Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 8

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Zasady wychowania rodzinnego braci czeskich w Postylli Jana Bythnera (1655)

100%
Koczur-Lejk K.
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
|
2023
|
vol. 30
|
issue 1
EN
The purpose of this paper is to show the principles of family upbringing presented in Postylle na Ewangelie (1655), a unique work of Jan Bythner, clergyman of the Unity of Brethren. The first part of the paper focuses on the author's profile. The next part aims to characterize the most important works of the leading Czech Brotherhood theologians dealing with the issues of family upbringing. In this context are discussed Jan Bythner's instructions related to upbringing issues. The recommendations for parents he formulated were included in the sermon for the First Sunday after the Epiphany.
PL
Celem artykułu jest zaprezentowanie zasad wychowania rodzinnego zawartych w unikatowym dziele duchownego Jednoty braci czeskich Jana Bythnera Postylle na ewangelie z 1655 roku. W pierwszej części opracowania została przedstawiona sylwetka autora, następnie scharakteryzowano główne dzieła czołowych czeskich teologów braterskich poruszające zagadnienia wychowania rodzinnego. Na tym tle opisano pouczenia Jan Bythnera odnoszące się do kwestii wychowawczych. Sformułowane przez niego zalecenia dla rodziców znalazły się w kazaniu na Niedzielę Pierwszą po Trzech Królach.
2

Starość jako etap życia w dziele Bartłomieja Paprockiego „Třinácte tabulí věku lidského”

100%
Koczur-Lejk K.
Slavica Wratislaviensia
|
2016
|
vol. 163
429-438
EN
Bartholomew Paprocki in his work Třinácte tabulí věku lidského (1601) describes stages of human existence. Each stage constitutes one ‘‘board” in which Paprocki contains different moral messages. On individual “boards” the writer scrutinizes birth, childhood, youth, adulthood, old age. Paprocki perceives old age as the final stage of life, starting at the age of 60, which is aboun­dary between what happened and what will happen. The first part of human life is over and the rest should be devoted to religious worship, when one regrets sins committed in young age and begs God for forgiveness.
CS
Bartoloměj Paprocký ve svém díle Třinácte tabulí věku lidského (1601) popisuje etapa lid­ského života. Každé období je jedna „tabule”, ve které Paprocký dává jiné morální napomenutína základě citátů zantických spisovatelů acírkevních otců. Vjednotlivých „tabulích” autor cha­rakterizuje dětství, mládí, dospělost a stáří. Paprocký považuje stáří za poslední etapu života, jež začíná ve věku 60 let, který znamená hranici mezi tím, co bylo, atím, co bude. První částka života končí, v druhé částce je třeba žít zbožně, litovat hříchů spáchaných v mládí aprosit Boha o smilování.
3
Publication available in full text mode
Content available

Sentencje w czeskich dziełach Bartłomieja Paprockiego

100%
Koczur-Lejk K.
Bohemistyka
|
2019
|
issue 3
365-378
EN
Bartholomew Paprocki is one of the writers who used maxims as an unerring medium for the expression of philosophical and ethical thought. His Czech works contain maxims provided in the Latin language (in the original version or translated into Czech), versed paraphrases of Latin proverbs and also his own maxims which have provenance in the ancient and Renaissance era, and often appear not to be formed by the author. Many a time Paprocki resorts to Czech proverbs of the time. The maxims are intertwined into the content of his works or highlighted as titles of specific poems and chapters. These maxims can be divided into topical categories. The most frequently used themes are: friendship and “woman”. Paprocki explores, again and again, the greatness of human mind, the fading of beauty, human vices and death. His maxims contain moral lessons, instructions, admonitions. The author proposes a positive model of human behaviour.
PL
Bartłomiej Paprocki należy do grona pisarzy wykorzystujących w swojej twórczości sentencję jako celną formę wyrazu myśli filozoficznej i etycznej. W jego czeskich dziełach występują sentencje w języku łacińskim (pozostawione w oryginale, lub tłumaczone na czeski), wierszowane parafrazy sentencji łacińskich, a także autorskie sentencje pisarza, które zdradzają jednak wpływy antyczne bądź renesansowe i często okazują się nieoryginalne. Niejednokrotnie Paprocki stosuje ówczesne czeskie przysłowia. Sentencje bywają wplecione w treść utworów lub wyodrębnione jako tytuły poszczególnych wierszy czy rozdziałów. Wśród sentencji można wyróżnić kilka grup tematycznych. Do najczęstszych należą: przyjaźń i kobieta. Paprocki wielokrotnie pisze też o potędze rozumu ludzkiego, przemijaniu urody, śmierci oraz wadach ludzkich. Sentencje zawierają nauki moralne, napomnienia, pouczenia, przestrogi. Autor proponuje pozytywny model postępowania człowieka.
4

Zmysły a grzech w czeskiej moralistyce XVI i XVII wieku

100%
Koczur-Lejk K.
Slavica Wratislaviensia
|
2015
|
vol. 161
253 - 259
EN
Czech prose at the turn of the 17th century is characterized by alarge number of moralistic works to advise the readers, warn them and show them the clue to life in virtue. Some texts contain general instructions, the other refer to aparticular state — maiden, widow or marriage. Moralists often write about human senses as asource of sin, especially in the context of Ten Commandments (Commandment 6 and 9). They recommend, inter alia, to avoid the situations and contacts that provoke passion, as well as control own senses, that is to rely on suppressing individual organs of senses, “restrain the eyes, ears, tongue.”
5

Traktaty o czterech ostatecznych rzeczach człowieka w literaturze czeskiej XVI i XVII wieku. Zarys problematyki

100%
Koczur-Lejk K.
Slavica Wratislaviensia
|
2019
|
vol. 168
243-254
EN
Treatises on four ultimate truths about the human condition in 16th and 17th century Czech literature (an outline of issues) Czech literature of the 16th and 17th century was for readers of that time an important source of admonishment concerning death and afterlife. Manuals about the art of dying — ars moriendi books — provided ample advice on how to die a “good death”. Besides that, their authors focused also on other issues of ultimate importance for human beings, i.e. death, God’s judgment, heaven and hell. The aim of the treatises was to make readers lead a good life through constant pondering over death and the uncertainty of the soul’s fate in the afterlife. Descriptions of various tortures suffered by the damned in hell were meant to frighten sinners, make them repent and change their lives. Descriptions of heaven, on the other hand, were supposed to lure people into doing good. According to the Catholic dogma, after death, the soul can go to heaven, hell or purgatory. The Protestant Reformation rejected purgatory as wishful human fiction, and returned to a traditional dualistic view of the afterlife.
CS
Traktáty o čtyřech posledních věcech člověka v české literatuře 16. a 17. století (náčrt problematiky) Česká náboženská vzdělávací literatura 16. a 17. století představovala pro čtenáře důležitý zdroj poučení o smrti a posmrtném životě. Příručky šťastného umírání — knihy ars moriendi přinášely rady, jak má dobrá smrt vypadat. Kromě této problematiky se autoři zabývali tématy souvisejícími s posledními věcmi člověka, to je smrtí, božím soudem, peklem a nebem. Cílem traktátů bylo přimět čtenaře k dobrému životu prostřednictvím myšlenky na smrt a nejistý posmrtný osud duše. Líčení pekelných trestů mělo vyvolat u hříšníků hrůzu, přimět je, aby změnili své chování a nastoupili cestu pokání. Popisy ráje měly lákat a přitahovat. Podle katolíků duše po smrti mohla jít do nebe, pekla nebo ji čekal očistěc, kde měla smýt hříchy a poté vstoupit na nebesa. Reformace odmítla učení o očistci, a proto na něm protestanští autoři zdůrazňovali lidský výmysl.
6
Publication available in full text mode
Content available

Religia kontra medycyna w dialogu Jana z Bakova Sedlák povycvičený rozmlouvání s doktorem lékařským o moru maje (1582)

100%
Koczur-Lejk K.
Res Rhetorica
|
2023
|
vol. 10
|
issue 1
34-52
EN
The purpose of this paper is to trace the arguments formulated in the dialogue of Jan of Bakov Sedlák povycvičený rozmlouvání s doktorem lékařským o moru maje (1582). The first part of the paper is focused on the main works of Old Czech literature implementing the genre form of dialogue. The next part deals with the problem of plague epidemics in the light of Old Czech literature. In this context were discussed the dialogue between a trained peasant and a doctor. The conversation centers around the issue of the infectiousness of the plague. The first interlocutor argues that the disease is not contagious and comes from the sins for which God punishes people. In his arguments, he relies on the Holy Scriptures. The second one presents a different position and tries to convince his interlocutor that the plague can be transmitted by humans. In his opinion, the root cause of the disease lies in the infected air. The work is a dispute typical for Old Bohemian literature, with a didactic role arrangement. One character introduces claims, and the other refutes these arguments and presents proper views, i.e., those that are in accordance with the author's intentions. In this case, the peasant represents the author – his statements are longer and authoritative. The doctor, on the other hand, is the instructed partner, who in the finale discovers his mistake and admits that his opponent is right.
PL
Celem artykułu jest prześledzenie argumentacji formułowanej w dialogu Jana z Bakova Sedlák povycvičený rozmlouvání s doktorem lékařským o moru maje (1582). W pierwszej części rozważań scharakteryzowano czołowe dzieła literatury staroczeskiej realizujące formę gatunkową dialogu. Następnie poruszono problematykę epidemii morowych w literaturze staroczeskiej. Na tym tle opisano rozmowę poduczonego chłopa z doktorem medycyny, która koncentruje się wokół problematyki zakaźności moru. Pierwszy z rozmówców twierdzi, że choroba nie jest zaraźliwa, a jej źródłem są grzechy, za które Bóg karze ludzi. W swoich wywodach opiera się na Piśmie Świętym. Drugi prezentuje odmienne stanowisko i stara się przekonać swego interlokutora, że mór może być przenoszony przez ludzi. Jego zdaniem przyczyna choroby tkwi w zainfekowanym powietrzu. Utwór to typowy dla piśmiennictwa staroczeskiego spór z układem ról, o charakterze dydaktycznym. Jeden z bohaterów wprowadza twierdzenia, drugi obala je i rozwija poglądy właściwe, tj. zgodne z intencją twórcy. W tym wypadku chłop stanowi maskę autora, jego wypowiedzi są dłuższe i autorytatywne. Z kolei lekarz to partner pouczany, który w finale odkrywa swój błąd i przyznaje rację oponentowi.
7
Publication available in full text mode
Content available

Strój w czeskim piśmiennictwie parenetycznym XVI i XVII wieku

100%
Koczur-Lejk K.
Perspektywy Kultury
|
2023
|
vol. 43
|
issue 4/2
349-364
EN
The aim of the article is to present the views of Czech preachers and moralists of the 16th and 17th centuries regarding the costumes of that time. In their works, the authors criticized the excessive care of the Czechs about the appearance, which they interpreted as a sign of pride and vanity. They did not agree to the demolition of existing patterns and rules regarding dress. They expressed the belief that each person should be dressed in accordance with his or her place in society. They stigmatized the imitation of foreign fashions because they saw it as a threat to Czech national identity. Particularly much space in parenetic works was devoted to women’s costumes. Moralists emphasized that a woman dressed up had a stronger effect on men and made it easier for them to commit the sin of sensuality. The parenetic writings in question were motivational in nature, serving to shape desirable attitudes and behavior.
PL
Celem artykułu jest zaprezentowanie poglądów czeskich kaznodziejów i moralistów XVI i XVII wieku na temat ówczesnych strojów. Na kartach swoich dzieł autorzy krytykowali nadmierną dbałość Czechów o wygląd zewnętrzny, którą interpretowali jako przejaw pychy i próżności. Nie zgadzali się na burzenie istniejących schematów i obowiązujących zasad dotyczących stroju. Wyrażali przekonanie, że każdy człowiek powinien być ubrany zgodnie ze swoim miejscem w społeczeństwie. Piętnowali naśladowanie zagranicznych mód, ponieważ widzieli w tym zagrożenie dla czeskiej tożsamości narodowej. Szczególnie dużo miejsca w dziełach parenetycznych poświęcano strojom niewiast. Moraliści podkreślali, że kobieta wystrojona silniej działa na mężczyzn i ułatwia im popełnianie grzechu zmysłowości. Omawiane pisma parenetyczne miały charakter motywacyjny, służyły kształtowaniu pożądanych postaw i zachowań.
8
Publication available in full text mode
Content available

Pouczenia moralne Jana Amosa Komenskiego dla mieszkańców Leszna w dziele Zpráva kratičká o morním nakažení (1632)

63%
Koczur-Lejk K., Siemianowski J.
Historia Slavorum Occidentis
|
2022
|
issue 4(35)
58-81
EN
The article presents the recommendations of Jan Amos Komenský, with special emphasis placed on moral teachings for the residents of Leszno during an epidemic in 1631, included in his work Zprávakratičká o mornímnakažení, published in 1632.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.