Litwa i tożsamość. Miłosz i Miłosz o potrzebie „określonego miejsca na ziemi”

• Authors: Agata Stankowska

Title variants

EN

LITHUANIA AND IDENTITY. MIŁOSZ AND MIŁOSZ ABOUT THE NEED OF “A DEFINED PLACE ON EARTH”

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Szkic poświęcony jest problematyce tożsamości, zakwestionowanej przez historię i nowoczesną myśl filozoficzną oraz próbom jej potwierdzania i odbudowywania w myśli dwu poetów i eseistów ubiegłego stulecia: Czesława Miłosza i jego starszego kuzyna, francuskiego liryka – Oskara Władysława Miłosza. Zarówno autor Confession de Lumuel, jak i twórca Ziemi Ulro budują paralelę między filozoficznym planem utraty tożsamości i historycznym rozpadem„ojczyzny prywatnej”. Obaj twórcy pierwszą stratę przedstawiają jako wynik wyparcia z dwudziestowiecznych dyskursów tradycyjnych pojęć metafizycznych i wyobraźni mitycznej. Drugą, poświadczaną w ich konkretnych biografiach losem emigracyjnych wygnańców, „podróżnych świata”, postrzegają jako analogon owej pierwotnej, filozoficznie ujmowanej alienacji człowieka w czasie i przestrzeni. Zarówno francuski symbolista, jak i polski poeta próbują poddać swe wykorzenienie, eo ipso zakwestionowaną tożsamość, terapii, odwołując się do wspólnej obu„ojczyzny prywatnej” – doliny Niewiaży. Pierwszy swą „nagle odnalezioną »litewskość«” potwierdza czynem. Drugi rozwija w pisanych przez siebie wierszach i eseistycznych komentarzach mit „mistycznej Litwy”.

EN

The draft concerns the problem of identity questioned by history and the modern philosophical view, as well as an attempt to confirm it and rebuild it in accordance with the idea of two poets and essayists of the last century: Czesław Miłosz and his older cousin, a French lyric poet – Oskar Władysław Miłosz. Both the author of Confession de Lumuel, and the author of The Land of Ulro build a parallel between a philosophical plan of the loss of identity and a historical breakdown of “private motherland”. Both authors present the first loss as the result of expulsion of traditional metaphysical concepts and mythological imagination from the discourses of the 20th century. The other one, confirmed in their own biographies by the fate of the emigrants, “the travelers of the world”, is perceived as the analogue of the primary, expressed in a philosophical manner, alienation of a human being in time and space. Both the French symbolist and the Polish poet make an attempt to subject their eradication, eo ipso questioned identity, to therapy, referring to “private motherland” – Niewiaża valley. The first one confirms his “suddenly found »lithuanianism«” with action. The other one elaborates on the myth of “mystical Lithuania” in his poems and essays. 

Keywords

PL

Oskar Władysław Miłosz; Czesław Miłosz; zakwestionowana tożsamość; mit ojczyzny prywatnej; Litwa

EN

Oskar Władysław Miłosz; Czesław Miłosz; questioned identity; private motherland myth; Lithuania; Oskar Władysław Miłosz; Czesław Miłosz; questioned identity; private motherland myth; Lithuania

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Porównania
• Year: 2013
• Volume: 12
• Pages: 43-53

Dates

published

2013-12-02

Contributors

author

Agata Stankowska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

References

• Miłosz Czesław, Ziemia Ulro. Kraków 1994, s. 85–86.
• ---
• Fiut Aleksander, Wygnanie z raju, w: J. Kwiatkowski (red.) Poznawanie Miłosza. Studia i szkice o twórczości poety. Kraków–Wrocław, Wydawnictwo Literackie 1985, s. 311–338.
• ---
• Błoński Jan, Polski raj. „Tygodnik Powszechny” 1987, nr 51–52.
• ---
• Rybicka Elżbieta, Homo geographicus. Miłosza auto-geo-grafie (rekonesans), w: M. Czermińska, K. Szalewska (red.) Czesława Miłosza „strona północna”. Gdańsk 2011, 25–37.
• ---
• Okulicz-Kozaryn Radosław, Poezja przypisów. Czesława Miłosza „Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada”. „Porównania” 2012, nr 10, s. 141–146.
• ---
• Jarzębski Jerzy, Exodus. (Ewolucja obrazu kresów w literaturze polskiej po II wojnie światowej. „Almanach Humanistyczny”, 1988, nr 9, Oficyna Literacka, Warszawa.
• ---
• Fiut Aleksander, Wielkie Księstwo Litewskie: między utopią a nostalgią, w: T. Bujnicki, K. Stępnik (red.), Ostatni obywatele Wielkiego Księstwa Litewskiego. Lublin, Wydawnictwo UMCS 2005.
• ---
• Czarnecka Ewa, Podróżny świata. Rozmowy z Czesławem Miłoszem. Komentarze. New York 1983.
• ---
• Czesława Miłosza autoportret przekorny. Rozmowy prowadził A. Fiut. Kraków, Wydawnictwo Literackie 1994.
• ---
• Toruńczyk Barbara, Nowak-Rogoziński Mikołaj (red.), Czesław Miłosz – Tomas Venclova. „Powroty do Litwy”. Warszawa 2012.
• ---
• Arendt Hannah, Myślenie. Przeł. H. Buczyńska-Garewicz. Przedmową opatrzył M. Król. Warszawa, Czytelnik 1991, s. 250, 255.
• ---
• Miłosz Czesław, Rodzinna Europa. Paryż 1959, s. 57.
• ---
• Wittlin Józef, W Blaskach i nędzach wygnania. W: Orfeusz w piekle XX wieku. Kraków, Wydawnictwo Literackie 2000, s. 153–168.
• ---
• Fiut Aleksander, Moment wieczny. Poezje Czesława Miłosza. Paryż 1987.
• ---
• Ash Timothy Gordon, Czy Europa środkowa istnieje? „Zeszyty Literackie” 1987, nr 17, s. 29.
• ---
• Konrád György, Mein Traum von Europa. „Kursbuch” 1985, nr 81.
• ---
• Miłosz Czesław, O naszej Europie. „Kultura” 1986, nr 4, s. 78.
• ---
• Kundera Milan. Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej. „Zeszyty Literackie” 1984, nr 5, s. 18.
• ---
• Nycz Ryszard, Miłosz: Biografia idei. W: Sylwy współczesne. Problem konstrukcji tekstu. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1984, s. 47.

Identifiers

DOI

10.14746/p.2013.12.11050