Kazimierza Kłósaka odczytanie i ocena stanowiska Pierre’a Teilharda de Chardin w kwestii powstania człowieka i jego natury

• Authors: Tomasz Maziarka

Title variants

EN

Kazimierz Kłósak reading and assessment of Pierre Teilhard de Chardin’s position on the issue of the creation of man and his nature

Abstracts

EN

The article is an attempt to answer the question: how did Kazimierz Kłósak read and interpret Pierre Teilhard de Chardin’s views on the origins of Man and his nature? It shows that although the Kraków philosopher extensively popularized the work of the French naturalist in Poland, he sometimes argued with him and interpreted him in a specific way. The key issue was an attempt to understand the act of God creating the human soul in the context of evolution. Teilhard’s answer was that the human soul developed through evolution because spirit existed in primeval matter; the appropriate composition of matter generated spirituals phenomena. Although Kłósak tries to defend Teilhard from the accusation of materializm, he ultimately fails to save him for orthodoxy. According to the classical theorem defined by St. Thomas Aquinas and supported by Kłósak, the human soul was created from its own nothingness and the nothingness of the subject (ex nihilo sui et subiecti). In Teilhard’s solution, the human soul was created from the animals soul, and therefore it was created from its own nothingness, but not from the nothingness of the subject. Teilhard’s solution is therefore not a „creation” in the stricte sense of the word. Based on the main thread, the article addresses import ant methodological issues regarding the study of the problem of human origins and the creation of the human soul.

PL

Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób Kazimierz Kłósak odczytywał i interpretował poglądy Pierre’a Teilharda de Chardin w kwestii powstania człowieka i jego natury. Ukazuje on, że chociaż krakowski filozof popularyzował w Polsce twórczość francuskiego przyrodnika, to jednak niekiedy z nim polemizował i swoiście go interpretował. Kluczowym zagadnieniem była próba zrozumienia aktu stworzenia przez Boga duszy ludzkiej w kontekście ewolucji. Odpowiedź Teilharda brzmiała, że dusza ludzka wykształciła się na drodze ewolucji, gdyż duch egzystował w pramaterii; odpowiednie złożenie materii wygenerowało zjawiska duchowe. Chociaż Kłósak próbuje obronić Teilharda przed zarzutem o materializm, ostatecznie nie udaje mu się ocalić go dla ortodoksji. Zgodnie bowiem z klasycznym twierdzeniem, określonym przez św. Tomasza z Akwinu i popieranym przez Kłósaka, dusza ludzka została stworzona z nicości własnej i nicości podmiotu (ex nihilo sui et subiecti). W ujęciu Teilharda dusza ludzka powstała z duszy zwierzęcej, a więc powstała z nicości własnej, ale nie z nicości podmiotu. Rozwiązanie Teilharda nie jest więc „stworzeniem” w ścisłym tego słowa znaczeniu. Na kanwie głównego wątku artykuł podejmuje ważne kwestie metodologiczne dotyczące badania problemu początków człowieka i stworzenia duszy ludzkiej.

Keywords

EN

Kazimierz Kłósak; Pierre Teilhard de Chardin; creation of the soul and evolution; the problem of anthropogenesis; Christian evolutionism

PL

ewolucjonizm chrześcijański; Kazimierz Kłósak; Pierre Teilhard de Chardin; problem antropogenezy; stworzenie duszy a ewolucja

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Tarnowskie Studia Teologiczne
• Year: 2023
• Volume: 42
• Issue: 2
• Pages: 89-106

Dates

published

2023

Contributors

author

Tomasz Maziarka

• Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

• https://orcid.org/0000000216119642

References

• Hałaczek B., Ksiądz Kłósak - polskim Teilhardem de Chardin, „Studia Philisophiae Christianae” 28 (1992) nr 2, s. 9–13.
• Kazimierz Kłósak, red. A. Lemańska i in., Kraków 2020.
• Kłósak K., „Fenomenologia” ks. P. Teilharda de Chardin w ramowej analizie epistemologicznej metodologicznej, „Roczniki Filozoficzne” 12 (1964), s. 93–105.
• Kłósak K., Antropogeneza w empiriologicznym ujęciu ks. P. Teilharda de Chardin, „Zeszyty Naukowe KUL” 6 (1963) nr 4, s. 3–18.
• Kłósak K., Ks. Piotr Teilhard de Chardin a zagadnienie monogenistycznych początków ludzkości, „Studia Theologica Varsaviensa” 1 (1963) nr 2, s. 83–113.
• Kłósak K., Natura człowieka w „fenomenologicznym” ujęciu ks. Teilharda de Chardin, „Znak” 12 (1960) nr 11, s. 1464–1483.
• Kłósak K., O właściwą interpretację i krytykę dzieł ks. Teilharda de Chardin, „Znak” 12 (1960) nr 6, s. 823–841.
• Kłósak K., Próba wykorzystania „fenomenologicznej” antropologii P. Teilharda de Chardin do uzasadnienia tomistycznej filozofii człowieka, w: W kierunku prawdy, red. B. Bejze, Warszawa 1976, s. 485–496.
• Kłósak K., Spór o Orygenesa naszych czasów, „Znak” 12 (1960) nr 2–3, s. 253–268.
• Kłósak K., Teologiczne aspekty zagadnienia antropogenezy, „Tygodnik Powszechny” 10 (1954) nr 50, s. 3–8.
• Périer P. M., Transformizm. Pochodzenie człowieka i dogmat katolicki, Paryż 1938.
• Sertillanges A. D., L’idée de création et ses retentissement en philosophie, Paris 1945.
• Św. Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, t. 7: Człowiek, cz. 2, I, 85–102, przeł. P. Bełch OP, London 1980.
• Teilhard de Chardin P., Comment je crois, Paris 1969.
• Teilhard de Chardin P., Le phénomène humain, Paris 1955.
• Teilhard de Chardin P., Le transformisme. L’orgine de l’homme et le dogme catholique, Paris 1938.

Identifiers

DOI

10.15633/tst.42205

Biblioteka Nauki

62415056