Między wolnością wyboru a przymusem ekonomicznym – system emerytalny wobec wyzwań narastającego obciążenia demograficznego

• Authors: Robert Krzemień

Title variants

EN

Between freedom of choice and the economic compulsion - the pension system in the face challenges of growing demographic burden

Abstracts

EN

From the early 1990s demographic changes in Poland, characterised by an increase in life expectancy and a decline in fertility rates, have resulted in an increase in the old-age dependency ratio. An ageing population poses demographic and socio-economic challenges which, in turn, lead to a steady increase in public spending and changes in the functioning of pension systems. Pension benefits may be reduced and the retirement age increased. The increase in the proportion of the elderly in the population should therefore prompt us to take countermeasures to eliminate at least some of the negative effects. This article points out the significant links between demographic changes and the deteriorating situation of the pension system. It emphasizes that the reforms of the pension system, which are not always widely supported by society, become a condition for the realization of one of the most important principles of sustainable socio-economic development-intergenerational equity. The main objective of this paper is to identify the most significant implications of the demographic crisis on changes in the socio-economic situation of the country, using the example of the pension system, and to present selected solutions in order to better adapt to the new demographic order. The focus is on the need to increase the labour force participation of senior citizens, whose potential is insufficiently utilized. Due to the complexity and comprehensiveness of the problem, the article provides only a limited outline of the issues.

PL

Zachodzące w Polsce od początku lat 90. XX w. zmiany demograficzne, związane m.in. z wydłużaniem się średniej długości trwania życia i jednoczesnym spadkiem dzietności, prowadzą do gwałtownego wzrostu wskaźnika obciążenia demograficznego. Uwidoczniły one proces coraz szybszego starzenia się społeczeństwa, zjawiska będącego poważnym problemem nie tylko stricte demograficznym, ale i społeczno-ekonomicznym, prowadzącego do stałego zwiększenia wydatków publicznych i zmian zasad funkcjonowania systemów emerytalnych, zwłaszcza obniżania wysokości świadczeń i podnoszenia wieku emerytalnego. Wzrost odsetka osób starszych w populacji winien skłaniać zatem do podjęcia działań zaradczych, mających na celu zniwelowanie choćby części tych negatywnych skutków. W artykule wskazano zatem na istotne powiązania przemian demograficznych z pogarszającą się sytuacją systemu emerytalnego oraz podkreślono, iż jego reformy, nie zawsze znajdujące szerokie poparcie społeczne, stają się warunkiem realizacji jednej z ważniejszych zasad zrównoważonego rozwoju społeczno-ekonomicznego, czyli sprawiedliwości międzypokoleniowej. Głównym celem artykułu jest wskazanie najważniejszych oddziaływań kryzysu demograficznego na zmiany sytuacji społeczno-ekonomicznej kraju, na przykładzie systemu emerytalnego oraz przedstawienie wybranych rozwiązań w celu lepszego przystosowania się do nowego porządku demograficznego. Uwagę skoncentrowano na konieczności zwiększania aktywności zawodowej ludności w wieku senioralnym, której potencjał jest wykorzystywany w niewystarczającym stopniu. Ze względu na złożoność i obszerność problemu, artykuł obejmuje jedynie pewien zarys poruszanych tu kwestii.

Keywords

PL

aktywność zawodowa; demografia; polityka społeczna; rynek pracy; starzenie się społeczeństwa; wiek emerytalny; zmiany demograficzne

EN

economic activity; demography; social politics; labour market; population ageing; retirement age; demographic changes

• Publisher: Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
• Journal: Civitas Hominibus. Rocznik filozoficzno-społeczny
• Year: 2021
• Volume: 16
• Pages: 7-18

Dates

published

2021

Contributors

author

Robert Krzemień

• Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi

• https://orcid.org/0000000207811864

References

• Chłoń-Domińczak A., Nie ma ucieczki przed późniejszą emeryturą, https://www.rp.pl/Opinie/301039957-Nie-ma-ucieczki-przed-pozniejsza-emerytura.html [dostęp: 13.01.2022].
• Eurostat: Polska w demograficznych tarapatach, http://www.rynekseniora.pl/praca/111/eurostat_polska_w_demograficznych_tarapatach,10022.html [dostęp: 13.01.2022].
• Góra M., Demografia jest silniejsza od polityki, https://www.rp.pl/Opinie/303049850-Marek-Gora-Demografia-jest-silniejsza-od-polityki.html?fbclid=IwAR1_76FRD4yNspG7rCDdgSUuguglmSxd3Lgebj3riqbg-4fQ0HVsjYi8aG8 [dostęp: 13.01.2022].
• Iwański R., Współczynnik obciążenia demograficznego a rozwój społeczny, „Nowiny Lekarskie” 2013, nr 1(82).
• Kiełkowska M., Kryzys demograficzny i jego konsekwencje dla rynku pracy, „Humanities and Social Sciences” 2013, nr 4.
• Leśniak G.J., Czy rezerwa dotrwa do trudnych czasów systemu emerytalnego?, https://www.prawo.pl/kadry/frd-czy-rezerwa-dotrwa-do-trudnych-czasow-systemu-emerytalnego,507418.html [dostęp: 13.01.2022].
• Marchewka-Bartkowiak K., Fundusz Rezerwy Demograficznej, http://orka.sejm.gov.pl/wydbas.nsf/0/B7C3580CE213B6FAC1257506002D61C3/%24File/infos_44.pdf [dostęp: 13.01.2022].
• Miłaszewicz D., Niestabilność fiskalna a wyzwania demograficzne w Polsce, „Studia Oeconomica Posnaniensia” 2017, vol. 5, no. 11.
• Rutkowski M., Dylemat emerytalny, https://www.rp.pl/Opinie/301189897-Dylemat-emerytalny.html [dostęp: 13.01.2022].
• Sipurzyńska-Rudnicka K., Przyszłość demograficzna Polski a rynek pracy, „Wrocławskie Studia Politologiczne” 2018, nr 24.
• Tracz-Dral J., Starzenie się ludności w Unii Europejskiej – stan obecny i prognoza, Biuro Analiz, Dokumentacji i Korespondencji Kancelarii Senatu, Warszawa 2018.
• Współczynnik obciążenia (demograficznego), https://stat.gov.pl/metainformacje/slownik-pojec/pojecia-stosowane-w-statystyce-publicznej/3953,pojecie.html [dostęp: 13.01.2022].
• Wysocki M., Wyzwania dla bezpieczeństwa państwa wynikające z zachodzących zmian demograficznych w Polsce w XXI wieku, „Pomorskie Forum Bezpieczeństwa” 2018, nr II(4).
• Zamorska K., Makuch M., Starzenie się społeczeństwa. Wymiar społeczny, gospodarczy i polityczny, Księgarnia Akademicka, Kraków 2018.

Identifiers

DOI

10.25312/2391-5145.16/2021_01rk

Biblioteka Nauki

2078041