Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 6

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Auschwitz kontra Oświęcim. Komentarz lingwistyczny

100%
Duda H.
Język. Religia. Tożsamość
|
2019
|
issue 1(19)2019
17-28
PL
W artykule na nowo rozpatrzono podnoszony od kilkunastu lat postulat rozgraniczenia stosowania nazw – Auschwitz, gdy mowa o obozie zagłady, oraz Oświęcim, gdy przekaz dotyczy miejscowości, w której ten obóz się znajdował. Autor artykułu pokazuje, że etymologia nie pomoże rozwiązać tego problemu, gdyż z historycznego punktu widzenia obie nazwy są uprawnione, choć bezsprzecznie Auschwitz jest zgermanizowaną wersją rodzimej nazwy Oświęcim. Jedynie przyjęcie, że tak Oświęcim jak i Auschwitz funkcjonują nie tylko jako nomina propria, lecz także jako symbole, metafory bądź zapelatywizowane nazwy wła‑ sne, pozwala racjonalnie uzasadnić takie rozgraniczenie. Źródłem problemu jest fakt, że wtórne, przenośne użycia obu nazw, rzucają cień na współczesne miasto Oświęcim i jego mieszkańców oraz mogą wspierać tezę o ich rzekomej współodpowiedzialności za Holokaust. W konkluzji autor dochodzi do wniosku, że w sytuacji, gdy mowa o mieście, w tekstach polskich powinno się używać nazwy Oświęcim, w tekstach obcych natomiast mogą wystąpić obcojęzyczne wersje tej nazwy (np. niem. Auschwitz czy żyd. Oszpicyn). Zaś w przypadku użyć nieprymarnych, metaforycznych autor preferuje Auschwitz.
EN
The article examines afresh the postulate raised for several years that the names Auschwitz and Oświęcim be differentiated in such a way that Auschwitz should refer to the extermination camp and Oświęcim to the town where the camp was situated. The author of the article argues that etymology will not help to solve the problem as historically both names are validated, although undoubtedly Auschwitz is a Germanized version of the Polish name Oświęcim. The above‑mentioned differentiation can only be justified on the assumption that Auschwitz and Oświęcim are not only proper names, but also metaphors, symbols, or proper place names that underwent appelativization. The problem lies in the metaphorical, secondary use of these place names that casts a shadow over the contemporary town of Oświęcim and its residents and may lend support to allegations of their co‑responsibility for Holocaust. The author concludes by saying that Polish texts should use the name Oświęcim when referring to the town, while foreign texts may use the foreign versions (e.g., the German word Auschwitz or Jewish Oszpicyn). In the case of non‑primary, metaphorical uses, the author prefers Auschwitz.
2
Publication available in full text mode
Content available

Macedonia z bliska, Polska z oddali w oczach Zuzanny Topolińskiej [Rec.: Zuzanna Topolińska, Zmiana perspektywy. Gawęda nie tylko językoznawcza. – Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2015. – 136 s.]

100%
Duda H.
Rocznik Slawistyczny
|
2018
|
issue 67
167-174
EN
The article discusses the book Zmiana perspektywy. Gawęda nie tylko językoznawcza [Change of perspective. More than a tale of linguistics] by Zuzanna Topolińska (Cracow 2015). The author of this text emphasizes that the word gawęda [tale] in the book’s subtitle is misleading, given that, despite the style of language used in the book, Topolińska discusses important issues of a linguistic and intercultural nature. In her short essays in the first part of the book Topolińska addresses the organizational structure of philology studies in Poland and Macedonia, she confronts the Polish and Macedonian approach to the dialect general language relationship, she talks about language standards, about the differences between politeness in Poland and Macedonia, as well as the attitude towards women and the outlook toward religion in both countries. In the second part of the book Topolińska takes up lexical issues, giving examples of how under the influence of spiritual culture certain words in Polish and Macedonian that derive from the same core have taken on a different meaning. The author of the article concludes that this short and very personal book by Topolińska fulfills its task and subsequently alters his view on the linguistic and non-linguistic world of the Slavs.
3
Publication available in full text mode
Content available

Czy wiodący jest jeszcze rusycyzmem semantycznym?

100%
Duda H.
Facta Simonidis
|
2009
|
issue 2
205-212
PL
Artykuł składa się z dwu części. W pierwszej dokonano przeglądu głosów w sprawie uchodzącego za kalkę semantyczną z języka rosyjskiego wyrazu wiodący ‛główny, naczelny, przodujący, przewodni, najlepszy’. W ostatnim czasie wyraz uznawany jest za anglosemantyzm. Zdaniem autora artykułu nie ma to uzasadnienia, gdyż semantyczny rusycyzm wiodący przyjął się w języku polskim jeszcze przed okresem wzmożonej fali anglicyzmów w polszczyźnie i stał się naturalnym odpowiednikiem angielskiego leading. W drugiej części artykułu na podstawie danych ze słowników języka rosyjskiego autor dowodzi, że rosyjskie ведущий również jest kalką semantyczną z języka angielskiego. Prowadzi go to do konkluzji, że także inne typy zapożyczeń strukturalnych i semantycznych mogły dostać się z angielskiego do polskiego za pośrednictwem języka rosyjskiego.
EN
The article consists of two parts. The fi rst one presents an overview of a discussion upon the word ‘wiodący,’ ‘main, chief, primary, leading, supreme,’ treated as a semantic calque from the Russian language. Recently, the word has been considered an anglosemanticism. According to the author of the article, this view is unjustifi ed since the semantic Russianism ‘wiodący’ was adopted in Polish long before the massive infl ux of Anglicisms and has become a natural equivalent of the English ‘leading.’ In the second part of the article, drawing on the data from Russian dictionaries, the author proves that the Russian ‘ведущий’ is a semantic calque from English as well. This fact leads him to the conclusion that also other types of structural and semantic borrowings might have reached Polish via Russian.
4
Publication available in full text mode
Content available

Gorzkie żale – skarb języka polskiego okresu baroku

100%
Duda H.
Język. Religia. Tożsamość
|
2017
|
issue 2(16)
97-112
EN
This article discusses the circumstances under which Lenten Lamentations were composed and how this devotion won popularity in Poland and among the Polish communities abroad. Also discussed are a selection of linguistic features that Lenten Lamentations display (e.g. some archaic inflection, typical syntactic constructions or lexical and semantic archaisms) and the problems related to the modernization of the text. The need for modernizing the textual organization of Lenten Lamentations resulted both from the evolution of the Polish language system as well as from the changes taking place in culture and religion. Since this article was originally written in relation with the collective volume Amargas lamentaciones. Un tesoro de la espiritualidad y de la cultura polaca para el Papa Francisco y el Mundo Hispano (Coordinación del proyecto y traducción de textos Pablo de la Fuente y Cezary Taracha, Lublin 2015), addressed to Spanish-speaking audiences, the author also discusses this collective publication and puts forward a (rhetorical?) question how to present the complexity and „exoticism” of issues like the evolution of the Polish language (grammatical and semantic changes etc.) to a non-Polish recipient.
5

Świetliczarce w sukurs. O badaniu leksyki „źle obecnej” w słownikach języka polskiego

100%
Duda H.
Prace Językoznawcze
|
2021
|
vol. XXIII/3
217–238
PL
W języku polskim w kraju nie używa się rzeczownika świetliczarka ‛kierowniczka, pracownica świetlicy – instytucji wychowawczej’. Tę postać znają Polacy na emigracji, m.in. w Wielkiej Brytanii i USA. Jej krajowym odpowiednikiem jest świetliczanka. Zastosowanie wyszukiwarek internetowych pozwala autorowi artykułu pokazać, że rzeczownik świetliczarka ma starszy rodowód niż świetliczanka. Analiza użycia dubletu świetliczarka : świetliczanka pozwala przyjąć, że do eliminacji świetliczarki z polszczyzny krajowej mogły przyczynić się czynniki pozajęzykowe – rzeczownik kojarzył się z realiami II Rzeczypospolitej i Armią Polską na Zachodzie. W świetle przeprowadzonej analizy zastosowanie w badaniach lingwistycznych nowych metod gromadzenia danych leksykalnych wydaje się bardzo obiecujące.
EN
In Poland, in contemporary Polish ‘a supervisor, an employee of a day-care room, which is an educational institution’ is referred to as świetliczanka (a day-care supervisor). Nevertheless, a slightly different word describing the same profession (świetliczarka) is used by part of Polish emigrants based in various countries, including the United Kingdom and the United States of America. Employing Internet search engines, the author managed to demonstrate that the noun świetliczarka originated earlier than świetliczanka. However, analysis of applications of the doublet świetliczarka : świetliczanka allows one to presume that the former was eliminated from the Polish language used in Poland possibly due to extra-linguistic factors, as this noun was associated with both the reality of the Second Polish Republic and the Polish Armed Forces in the West. In the light of the conducted analysis, applying new methods of collecting lexical data seems to be extremely promising in linguistic research.
6
Publication available in full text mode
Content available

Język polski. Historia – współczesność VIII Spotkania Lubelskich Językoznawców, Zamość – Lublin, 7-8 maja 2009 r.

63%
Duda H., Książek-Bryłowa W.
Facta Simonidis
|
2009
|
issue 2
323-326
PL
...
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.