Results found: 1

Search results

Sort By:

Limit search:

Nominacija smerti i arhaičeskoe myšlenie

100%

Žujkova M. V.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1997-1998

vol. 9-10

67–80

Nazwy śmierci w językach słowiańskich są determinowane kulturowo i zawierają refleksy myślenia archaicznego. Autorka wskazuje na dwie serie nazw i dwie różne interpretacje śmierci utrwalone w językach i kulturach słowiańskich: śmierć „naturalną”, przygotowaną, dobrą, nazywaną wyrazami opartymi na ps. rdzeniu *mr- / *mer- / *mir- (pol. śmierć, ukr. i ros. smert’, ros. fraz. krasnaja smert’, pol. dobra śmierć), i „nienaturalną”, często zaskakującą, niedobrą – nazywaną wyrazami opartymi na ps. rdzeniu *gyb- / *gьb- / *gub- (po. ginąć, zginąć, ros. pogibnut’, ukr. hynuty, pohybel). Szczegółowiej analizuje drugą nazwę, która przeszła interesujący rozwój od znaczenia ‘krzywości’ (dobrze zachowanego m.in. w polskich czasownikach giąć, zginąć ‘czynić nieprostym, wykrzywiać’) i związanego z nim znaczenia ‘niekompletności’ (ps. wyraz *kriv- znaczący tyle, co ‘chromy, kulawy’, autorka wiąże etymologicznie z *kriti ‘ciąć’) poprzez znaczenie ‘cierpieć’, ‘powodować cierpienie’ (por. pol. ginąć, gubić) do ‘umierać’ i ‘powodować śmierć’. Taka ewolucja semantyczna miała kulturowe, mitologiczne oparcie w systemie starosłowiańskich opozycji prawy/lewy, prosty/krzywy, które odnosiły się nie tylko do sfery fizycznej, ale także społecznej i etycznej, i podlegały nadrzędnemu wartościowaniu w kategoriach dobry/zły, jak na to wskazują dane folklorowe (przysłowia, zaklęcia magiczne, bajki).

The names of death in the Slavonic languages are culturally determined and contain reflexes of archaic thinking. The author presents two series of names and two different interpretations of death preserved in the Slavonic languages and cultures: the “natural”, prepared, good death named with the words based on the proto-Slavonic root *mr- / *mer- / *mir- (Polish śmierć, Ukrainian and Russian smert’, Russian phrase krasnaya smert’, Polish dobra śmierć), and the “unnatural”, often surprising and had death named with the words based on the proto-Slavonic root *gyb-/*gúb-/gub- (Polish ginąć, zginąć, Russian pogibnut’, Ukrainian hynuly, pohybel). The author analyses in more details the other type of name, which has interstingly developed from the meaning of being curved/crooked (well preserved in the Polish verbs giąć, zginać, czynić nieprostym, wykrzywiać [bend, make uneven, crooked]) and the accompanying sense of being incomplete (the proto-Slavonic word *kriv-, which also meant 'lame' can be etymologically tied with *krili- 'cut') through the sense of 'suffer', 'cause to suffer' (cf. Polish ginąć, gubić [perish, cause to die] towards die' and 'cause death'. Such a semantic evolution was culturally and mythologically rooted in the system of Old Slavonic oppositions of right/left, straight/crooked that applied not only to the physical but also to the social and ethical spheres and were subject to higher-order evaluation in terms of good/evil as attested by the folklore sources (proverbs, fairy-stories, magic spells).

Refine search results

1 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Žujkova M. V.

Search results

Nominacija smerti i arhaičeskoe myšlenie