Results found: 2

Search results

Sort By:

Limit search:

„Między pomnikami zwycięzców a grobami na wiejskich cmentarzach”. Polska – Białoruś. Rozważania o historiozofii

100%

Bugajska-Więcławska J.

Studia Białorutenistyczne

2020

vol. 14

The purpose of the study was to portray the ideological, political, and methodological interpretation determinants in the historiography of Poland and Belarus. As the research example, the author chose interpretations pertaining to the events from September 1939 at the borderland of the Second Polish Republic and the Soviet Union and subjected them to a comparative analysis. Belarusians contest the veracity of data from the national censuses of the Second Polish Republic (the national composition of these lands in September 1939) and interpret the acts of the Jewish and especially the Belarusian community as an element of social justice. Poles adopt the criterion of historical borders whilst claiming the continuity of statehood in a given area in line with international law. They draw attention to the absence of precise determination, in the Belarusian historiography, of the territorial area known as ‘Western Belarus’. A claim is also raised about the generalisation of the area of provinces: Vilnius, Białystok and Navahrudak. Polish common understanding of the entire ‘Eastern Borderlands’ is, in turn, a generalisation of the areas of ethnic Belarus, Lithuania, Ukraine and south-eastern Latvia. As a result of recapitulation, determinants of historiosophic dispute were pinpointed. Interpretations of Polish historiosophy rely on pro-state arguments: Polish and simultaneously anti-Soviet, whereas the Belarusian narrative results from the national and ethnic context supported by the Soviet/post-Soviet ideology. The methodological evolution (use of oral history in studies) in the Republic of Belarus is described. Eventually, further extension of the methodological field in historical studies is proposed regarding borderland theories. It was also decided that such a disciplinary opening could allow for bilateral mitigation of the dispute, leading to more compatibility in the Polish and Belarusian studies.

Celem badań jest ukazanie ideowo-politycznych i metodologicznych uwarunkowań interpretacyjnych w historiografiach Polski i Białorusi. Za przykład badawczy obrano interpretacje dotyczące wydarzeń z września 1939 r. na pograniczu II Rzeczypospolitej Polskiej oraz Związku Radzieckiego i poddano je analizie porównawczej. Białorusini podważają prawdziwość danych ze spisów powszechnych ludności II RP (składu narodowościowego tych ziem we wrześniu 1939 r.), interpretują wystąpienia ludności żydowskiej a zwłaszcza białoruskiej jako element sprawiedliwości społecznej. Polacy przyjmują kryterium granic historycznych dowodząc ciągłości państwowości na danym obszarze zgodnie z prawem międzynarodowym. Zwracają uwagę na brak ostrego określenia w historiografii białoruskiej obszaru terytorialnego nazywanego „Białorusią Zachodnią”. Pada też zarzut o generalizowanie obszaru województw: wileńskiego, białostockiego i nowogródzkiego. Polskie powszechne rozumienie całych „Kresów Wschodnich” to z kolei generalizacja obszarów etnicznej Białorusi, Litwy, Ukrainy i południowo-wschodniej Łotwy. W wyniku podsumowań określono wyznaczniki sporu historiozoficznego. Interpretacje historiografii polskiej opierają się na argumentacji propaństwowej: polskiej i jednocześnie anty-radzieckiej, podczas gdy narracja strony białoruskiej wynika z kontekstu narodowo-etnicznego wspartego ideologią sowiecką/postsowiecką. Opisano ewolucję metodologiczną (wykorzystywanie w badaniach historii mówionej) w Republice Białoruś. Na koniec zaproponowano dalsze poszerzanie pola metodologicznego w badaniach historycznych o teorie z dziedziny pogranicza. Uznano, że takie otwarcie dyscyplinarne pozwoli dwustronnie złagodzić spór a badania polsko-białoruskie zyskają kompatybilność.

Мэтай даследавання з’яўляюцца ідэйна-палітычныя і метадалагічныя інтэрпрэтацыйныя абумоўленасці ў гістарыяграфіях Польшчы і Беларусі. Інтэрпрэтацыя вераснёўскіх падзей 1939 г. на мяжы Другой Рэчы Паспалітай і Савецкага Саюза была абрана ў якасці прадмета даследавання, зроблены параўнальны аналіз іх асвятлення ў абедзвюх краінах. Беларусы ставяць пад сумненне праўдзівасць дадзеных перапісу насельніцтва Другой Рэчы Паспалітай (нацыянальны склад гэтых зямель у верасні 1939 г.), трактуюць наяўнасць яўрэйскага, а асабліва беларускага насельніцтва, як элемент сацыяльнай справядлівасці. Палякі прытрымліваюцца крытэрыя гістарычных межаў, даказваючы пераемнасць дзяржаўнасці на дадзенай тэрыторыі ў адпаведнасці з міжнародным правам. Звяртаюць увагу на адсутнасць у беларускай гістарыяграфіі дакладнага азначэння тэрыторыі, якая называецца ‘Заходняя Беларусь’. Папракаюць беларусаў за абагульненні тэрыторыяў віленскага, беластоцкага і навагрудскага ваяводстваў. Агульнапрынятае польскае разуменне „Усходніх крэсаў’, у сваю чаргу, зʼяўляецца, абагульненнем этнічных тэрыторый Беларусі, Літвы, Украіны і паўднёва-ўсходняй Латвіі. Пры падвядзенні вынікаў былі вызначаны дэтэрмінанты гістарыясофскай спрэчкі. Інтэрпрэтацыя польскай гістарыяграфіі грунтуецца на прадзяржаўных аргументах: польскіх і, адначасова, антысавецкіх, у той час як наратыў беларускага боку вынікае з нацыянальна-этнічнага кантэксту, які склаўся на базе савецкай / постсавецкай ідэалогіі. Падкрэслена метадалагічная эвалюцыя ў Рэспубліцы Беларусь (у даследаваннях выкарыстоўваецца вусная гісторыя). У заключэнні прапануецца пашырыць метадалагічнае поле гістарычных даследаванняў, уключыўшы тэорыі ў галіне памежжа. Трэба меркаваць, што такая дысцыплінарная адкрытасць абодвух бакоў дазволіць злагодзіць спрэчку, а польска-беларускія даследаванні стануць кампатыбільнымі.

Ku ustawie z 17 maja 1989 r. Ewolucja postaw władzy wobec Kościoła i idei wolności sumienia i wyznania w Polsce

100%

Bugajska-Więcławska J.

Res Historica

2023

issue 56

1073-1100

Freedom of conscience and belief belongs to basic human rights. Furthermore, they stay under the influence of individual generations of human rights, European and international law, judgments of courts and constitutional tribunals. Freedom of conscience is identical to liberty of thoughts and beliefs. These rights are guaranteed by countries and are determinant of their rule of law. On the 17th of May 1989, the Sejm of the Polish People’s Republic adopted a law on guaranteeing conscience and belief freedom. The purpose of this elaboration was to present the evolution of the attitude of the socialist country authority towards the Church and the idea of the freedom of conscience. There were also selected premises that contributed to the elaboration of this act: documents of international law and political trials that had an impact on the authority’s attitude. Attention was paid to the difficult relationship between the Church and the country in the 40s and 50s and the effect of human rights development, that was implemented by international organizations, particularly by ONZ, UNESCO, and CSCE on warranty policy for conscience and belief freedom in Poland. The country-Church relationship was shown in the declining period of PPR. The process of preparing the law from 17 May 1989 was examined.

Wolności sumienia i wyznania należą do osobistych praw podstawowych człowieka. Pozostają przy tym pod wpływem poszczególnych generacji praw człowieka, prawa europejskiego i międzynarodowego, oraz wyroków sądów i trybunałów konstytucyjnych. Wolność sumienia jest tożsama z wolnością myśli i przekonań. Prawa te są gwarantowane przez państwa i są wyznacznikiem ich praworządności. 17 maja 1989 r. sejm Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej uchwalił ustawę o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Celem pracy było przedstawienie procesu ewolucji stosunku władzy państwa socjalistycznego wobec Kościoła i idei wolności sumienia. Wytypowano również przesłanki, które przyczyniły się do opracowania owej ustawy: dokumenty prawa międzynarodowego i procesy polityczne, które wpływały na postawę władz. Zwrócono uwagę na trudne relacje państwo–Kościół w latach czterdziestych i pięćdziesiątych oraz wpływ rozwoju praw człowieka (podjętego przez organizacje międzynarodowe, zwłaszcza ONZ, UNESCO i format KBWE) na politykę gwarancji dla wolności sumienia i wyznania w Polsce. Ukazano relacje państwo–Kościół w schyłkowym okresie PRL. Zbadano proces prac nad ustawą z 17 maja 1989 r.

Refine search results

1 Res Historica

1 Studia Białorutenistyczne

2 Bugajska-Więcławska J.

1 2023

1 2020

Search results

„Między pomnikami zwycięzców a grobami na wiejskich cmentarzach”. Polska – Białoruś. Rozważania o historiozofii

Ku ustawie z 17 maja 1989 r. Ewolucja postaw władzy wobec Kościoła i idei wolności sumienia i wyznania w Polsce