System i formy polonistycznej edukacji dzieci polskich uchodźców we Francji w latach 1919-1945 (wybrane zagadnienia)

• Authors: Anna Pachowicz

Title variants

EN

System and Forms of Polish Language Education of Children of Polish Refugees in France between 1919 and 1945 (Selected Issues)

Abstracts

EN

The aim of this article is to characterise the system and forms of teaching the Polish language to children of Polish emigrants in France between 1919 and 1945. The time frames are not accidental as they are marked by two important dates. 1919 marks the beginning of economic emigration of Poles to France, which lasted until the outbreak of the Second World War, while 1945 marks the end of the war. The basis for the considerations presented are archival sources collected primarily at the Polish Library in Paris and Polish and French-language publications related to the subject in question. Teaching of the Polish language to children and young people or the continuation of the Polish language education once begun in Poland was an extremely important aspect of maintaining Polish identity and allowed the Polish community to survive the difficult period of emigration. The Polish émigré community strived to ensure that teaching of the mother tongue was conducted systematically, intensively and effectively.

PL

Celem artykułu jest charakterystyka systemu i form nauczania języka polskiego dzieci polskich emigrantów we Francji w latach 1919–1945. Cezury czasowe nie są przypadkowe – wyznaczają je dwie istotne daty. Rok 1919 to początek emigracji zarobkowej Polaków do Francji trwającej do wybuchu II wojny światowej, a rok 1945 to zakończenie tej wojny. Podstawę materiałową przedstawianych rozważań stanowią źródła archiwalne zgromadzone przede wszystkim w Bibliotece Polskiej w Paryżu oraz publikacje polsko- i francuskojęzyczne odnoszące się do omawianego zagadnienia. Nauka języka polskiego dzieci i młodzieży, bądź kontynuacja rozpoczętej w Polsce edukacji polonistycznej, stanowiła niezwykle ważny aspekt zachowania polskiej tożsamości i pozwalała przetrwać trudny okres emigracji. Polska zbiorowość emigracyjna dążyła do tego, aby nauczanie języka ojczystego było prowadzone systematycznie, intensywnie i skutecznie.

Keywords

PL

emigracja polska we Francji w XX wieku; nauczanie języka polskiego we Francji; szkoły polskie we Francji

EN

Polish emigration in France in the 20th century; teaching the Polish language in France; Polish schools in France

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Postscriptum Polonistyczne
• Year: 2022
• Volume: 30
• Issue: 2
• Pages: 1-12

Dates

published

2022

Contributors

author

Anna Pachowicz

• Akademia Nauk Stosowanych w Tarnowie

• https://orcid.org/0000000209776150

References

• Dokumenty nieopublikowane
• Archiwum Akt Nowych (AAN)
• Comité Central des Houillères de France. Okólniki, sygn. 666.
• Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Departament Konsularny. Wydział Emigracyjny, sygn. 9886.
• Biblioteka Polska w Paryżu (BPP)
• BPP, AMB sygn. tym. 8, Prace M. Biesiekierskiego związane z działalnością opiekuńczą. Okres III od września 1941 r. do 30 kwietnia 1944 r., k. 20, 41 (teka niepaginowana, numeracja w obrębie dokumentu).
• BPP, AMB sygn. tym. 11, Materiały do działalności oświatowej ze spuścizny M. Biesiekierskiego. Wyciąg z raportu Konsulatu Gen. R.P. w Lille z dnia 13 III 1940 r., k. 1-2 (teka niepaginowana, numeracja w obrębie dokumentu).
• BPP, TOPF, ZSAK sygn. 1163, Pismo J. Jakubowskiego do Delegatów Okręgowych TOPF z dnia 2 III 1942, k. 48.
• BPP, ZFP, ZSAK sygn. 1164, Informacja o likwidacji Biur Polskich przesyłana do Komitetów Towarzystw Miejscowych dnia 28 stycznia 1942 r., k. 14.
• BPP, ZFP, ZSAK sygn. 1164, Praca kulturalno-oświatowa, k. 22-24.
• Instytut Polski i Muzeum gen. W. Sikorskiego w Londynie
• PRM-K 6, Pismo Zarządu Głównego PCK w Vichy do Zarządu Głównego PCK w Londynie z dnia 18 września 1940 r., k. 28.
• Opracowania
• Dopierała K., 2005, Szkoła Narodowa Polska w Paryżu, w: Encyklopedia polskiej emigracji i Polonii, t. 5: S–Ż, red. K. Dopierała, Oficyna Wydawnicza Kucharski, Toruń, s. 47–48.
• Dzwonkowski R., 1981, Szkolnictwo polskie we Francji w czasie II wojny światowej 1939–1945, „Studia Polonijne”, t. 4, s. 188–199.
• Gardin P., 2022, Dziedzictwo Stanisława Leszczyńskiego. O nauczaniu języka i kultury polskiej w Nancy – historia, wyzwania, zagrożenia, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 1 (29), s. 1–18.
• Gogolewski E., 1998, Szkolnictwo polskie we Francji (1833–1990), przeł. S. Kaufman, J. Łukaszewicz, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław.
• Grabowski H., 2007, Les Villardien, b.n.w., Gif-sur-Yvette.
• Gruss N., 1962, Szkoła Polska w Paryżu, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.
• Janowska H., 1959, Szkolnictwo polskie we Francji w latach 1919–1939, b.n.w., Warszawa.
• Jełowicki A., 1836, Rocznik Emigracji Polskiej. Pismo polityce i literaturze narodowej poświęcone, b.n.w., Paryż.
• Kalinowski P., 1970, Emigracja polska we Francji w służbie dla Polski i dla Francji 1939–1945, Księgarnia Polska, Paryż.
• Konwencja w przedmiocie emigracji i imigracji, zawarta pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Rzecząpospolitą Francuską dnia 3 IX 1919 r., Dz.U. RP 1920, nr 41, poz. 246.
• L’accord Sokal – Peyerimhoff sur l’enseignement du polonais dans les écoles française (1924), 2003, in: J. Ponty, L’immigration dans les textes France 1789–2002, Belin, Paris, s. 173–174.
• Loi du 30 octobre 1886 sur l’organisation de l’enseignement primaire. Journal officiel de la République française. Lois et décrets 31 octobre 1886, no 296.
• Łepkowski T., 1990, Wolna szkoła polska w okupowanej Francji. Historia Gimnazjum i Liceum im. Cypriana Norwida w Villard‑de‑Lans, 1940–1946, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Miodunka W.T., 2004, Nauczanie języka polskiego w świecie, w: Encyklopedia polskiej emigracji i Polonii, t. 3: K–O, red. K. Dopierała, Oficyna Wydawnicza Kucharski, Toruń, s. 400–401.
• Obidniak K., Wędrychowski J., 1983, Goście Hotelu Du Parc, Wydawnictwo Łódzkie, Villard de Lans.
• Pachowicz A., 2010, Komitet Ministrów dla Spraw Kraju 1939–1945, Wydawnictwo DiG, Warszawa.
• Pachowicz A., 2013, Towarzystwo Opieki nad Polakami we Francji 1941–1944, Oficyna Wydawnicza Kucharski, Toruń.
• Pachowicz A., 2020, Książka w edukacji młodzieży polskiej w gimnazjum i liceum w Villard-de-Lans w okresie II wojny światowej, w: Między książką a literaturą. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor dr hab. Teresie Wilkoń z okazji 45-lecia pracy naukowej i dydaktycznej, red. K. Tałuć, M. Nadolna-Tłuczykont, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020, s. 67–79.
• Pairault A., 1926, L’immigration organisée et l’emploi de la main-d’oeuvre étrangère en France, Les Presses universitaires de France, Paris.
• Pugacewicz I., 2017, Batignolles 1842–1874. Edukacja Wielkiej Emigracji, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa.
• Siatkowska-Callebat K., 2014, L’histoire de l’enseignement du polonais en France, in: Enseigner et apprendre le polonais langue étrangère, dir. L. Kolankiewicz, A. Zieniewicz, Centre de civilisation polonaise, Polonicum, Centre d’enseignement de polonais langue étrangère, Paris–Varsovie, s. 192–204.
• Wierzbiański B., 1946, Polonia zagraniczna w latach 1939–1946, Wydawnictwo Światowego Związku Polaków z Zagranicy, Londyn.
• Wilkoń A., 1992, 150 lat Szkoły Polskiej w Paryżu (1842–1992), École Polonaise, Paryż.
• Zabiełło S., 1967, Na posterunku we Francji, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.31261/PS_P.2022.30.08

Biblioteka Nauki

13141254