Rozpoznawanie kryzysu w kulturze

• Authors: Zofia Rosińska
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The main problem I will consider is the question of the possibility of recognizing a crisis in culture. By recognition I mean the cognitive intuition that paves the way for subsequent stages of knowledge, i.e., the distinguishing of a given phenomenon as different and separate and its identification as a crisis. Crisis here is to be understood as a transitional state, a dramatic upturn in axiological structure. Manifestations of crisis recognition were present already in Antiquity and I will discuss some examples in my talk. I will argue that such recognition is possible owing to the resonant structure between the goings on in culture and goings on within ourselves. The analysis of the phenomenon will be carried out on the basis of the ideas of two authors: Witkacy, an artist and philosopher, and Stefan Morawski, a philosopher of culture and aesthetician.

DE

Das erwogene Hauptproblem bildet die Frage nach der Möglichkeit, die Krise in der Kultur zu erkennen. Durch Anerkennung  verstehe ich die kognitive Intuition, die den Weg zu weiteren Stufen des Wissens ebnet, d.h. die Unterscheidung fremder, separater Phänomene und ihre Identifizierung als Krise. Die Krise wird hier als eine Übergangsetappe begriffen, als ein dramatischer Wechsel in der Wertestruktur. Die Symptome der Krise, deren einige Beispiele im Artikel dargestellt werden, wurden bereits in der Antike erkannt. Ich weise nach, dass eine solche Erkenntnis dank der Existenz einer Resonanz zwischen den Prozessen in der Kultur und den Prozessen in uns selbst möglich ist. Die Analyse des Phänomens führe ich anhand der Überzeugungen von zwei Autoren durch: des Künstlers und Philosophen Witkacy und des Kulturphilosophen und Ästhetikers Stefan Morawski.

PL

Główny rozważany problem to kwestia możliwości rozpoznania kryzysu w kulturze. Poprzez rozpoznanie rozumiem poznawczą intuicję, torującą drogę dla późniejszych stadiów wiedzy, tj. wyróżnienie pewne obcych, odrębnych zjawisk i zidentyfikowanie ich jako kryzysu. Kryzys jest tu rozumiany jako stan przejściowy, jako dramatyczny przewrót w strukturze aksjologicznej. Objawy kryzysu były już rozpoznawane w starożytności; kilka przykładów przedstawię w artykule. Będę wykazywała, że takie rozpoznanie jest możliwe dzięki istnieniu rezonansu między procesami w kulturze i procesami w nas samych. Analizę zjawiska przeprowadzę na podstawie poglądów dwóch autorów: Witkacego – artysty i filozofa oraz Stefana Morawskiego – filozofa kultury i estetyka.

Keywords

EN

recognition; culture; crisis; uprootedness; values; vital resonance

DE

Anerkennung; Kultur; Krise; Entwurzelung; Werte; vitale Resonanz

PL

rozpoznawanie; kultura; kryzys; wykorzenienie; wartości; rezonans witalny

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2016
• Issue: 17

Dates

published

2016

online

2016-06-16

Contributors

author

Zofia Rosińska

References

• Aristotle, Poetics, trans. S. H. Butcher, pt. XI, classics.mit.edu [accessed 20 April 2016].
• Camus A., The Rebel: An Essay on Man in Revolt, trans. A. Bower, Vintage Books, New York 1984.
• Demosthenes, On the Crown, trans. C. R. Kennedy, bartleby.com [accessed 20 April 2016].
• Dilthey W., The Development of Hermeneutics, [in:] W. Dilthey, Selected Writings, ed. & trans. H. P. Rickman, Cambridge University Press, Cambridge 1976.
• Fromm E., Zen Buddhism and Psychoanalysis, Harper & Brothers, New York 1960.
• Frosh S., Identity Crises. Modernity, Psychoanalysis and the Self, MacMillan, London 1991.
• Heidegger M., Only a God Can Save Us, trans. W. Richardson, [in:] Heidegger: The Man and the Thinker, ed. by T. Sheehan, Precedent Publishing Company, Chicago 1981.
• Homer, The Odyssey, trans. S. Butler, bk. XVII, classics.mit.edu [accessed 20 April 2016].
• Ingarden R., Czego nie wiemy o wartościach, [in:] R. Ingarden, Przeżycie, dzieło, wartość, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1966.
• Isaiah 1: 21-23 (King James Version).
• Kierkegaard S., Either/Or, Part I, trans. H. V. Hong, E. H. Hong, Princeton University Press, Princeton 1987.
• Morawski S., Niewdzięczne rysowanie mapy...: o postmodernie(izmie) i kryzysie kultury, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 1999.
• Morawski S., Na zakręcie: od sztuki do po-sztuki, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1985.
• Ricoeur P., The Course of Recognition, trans. by D. Pellauer, Harvard University Press, Harvard 2007.
• Strzelecki J., Kontynuacje (2), Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1974.
• The Philosophy of Recognition. Historical and Contemporary Perspectives, ed. by H.-Ch. Schmidt am Busch, Ch. F. Zurn, Lexington Books, Plymouth 2010.
• Thucydides, The History of the Peloponnesian War, trans. R. Crawley, ch. VII, classics.mit.edu [accessed 20 April 2016].
• Witkiewicz S. I., Nowe formy w malarstwie i inne pisma estetyczne, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1959.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2016.17.5