Poziom alfabetyzacji szlachty płockiej w XVII wieku

• Authors: Marta Mądziel

Title variants

EN

The education level of the Polish nobility of Plock in the 17th century

Abstracts

EN

The literacy level of the Polish nobility living in 17th century Płock depended mainly on financial situation. The magnates could afford to educate their offspring at home by private teachers. Sending young noblemen on a journey across Europe was another way of education. Less wealthy families sent their sons to Jesuit colleges, where education was free. Girls’ education was not popular. Women were prepared to run households and raise children. On the basis of signatures from the town’s register, research was conducted into the level of education of the Płock nobility. Depending on the type of signature, the literacy of people belonging to this social class was determined. Those who signed with the phrase manu propria were educated, while those who signed with the phrase ręka trzymana (hand held) did not receive any education.

PL

Poziom alfabetyzacji szlachty płockiej w XVII wieku zależał w głównej mierze od sytuacji finansowej rodzin szlacheckich. Magnateria mogła pozwolić sobie na kształcenie potomstwa w domu przez prywatnych nauczycieli. Innym sposobem edukowania było wysyłanie młodych szlachciców w podróż po Europie. Natomiast mniej zamożna szlachta wysyłała synów do kolegiów jezuickich, gdzie nauka była bezpłatna. Edukacja dziewcząt nie była popularna . Kobiety przygotowywano do prowadzenia gospodarstw domowych oraz wychowywania potomstwa. Na podstawie podpisów z księgi grodzkiej przeprowadzono badania nad poziomem edukacji szlachty płockiej. W zależności od rodzaju podpisu określona została piśmienność osób należących do tego stanu społecznego. Posługujący się zwrotem manu propria byli wykształceni, a posługujący się określeniem „ręką trzymaną” nie zdobyli żadnego wykształcenia.

Keywords

PL

szlachta płocka; alfabetyzacja; piśmienność; XVII wiek; wykształcenie; edukacja; Mazowsze; województwo płockie

EN

Płock nobility; literacy; Mazovia; Płock voivodship; education; 17th century

• Publisher: Centralna Biblioteka Wojskowa im Marszałka Józefa Piłsudskiego
• Journal: Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej
• Year: 2021
• Issue: 2(16)
• Pages: 21-40

Dates

published

2021

Contributors

author

Marta Mądziel

• Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, Polska

References

• AGAD, zespół 24, sygn. 159, Płockie księgi grodzkie wieczyste.
• Bogucka M., Białogłowa w dawnej Polsce. Kobieta w społeczeństwie polskim XVI-XVIII wieku na tle porównawczym, Warszawa 1998;
• Bogucka M., Gorsza płeć. Kobieta w dziejach Europy od antyku po wiek XXI, Warszawa 2005;
• Dymek B., Mazowsze: historia i kultura 1526-1795, t. 2, Pułtusk – Warszawa 2015;
• Dymek B., Z dziejów szlachty mazowieckiej (dziedzictwo kulturowe i stereotyp), Kielce 2005;
• Dzieje Mazowsza. Lata 1527-1794, t. 2, red. J. Tyszkiewicz, Pułtusk 2013;
• Gieysztorowa I., Zahorski A., Łukasiewicz J., Cztery wieki Mazowsza. Szkice z dziejów 1526-1914, Warszawa 1968;
• Grzebień L., Starania jezuitów o otwarcie własnych akademii na terenie ziem polskich, [w:] J. Bremer, R. Janusz (red.), Philosophia rationis magistra, t. 2, Kraków 2005, s. 103-115;
• Kurdybacha Ł., Staropolski ideał wychowawczy, [w:] tegoż, Pisma wybrane, t. 1, Warszawa 1976;
• Lolo R., Towarzystwo Jezusowe w diecezji płockiej 1566-1773. Studium koegzystencji w dobie recepcji reformy trydenckiej, Pułtusk 2013;
• Łempicki J., Herbarz mazowiecki, t. 3, Poznań 1998;
• Smoleński W., Szkice z dziejów szlachty mazowieckiej, Kraków 1908;
• Sobieski J., Instrukcje dla synów Jakuba Sobieskiego, [w:] Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, t. 1, Od wychowania pierwotnego do końca XVIII stulecia, wyb. i opr. S. Wołoszyn, Warszawa 1965;
• Wroczyński R., Dzieje oświaty polskiej do roku 1795, Warszawa 1987;
• Żołądź D., Ideały edukacyjne doby staropolskiej. Stanowe modele i potrzeby edukacyjne szesnastego i siedemnastego wieku, Poznań 1990.
• Kaźmierczyk A., Paweł Jan Sierakowski z Mojkowa, h. Ogończyk, http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/pawel-jan-sierakowski-z-mojkowa-h-ogonczyk,

Identifiers

DOI

10.5281/zenodo.5701460;

Biblioteka Nauki

2028885