Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 8

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Złożenia z komponentem "biało" w językach słowiańskich

100%
Wysoczański W.
Językoznawstwo
|
2020
|
vol. 14
29-46
EN
Among compound units with the name of white (biało) in linguistic resources compound units, in particular, clearly constitute a group. The material of Slavic languages under consideration confirms a large number of compound units with reference to the white color of non-terminological character. Within them one can distinguish several basic thematic fields, the most representative of which are referring to a human being, first of all to the external appearance and social dimension of life, as well as animals located in the subject area. The terminological resource of compounds with the “white” component is also rich, which are mainly biological terms ‒ botanical and zoological, anatomical-medical and technical, to a lesser extent belonging to other elements of the world.
PL
Wśród jednostek z nazwą barwy białej w zasobie językowym wyraźną grupę stanowią złożenia. Rozpatrywany materiał języków słowiańskich poświadcza dużą liczebność kompozycji z odwołaniem do barwy białej o charakterze nieterminologicznym. W ich obrębie można wyróżnić kilka zasadniczych pól tematycznych, z których najbardziej reprezentatywne są odnoszące się do człowieka, przede wszystkim do wyglądu zewnętrznego oraz społecznego wymiaru życia, a także mieszczące się w polu tematycznym zwierzęta. Bogaty jest też zasób terminologiczny złożeń z komponentem biało, który stanowią głównie terminy biologiczne – botaniczne i zoologiczne, anatomiczno-medyczne i techniczne, w mniejszym stopniu należące do innych elementów świata.
2
Publication available in full text mode
Content available

POKORA i POKORNOŚĆ w polszczyźnie (w świetle jednostek kolokacyjnych, frazeologicznych i paremicznych)

100%
Wysoczański W.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
|
2021
|
issue 16
224-238
EN
The main intention in the presentation of Humility and Being Humble in the Old and Contemporary Polish language is to reveal the formation and consolidation of these concepts in the minds of language users. The subject of the review are multi-word units – collocation, phraseology and paremism. In the image of Humility and Being Humble, two fundamental planes are distinguished. The multifaceted fulfillment of the manifestations of a human attitude boils down to: an attitude towards humility, its formation, its manifestation and the attitude expressed; in the case of humility – to acquire it, form it, manifest it, act in harmony with it, and obey something in humility. You express the nature of humility as the source of something else, the perpetration, effects, coexistence with certain concepts; humility determines its character and consequences.
3

Kategoria PRAWDY. Perspektywa paremiologiczna

100%
Wysoczański W.
Roczniki Humanistyczne
|
2019
|
vol. 67
|
issue 7: Słowianoznawstwo
43-61
PL
Celem rozważań jest ukazanie kategorii PRAWDY z perspektywy paremicznej. Przedstawiane dociekania, oparte na materiale języka polskiego i języka rosyjskiego sprowadzają się do unaocznienia zakresowości PRAWDY w głównych jej wymiarach: Prawda. Istnienie. Własności; Prawda a inne wartości, antywartości i pojęcia. Analiza pozwala na ogólniejsze uchwycenie tej kategorii oraz odzwierciedla aspekty specyficznojęzykowe.
EN
The aim of the considerations is to show the category of TRUTH from a paremical perspective. The presented inquiries based on the material of the Polish language and the Russian language boil down to visualizing the scope of TRUTH in its main dimensions: Truth. Existence, properties; Truth and other values, counter-values and concepts. The study renders a thorough analysis of the category with its specific linguistic aspects.
4
Publication available in full text mode
Content available

Ze skarbnicy mitologii starożytnych do współczesnego zasobu chrematonimiczno-funeralnego. Magdalena Puda-Blokesz, Dziedzictwo mitologii starożytnych w polskiej chrematonimii funeralnej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2021, ss. 250

100%
Wysoczański W.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
|
2022
|
issue 17
285-291
5
Publication available in full text mode
Content available

Obraz wody we frazeologii i paremiologii polskiej i białoruskiej

100%
Wysoczański W.
Studia Białorutenistyczne
|
2020
|
vol. 14
EN
The issues associated with the vision of water in the Slavic languages are prominent. The linguistic perception of water in the Polish language, especially in folk Polish, has been explored from many sides. Also noted is the linguistic representation of water in the Belarusian language. The object of this article is to present the representation of water, fixed in the language, in the light of phraseological and paremiological profiling as applied to Polish and Belarusian dictionary units within the plan of interlingual comparison. The gathered material allows to recognise the fundamental perspectives in the vision of water in the building of its linguistic representation and to distinguish the elementary profiles together with their many specifying facets. The analysis reveals the colloquial description of water as such and – especially – the connections between water and various concepts, particularly the links to the human being. Reflected is the indication where water comes from, specified its amount in particular expressions, provided information about water at a given time and in a given place as well as about its availability. Portrayed is life underwater and on the water. Recorded are the attributes of water and its impact on some objects, the water’s quality of being fit or unfit to drink or harmful, as well as relating water to something else. The value and qualities of water are noted. The presence of water in the functioning of the human being and in the life of animals is recorded. Presented is the demand for water. The reconstruction of the linguistic representation of water performed in comparative terms on Polish and Belarusian phraseological and paremiological material illustrates the prevalent analogies and fairly considerable dissimilarities.
PL
Problematyka oglądu wody w językach słowiańskich jest zauważalna. Wielostronnie przybliżone zostało językowe postrzeganie wody w polszczyźnie, zwłaszcza ludowej. Zaznaczone jest też językowe przedstawienie wody w języku białoruskim. Przedmiotem niniejszego artykułu jest przedstawienie utrwalonego w języku obrazu wody w świetle wyprofilowania frazeologicznego i paremiologicznego na materiale jednostek słownikowych języka polskiego i języka białoruskiego w planie konfrontacji międzyjęzykowej. Zebrany materiał pozwala dostrzec w budowaniu językowego obrazu wody zasadnicze perspektywy jej oglądu i wyróżnić podstawowe profile z wieloma specyfikującymi je fasetami. Analiza ukazuje potoczne opisanie wody jako takiej oraz – w szczególności – powiązań wody z różnorodnymi pojęciami, zwłaszcza związków z człowiekiem. Odzwierciedlone jest wskazanie, skąd się bierze woda, precyzowana jest ilość wody w określonych przejawach, są informacje o wodzie w danym czasie i miejscu oraz o jej dostępności. Odtworzone jest życie w wodzie i nad wodą. Zarejestrowane są atrybuty wody i jej oddziaływanie na niektóre obiekty, zdatność, niezdatność bądź szkodliwość wody, a także odniesienie wody względem czegoś. Odnotowywana jest wartość i walory wody. Utrwalona jest woda w funkcjonowaniu człowieka i życiu zwierząt. Ukazane jest zapotrzebowanie na wodę. Dokonana rekonstrukcja językowego obrazu wody w ujęciu porównawczym na materiale frazeologiczno-paremicznym języka polskiego i języka białoruskiego unaocznia przeważające zbieżności i dość znaczne odmienności.
RU
У славянскіх мовах вобраз вады зарысаваны мовазнаўцамі даволі выразна. Моўная карціна вады ў польскай мове, асабліва ў дыялектах, дачакалася шматбаковага аналізу. Моўнае катэгарызацыя вады ў беларускай мове таксама была прадметам даследавання. Мэтай гэтага артыкула з’яўляецца выяўленне замацаванага ў мове вобразу вады ў святле фразеалагічнага і парэміялагічнага прафілявання (спосабу ўспрымання канкрэтнага суб’екта) на матэрыяле слоўнікавых адзінак польскай і беларускай моў у плане міжмоўнай канфрантацыі. Сабраны матэрыял дазваляе ў мадэлі моўнай карціны вады прасачыць асноўныя перспектывы яе ўспрымання і дапамагае распазнаць асноўныя профілі/ідэалагічныя варыянты са шматлікімі катэгорыямі/прыкметамі, якія іх вызначаюць. Праведзены аналіз выявіў наіўныя веды пра ваду, а таксама ўзаемадачыненні вады з іншымі паняццямі, у першую чаргу з чалавекам. У матэрыяле знайшлі адлюстраванне наступныя характарыстыкі:  адказ на пытанне адкуль бярэцца вада, удакладненне колькасці вады, інфармацыя пра ваду ў гэты час і ў гэтым месцы, а таксама даступнасць да яе. Паказана жыццё ў вадзе і над вадой. Выяўлены атрыбуты вады і яе ўздзеянне на некаторыя аб’екты, прыдатнасць/непрыдатнасць/шкоднасць вады, а таксама супастаўленне вады з нечым іншым. Звернута ўвага на тое, што вада разглядаецца як каштоўнасць. Падкрэслена значэнне вады ў жыцці чалавека і жывёл і, у сувязі з гэтым, адзначана запатрабаванне на ваду. Рэканструкцыя моўнай карціны вады ў параўнальным аспекце на фразеалагічна-парэміялагічным матэрыяле польскай і беларускай моў наглядна паказала, у першую чаргу, пераважную колькасць агульных рыс, але выявіла таксама і даволі істотныя адрозненні паміж даследаванымі мовамі.
6
Publication available in full text mode
Content available

Zachowania i stosunki międzyludzkie utrwalone w slangu młodzieżowym (na materiale jednostek wielowyrazowych)

100%
Wysoczański W.
Językoznawstwo
|
2022
|
vol. 16
|
issue 1
29-47
EN
The aim of this article is to show the behaviour and interpersonal relations preserved in the youth slang of the Polish language. In the consolidation of multi-word units, the following are outlined: the plane of arrangements and references between people resulting from the conditions of social life; the sphere of interpersonal behaviour reflecting attitudes towards other people and their manifestations; the domain of action and influence in social interpersonal interactions revealing verbal behaviour. Consideration of the scope of the slang examined shows the actual manifestations of references and dependencies in the social coexistence of people, reveals attitudes and social behaviour in the expressed judgments, and reveals the spectrum of verbal behaviour.
PL
Celem dociekań jest ukazanie zachowań i stosunków międzyludzkich utrwalonych w slangu młodzieżowym języka polskiego. W utrwaleniu jednostek wielowyrazowych zarysowuje się: płaszczyzna ułożeń i odniesień między ludźmi wynikających z uwarunkowań życia społecznego; sfera zachowań międzyludzkich odzwierciedlająca postawy wobec innych osób oraz tego przejawy; domena działania i wpływu w społecznych interakcjach międzyludzkich ujawniająca zachowania werbalne. Rozważania w zakresie uwzględnianego slangu ukazują rzeczywiste przejawy odniesień i zależności w społecznym współżyciu ludzi, odsłaniają postawy oraz zachowania społeczne w wyrażanych sądach, unaoczniają spektrum zachowań werbalnych.
7
Publication available in full text mode
Content available

Język wobec czynników społecznych. Nowa leksyka języka polskiego 2. połowy XX – początków XXI wieku jako zwierciadło życia społecznego

100%
Wysoczański W.
Roczniki Humanistyczne
|
2022
|
vol. 70
|
issue 6
221-232
EN
Taking the reference of language to social life as a starting point, the influence of social factors within the new lexis of the Polish language from the second half of the 20th to the beginning of the 21st century is examined. The study of socially conditioned lexis (new words and word compounds) allows us both to perceive the basis of social nominative demand and the regularities of the social function of names, as well as to throw light on selected social fields. The analysis shows, in particular, the social stratification, attitudes and social activity of people, reflects the realities and circumstances of civic-social life, and illustrates, in a multifaceted way, the coexistence of people within the community.
PL
Obierając za punkt wyjścia odniesienie języka do płaszczyzny życia społecznego, rozpatruje się wpływ czynników społecznych w nowej leksyce języka polskiego 2. poł. XX – pocz. XXI wieku. Przeprowadzone dociekania społecznie uwarunkowanej leksyki (nowych słów i związków wyrazowych) pozwalają zarówno dostrzec podstawy społecznego zapotrzebowania nominacyjnego oraz prawidłowości społecznej funkcji nazw, jak i naświetlić wybrane dziedziny społecznego. Analiza ukazuje zwłaszcza rozwarstwienie społeczne, postawy oraz aktywność społeczną ludzi, odzwierciedla realia i okoliczności życia obywatelsko-społecznego, wieloaspektowość współbycia ludzi w społeczności.
8
Publication available in full text mode
Content available

Komponent „siedem” w słowiańskiej frazeologii i paremice

100%
Wysoczański W.
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
|
2020
|
vol. 55
EN
The Component “Seven” in Slavic Phraseology and Paremical Units Units with a numeral component are clearly noticeable in phraseo-paremical resources. This is particularly the case of richly represented multiword combinations with the lexeme “seven”. The comparative analysis presented in this article considers the phrases and paremias of Slavic languages with the component “seven”. They manifest a conceptualising numerical dimension in indications of quantity and intensity by reference to the value of seven units of something, and also by variance or opposition within numerical indices with the central segment “seven”. Komponent „siedem” w słowiańskiej frazeologii i paremice W zasobach frazeologiczno-paremicznych wyraźnie zauważalne są jednostki z komponentem liczebnikowym, w szczególności bogato reprezentowane są związki z leksemem „siedem”. W przeprowadzonym badaniu porównawczym analizie poddano frazeologizmy i paremie języków słowiańskich ze składnikiem „siedem”. Ukazują one konceptualizacyjny wymiar liczbowy przejawiający się we wskazaniach na miarę ilości oraz intensywność poprzez odniesienie do wartości siedmiu jednostek czegoś, a także poprzez oboczność bądź przeciwstawność w obrębie odniesień liczbowych z ośrodkowym segmentem „siedem”.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.