psychologia uczenia się, t. 1, Warszawa.
• EC European Commission (2000), Memorandum on Lifelong Learning, SEC (2000) 1832, http://www.bologna-berlin2003.de/pdf/MemorandumEng.pdf [dostęp: 20.01.2010].
• EUROSTAT (2006), Classifications for Learning Activities: Manual, Education, Science and Culture Statistics, Population and Social Conditions 3/2006/ nr 31, EUROSTAT/F-4, http://forum.europa.eu.int/Public/irc/dsis/edtcs/library?l=/public/measuring_lifelong/classifications&vm=detailed&sb=Title [dostęp: 20.01.2010]
• http://www.bologna-berlin2003.de/pdf/MemorandumEng.pdf [dostęp: 20.01.2010].
• International Standard Classification of Education – 1997 version, http://www.uis.unesco.org/ev.php?ID=3813_201&ID2=DO_TOPIC [dostęp: 20.01.2010].
• Livingstone D.W. (2001), Adults’ informal learning: definitions, findings, gaps and future research, http://hdl.handle.net/1807/2735 [dostęp: 12.11.2009].
• Memorandum on Lifelong Learning (2000).OECD (2007), Recognition of non-formal and Informal Learning, Project Plan and Rationale for the activity, www.oecd.org/edu/recognition [dostęp: 20.01.2010].
• Perspektywa uczenia się przez całe życie (2014), https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/perspektywa-uczenia-sie-przez-cale-zycie [dostęp: 19.06.2023].
• Pietraszkiewiczówna S. (1934), Materjały do historji Towarzystwa Filomatów, t. 3, Kraków, http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=28073&dirids=1 [dostęp:16.02.2010].
• The Review of Vocational Qualifications in England and Wales (RVQ) Working Group report in April 1986, http://www.qcda.gov.uk/6642.aspx [dostęp: 20.01.2010].
• Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego – SRKL 2030 (2013), https://www.gov.pl/web/ia/strategia-rozwoju-kapitalu-ludzkiego-2030-srkl2030 [dostęp: 19.06.2023].
• Takayama K. (2014), PISA, power, and policy: the emergence of global educational governance, „Comparative Education”, 49:4, 539–542, DOI:
• 1080/03050068.2013.832580, https://www.researchgate.net/deref/http%3A%2F%2Fdx.doi.org%2F10.1080%2F03050068.2013.832580 [dostęp: 12.05.2023].
• Zintegrowana Strategia Umiejętności 2030 (ZSU 2030), https://www.ibe.edu.pl/pl/projekty-krajowe/zintegrowana-strategia-umiejetnosci [dostęp: 19.06.2023]

Identifiers

DOI

10.12775/RA.2023.012

Biblioteka Nauki

52422579