Nauczyciel i uczeń wobec przemian społeczno-kulturowych. Implikacje dla edukacji estetycznej

• Authors: Paweł Trzos

Title variants

EN

Teacher and student towards socio-cultural changes. Implications for aesthetic education

Abstracts

EN

Today, the image of the school as the main institution of education is marked by a dynamic debate about its mission, importance and challenges. This also applies to the school perceived as a place of pedagogical work: a specific space for the teacher’s and the student’s activities. The problem of the relevance of the mutual activities of these school entities is revealed by the rapidly chang ing social and cultural priorities of the current educational reality. This also applies to the values and lived meanings of (anti)aesthetics, culture-forming roles, and activities of the school, which are perceived as the basic space for the work of educators. In research on the socio-cultural factor in education, more and more often such categories are subjected, which so far have hardly (or at all) included in the theoretical optics of either reflection or school practice itself. The problem of differences in experiencing the interface between the worlds of culture, art and education is described here primarily in a social sense, without which this reflection would be clearly defective. The socio-cultural everyday life in which we live and in which modern schools function generates high variability of the individual identity of the teacher and the student. Therefore, such an approach is necessary to ensure a timely reflection on the role of schools.

PL

Obecnie obraz szkoły jako głównej instytucji edukacji naznaczony jest dynamiczną debatą o jej misji, znaczeniu i wyzwaniach. Dotyczy to także  szkoły postrzeganej jako miejsce pracy pedagogicznej: specyficznej przestrzeni działań nauczyciela i ucznia. Problem aktualności wzajemnych działań tych podmiotów szkoły ujawniają wysoce dynamicznie zmieniające się priorytety społeczne i kulturowe obecnej rzeczywistości edukacyjnej. Dotyczy to także wartości i przeżywanych znaczeń (anty)estetyki, ról i działań kulturotwórczych szkoły, postrzeganej właśnie jako podstawowa przestrzeń pracy pedagogów. Badaniom nad czynnikiem społeczno-kulturowym w edukacji coraz częściej poddawane są kategorie, które dotąd nie mieściły się w optyce teoretycznej lub w praktyce szkolnej. Problem różnic wynikający z doświadczeń na styku świata kultury, sztuki i edukacji opisywany jest tutaj przede wszystkim w sensie społecznym, bez którego refleksja ta byłaby niepełna. Codzienność społeczno--kulturowa, w jakiej żyjemy i w jakiej funkcjonuje współczesna szkoła, generuje wysoką zmienność indywidualnej tożsamości nauczyciela i ucznia. Takiego ujęcia wymaga refleksja nad szkołą.

Keywords

PL

nauczyciel; uczeń; szkoła; kultura; edukacja estetyczna

EN

teacher; student; school; culture; esthetic education

• Publisher: Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
• Journal: Szkoła - Zawód - Praca
• Year: 2024
• Issue: 28
• Pages: 13-23

Dates

published

2024

Contributors

author

Paweł Trzos

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

• https://orcid.org/0000000290154665

References

• Bauman, Z. (2006). Płynna nowoczesność, tłum. T. Kunz. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Bruner, J. (2010). Kultura edukacji. Kraków: Universitas.
• Burszta, W.J. (1998). Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje. Poznań: Zysk i S-ka.
• Denek, K. (2007). Warunki poprawy jakości edukacji szkolnej. W: J. Grzesiak (red.), Kompetencje i odpowiedzialność nauczyciela. Kalisz–Konin: WPA UAM PWSZ.
• Dudzikowa, M. (2007). Uczyć się od idola. O istotnym źródle wiedzy potocznej uczniów. W: M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak (red.), Wychowanie. Pojęcia – procesy – konteksty. Interdyscyplinarne ujęcie. Tom II. Ku czemu wychowywać w nieprzejrzystym świecie? Gdańsk: GWP.
• Filipiak, E., Lemańska-Lewandowska, E. (2015). Możliwości rozwijania myślenia i uczenia się dzieci poprzez stawianie zadań rozwojowych. W: E. Filipiak (red.), Nauczanie rozwijające we wczesnej edukacji według Lwa S. Wygotskiego. Od teorii do zmiany w praktyce. Bydgoszcz: UKW.
• Fish, D. (1996). Kształcenie poprzez praktykę, tłum. D. Klus-Stańska, H. Mizerek. Warszawa: CODN.
• Frith, S. (2011). Sceniczne rytuały. O wartości muzyki popularnej, tłum. M. Król. Kraków: UJ.
• Giddens, A. (2001). Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, tłum. A. Szulżycka. Warszawa: PWN.
• Giroux, H.A. (1993). Teoria krytyczna i racjonalność w edukacji obywatelskiej. W: Z. Kwieciński, L. Witkowski (red.), Spory o edukację – dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach. Warszawa: IBE.
• Goffman, E. (2010). Spotkania. Dwa studia z socjologii interakcji. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
• Grzeszczyk, E. (2003). Sukces – amerykańskie wzory – polskie realia. Warszawa: IFiS PAN.
• Hejnicka-Bezwińska, T. (2008). Pedagogika ogólna. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Inglis, F. (2007). Kultura, tłum. M. Stolarska. Warszawa: Sic!.
• Klus-Stańska, D. (2018). Paradygmaty dydaktyki. Myśleć teorią o praktyce. Warszawa: PWN.
• Kołodziejski, M. (2012). Music teacher as a researcher of educational process. W: E. Daugulis (ed.), Muzikas zinetne sodien: pastavigais un mainigais. Zinatnisko rakstu krajums: IV. Daugavpils: University Akademiskais Apgads “Saule”.
• Mead, M. (1978). Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, tłum. J. Hołówka. Warszawa: PWN.
• Michalski, A. (2012). Teoretyczne podstawy pedagogiki muzyki. W: A. Michalski (red.), Tożsamość pedagogiki muzyki. Pedagogika muzyki. Cechy - Aksjologia - Systematyka. T. 1. Gdańsk: Athenae Gedanenses.
• Myrdzik, B. (2006). Zrozumieć siebie i świat. Szkice i studia o edukacji polonistycznej. Lublin: UMCS.
• Ostrowska, U. (2020). Doświadczanie „conditio humana” przez człowieka współczesnego. W trosce o człowieczeństwo z perspektywy aksjologicznej. Gorzów Wielkopolski: AJP.
• Rossa, P. Romano Guardiniego ponowożytny obraz świata. Biblioteka Teologii Fundamentalnej, 8 (2013)
• Rossa, P. (2018). Kontekstualność przemian polskiej szkoły. W: A. Sobczyk-Gąsiorek, J. Szymańska (red.), Od teorii do praktyki szkolnej w zmieniającej się rzeczywistości społeczno--kulturowej. Poznań–Kalisz: ORE.
• Schmitt, E.-E. (2011). Kiki van Beethoven. Kraków: Znak.
• Schütz, A. (2008). O wielości światów. Studia z socjologii fenomenologicznej, tłum. B. Jabłońska. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
• Tomaszewska, R. (2021). Jednostka na rozdrożu. O wyzwaniach życia i poszukiwaniu szczęścia w ponowoczesnej rzeczywistości. W: M. Piorunek, J. Nawój-Połoczańska, A. Skowrońska-Pućka (red.), Wspieranie jednostek i grup w różnych wymiarach życia społecznego. Aspekty teoretyczno-praktyczne. Poznań: UAM.
• Tomaszewska, R. (2024). W kręgu rozważań o edukacji i nauczycielu. Wybrane konteksty analiz. W: M. Dobrzyniak, E. Strutyńska-Laskus (red.), Nauczyciel w czasach wyzwań i niepewności. Warszawa: SGGW.
• Trzos, P.A. (2012a). Codzienność we wczesnej edukacji muzycznej. Bydgoszcz: UKW.
• Trzos, P.A. (2012b). Wybrane aspekty wiedzy osobistej nauczycieli o edukacji muzycznej dziecka jako możliwy przedmiot badań. W: A. Michalski (red.), Tożsamość pedagogiki muzyki. Pedagogika muzyki. Cechy – Aksjologia – Systematyka. T. 1. Gdańsk: Athenae Gedanenses.
• Zwolińska, E.A. (2011). Audiacja. Studium teorii uczenia się muzyki Edwina E. Gordona. Bydgoszcz: UKW

Identifiers

DOI

10.34767/SZP.2024.02.01

Biblioteka Nauki

62051820