Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 5

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Fosforowe związki organiczne zmniejszające palność – toksyczność i wpływ na zdrowie ludzi

100%
Bruchajzer E., Frydrych B., Szymańska J. A.
Medycyna Pracy
|
2015
|
vol. 66
|
issue 2
235-264
EN
Organophosphorus flame retardants (flame retardants, FRs) have been used for several decades in many industries, including the production of dyes, varnishes, adhesives, synthetic resins, polyvinyl chloride, hydraulic fluids, plastics and textiles. Their importance in recent times has increased due to i.a., significantly reduced use of polybrominated diphenyl ethers (PBDEs) – persistent organic pollutants, dangerous for the environment. The aim of this study was to review the available literature data concerning phosphorous FRs primarily for neurotoxic, fertility, reproductive and carcinogenic effects. The analysis concerned the following most commonly used substances: tris(2-ethylhexyl)phosphate (TEHP), tris(2-butoxyethyl)phosphate (TBEP), triphenyl phosphate (TPP), tris(2-chloroethyl)phosphate (TCEP), tetrakis(hydroxymethyl)-phosphonium chloride (THPC), tributyl phosphate (TBP), tricresyl phosphate (TCP), tris(2-chloroisopropyl)phosphate (TCPP), tris(1,3-dichloroisopropyl)phosphate (TDCP) and tetrakis(hydroxymethyl) phosphonium sulphate (THPS). In animal studies neurotoxic effects were found after exposure to TBEP, THPC, TBP and TCP, while in humans they were observed only after exposure to TCP. TCEP, THPS, TBP, TCP and TDCP caused disorders in fertility and/or fetal development of animals. Adverse effects on reproduction in humans may be caused by TPP, TCP, and TDCP. In laboratory animals the development of tumors was observed after high doses of TEHP, TCEP, TBP and TDCP. None of these compounds is classified as a human carcinogen. The environmental toxicity of phosphate FRs is low (except for TPP, TCEP and TBEP). They are not stable compounds, in living organisms they are metabolised and quickly excreted. Therefore, they can be used as an alternative to PBDEs. Med Pr 2015;66(2):235–264
PL
Fosforowe związki organiczne zmniejszające palność (flame retardants – FRs) stosowane są od kilkudziesięciu lat w wielu gałęziach przemysłu, m.in. w produkcji barwników, lakierów, klejów, syntetycznych żywic, polichlorku winylu, płynów hydraulicznych, tworzyw sztucznych i tekstyliów. Ostatnio ich znaczenie wzrasta, co spowodowane jest m.in. znacznym ograniczeniem stosowanych dotąd polibromowanych difenyloeterów (PBDEs) – niebezpiecznych dla środowiska trwałych zanieczyszczeń organicznych. Celem pracy był przegląd dostępnych danych literaturowych dotyczących fosforowych FRs przede wszystkim pod kątem ich działania neurotoksycznego, wpływu na płodność i rozrodczość oraz działania kancerogennego. Analiza dotyczyła najczęściej stosowanych substancji, którymi są: fosforan trietyloheksylu (TEHP), fosforan tributoksyetylu (TBEP), fosforan trifenylu (TPP), fosforan tris(2-chloroetylu) (TCEP), chlorek tetra(hydroksymetylo)fosfoniowy (THPC), fosforan tributylu (TBP), fosforan trikrezolu (TCP), fosforan tris(2-chloro-1-metyloetylu) (TCPP), fosforan tri(1,3-dichloroizopropylu) (TDCP) oraz siarczan tetrakis(hydroksymetylo) fosfoniowy (THPS). Działanie neurotoksyczne wykazano w badaniach na zwierzętach po narażeniu na TBEP, THPC, TBP i TCP. U ludzi działanie neurotoksyczne zaobserwowano tylko po narażeniu na TCP. Z kolei TCEP, THPS, TBP, TCP i TDCP powodowały zaburzenia płodności i/lub w rozwoju płodów zwierząt. Niekorzystny wpływ na rozrodczość u ludzi mogą powodować TPP, TCP i TDCP. Nowotwory u zwierząt laboratoryjnych powodowały podawane w wysokich dawkach THEP, TCEP, TBP i TDCP. Żaden z tych związków nie jest jednak klasyfikowany jako rakotwórczy dla ludzi. Toksyczność środowiskowa fosforowych FRs jest niewielka (z wyjątkiem TPP, TCEP i TBEP). Nie są one związkami trwałymi, w organizmach żywych podlegają przemianom metabolicznym i są z nich szybko wydalane. Mogą być więc alternatywą dla stosowanych do niedawna PBDEs. Med. Pr. 2015;66(2):235–264
2
Publication available in full text mode
Content available

Octabromodiphenyl ether - porphyrogenicity after repeated administration to rats

100%
Bruchajzer E., Frydrych B., Szymańska J. A.
International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health
|
2012
|
vol. 25
|
issue 4
392-403
EN
Objectives: Octabromodiphenyl ether (OctaBDE) is a fl ame retardant which has been withdrawn from common use due to its negative effect on the environment. The literature data regarding its toxicity addresses its effect on liver function, the endocrine and reproductive systems, as well as its developmental toxicology aspects. The aim of this study was to investigate the effect of repeated administration of OctaBDE on heme biosynthesis in rats. Materials and Methods: The study was performed on female Wistar rats. OctaBDE was administered intragastrically at four different doses (2, 8, 40 or 200 mg/kg/day) for 7, 14, 21 or 28 days. The following measures of heme synthesis disturbance were used: urinary excretion of porphyrins, liver concentration of porphyrins, the activity of delta-aminolevulinate synthase (ALA-S) and delta-aminolevulinate dehydratase (ALA-D) in the liver. Results: After 28 days of exposure, lower ALA-S and ALA-D activity was observed in the liver. Additionally, increased concentrations of high carboxylated porphyrins (octa- and heptacarboxyporphyrins) were found in the liver: from 2- to 10-fold after the 2 mg/kg/day doses and from 4- to 14-fold after the 8-200 mg/kg/day doses. The porphyrogenic effect of OctaBDE was also evidenced by augmented, dose-dependent and exposure time-dependent, concentrations of total porphyrins in urine (2-7.5-fold increase) and their urinary excretion (2-9-fold increase). Tetracarboxyporphyrins predominated in the urine; their concentrations increased 2.5-10 fold. Conclusions: The study revealed that repeated exposure to OctaBDE affects heme biosynthesis and the levels of porphyrins. The lowest effective level which induced changes in porphyrin concentration was 2 mg/kg/day.
3
Publication available in full text mode
Content available

Selected oxidative stress parameters after single and repeated administration of octabromodiphenyl ether to rats

88%
Bruchajzer E., Frydrych B., Kilanowicz A., Sapota A., Szymańska J. A.
International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health
|
2014
|
vol. 27
|
issue 5
808-820
EN
Objectives: Octabromodiphenyl ether (OctaBDE) was used as a flame retardant applied mostly in the manufacture of plastics utilized in the electrical and electronic industries. Owing to its long half-life and being regarded as an environmental pollutant, OctaBDE, like other polybrominated diphenyl ethers, has been classified as a persistent organic pollutant (POP). This study was carried out to assess the effects of oxidative stress (redox homeostasis) induced in rats by OctaBDE. Material and Methods: Female Wistar rats exposed intragastrically to OctaBDE at single (25, 200 or 2000 mg/kg b.w.), or repeated (0.4, 2, 8, 40 or 200 mg/kg/day) doses during 7–28 days were used in the experiment. Selected oxidative stress parameters were determined in the liver and blood serum. Results: Administration (single or repeated) of OctaBDE to rats resulted in the impaired redox homeostasis, as evidenced by the increased levels of reduced (GSH) and oxidized (GSSG) glutathione in the liver, the reduced total antioxidant status (TAS) in serum and the increased concentration of malondialdehyde (MDA) in the liver. After multiple doses of OctaBDE, elevated activity of glutathione transferase (GST) in the liver was also noted. Conclusions: After repeated administration of OctaBDE at the lowest dose (0.4 mg/kg/day), changes were observed in the parameters (MDA, TAS, GSSG) indicative of oxidative stress.
4
Publication available in full text mode
Content available

Analiza lotnych składników wybranych olejków eterycznych o działaniu relaksacyjnym

88%
Kucharska M., Szymańska J. A., Wesołowski W., Frydrych B., Bruchajzer E.
Medycyna Pracy
|
2019
|
vol. 70
|
issue 2
229-247
EN
Background Stress is a result of disturbed homeostasis and can contribute to the development of many diseases. One of the methods of combating stress is aromatherapy, which uses essential oils with a calming and relaxing effect. The aim of the work was to perform a qualitative analysis of selected essential oils with a relaxing effect. Material and Methods The research concerned 6 preparations available on the Polish market, which are attributed with anti-stress activity. The qualitative analysis was carried out by gas chromatography with mass spectrometry, which allows the determination of both main and trace substances in the tested oils. The components of individual samples were compared with data from the literature. Results In the samples tested 9–36 substances were identified. The following substances had the largest share in the composition of the studied samples: limonene (0.5−91%), linalool acetate (16.8−39.2%), citronellal (0.1−28.7%), linalool (0.8−46.5%), valerianol (17.6%), geraniol (16.4%), and citronellol (14%). Conclusions According to literature data, the main components of the studied essential oils have low acute toxicity. They can be safely used as intended and in the quantities recommended by the manufacturer. However, one should remember the potential synergistic effect (as a result of exposure to the abovementioned substances from various sources, such as: food, cosmetics, cleaning agents, etc.), as well as sensitizing effects of some compounds contained in oils. Despite the different chemical structure of active substances contained in the tested oils, it is suggested that the mechanism of the relaxing effect is identical and is associated with the inhibition of glutamatergic neurotransmission, similar to the action of benzodiazepines. Med Pr. 2019;70(2):229–47
PL
Wstęp Stres jest wynikiem zaburzenia homeostazy i może być przyczyną wielu chorób. Jedną z metod walki z nim jest aromaterapia, wykorzystująca olejki eteryczne o właściwościach rozluźniających i odprężających. Celem pracy była analiza jakościowa wybranych olejków eterycznych o działaniu relaksacyjnym. Materiał i metody Badania dotyczyły 6 preparatów dostępnych na polskim rynku, którym przypisuje się funkcje antystresowe. Analizę jakościową przeprowadzono techniką chromatografii gazowej ze spektrometrią mas, która pozwala oznaczyć w badanych olejkach zarówno substancje główne, jak i śladowe. Składniki poszczególnych próbek porównano z danymi z piśmiennictwa. Wyniki W badanych próbkach zidentyfikowano 9–36 substancji. Największy udział w składzie badanych próbek mają: limonen (0,5−91%), octan linalilu (16,8−39,2%), cytronelal (0,1−28,7%), linalol (0,8−46,5%), walerianol (17,6%), geraniol (16,4%) i cytronelol (14%). Wnioski Według danych z piśmiennictwa główne składniki badanych olejków eterycznych mają niską toksyczność ostrą. Mogą być zatem, w ilościach zalecanych przez producenta i zgodnie z przeznaczeniem, bezpiecznie stosowane. Należy jednak pamiętać o potencjalnym działaniu synergistycznym w wyniku narażenia na substancje z różnych źródeł (żywność, kosmetyki, środki czystości itp.), a także o właściwościach uczulających niektórych związków obecnych w olejkach. Sugeruje się, że – pomimo różnej budowy chemicznej substancji czynnych zawartych w badanych olejkach – mechanizm działania relaksacyjnego wiąże się z hamowaniem neuroprzekaźnictwa glutaminergicznego, podobnym do działania benzodiazepin. Med. Pr. 2019;70(2):229–247
5
Publication available in full text mode
Content available

Porównanie składu chemicznego wybranych olejków eterycznych stosowanych w chorobach układu oddechowego

88%
Kucharska M., Szymańska J. A., Wesołowski W., Bruchajzer E., Frydrych B.
Medycyna Pracy
|
2018
|
vol. 69
|
issue 2
EN
Background Essential oils are fragrances extracted from plants. They have a smooth consistency and pleasant smell. Essential oils have been applied in aromatherapy, cosmetics, food and pharmaceutical products. The aim of the study was to analyze the composition of selected essential oils used in respiratory diseases. Material and Methods The qualitative analysis was performed by gas chromatography with mass spectrometry. For the study 6 essential oils available in Polish shops and used in various respiratory diseases were chosen. The results were compared with the information provided by the manufacturer and the literature. Results The method used in the presented work allowed to qualitatively identify the main components in studied essential oils. In the analyzed samples generally occurred: α- i β-pinene, limonene, terpinen-4-ol and caryophyllene. In addition to limonene, the presence of linalool, eugonol and geraniol, potentially allergenic substances, were also detected. Conclusions The qualitative composition of the studied essential oils comply with the existing literature data. Their main ingredients show antimicrobial and antiviral activities, therefore they are used to eradicate the symptoms of infection. However, the attention should be paid to the composition of the products because they often comprise potential allergens. Information on the presence of such a substance in the preparation should be clearly marked by the manufacturer on the packaging. Fragrances are also found in a number of household products that increase their concentration in the air of living premises, thereby increasing the risk of side effects especially in people with allergies or sensitive. Med Pr 2018;69(2):167–178
PL
Wstęp Olejki eteryczne to substancje zapachowe otrzymywane z roślin. Cechują się najczęściej płynną konsystencją i przyjemnym zapachem. Olejki eteryczne znalazły zastosowanie w aromaterapii, kosmetyce oraz produktach spożywczych i farmaceutycznych. Celem pracy była analiza składu wybranych olejków eterycznych stosowanych w schorzeniach układu oddechowego. Materiał i metody Analizę jakościową wykonano techniką chromatografii gazowej ze spektrometrią mas. Do badań wybrano 6 olejków eterycznych dostępnych na polskim rynku, stosowanych w różnych schorzeniach układu oddechowego. Uzyskane wyniki skonfrontowano z informacjami zamieszczonymi przez producenta i danymi literaturowymi. Wyniki Metoda, którą zastosowano w prezentowanej pracy pozwoliła na identyfikację zarówno głównych, jak i śladowych składników badanych olejków eterycznych. W analizowanych próbkach najczęściej występowały: α- i β-pinen, limonen, terpinen-4-ol i kariofylen. Poza limonenem wykryto także obecność linalolu, eugenolu i geraniolu – substancji potencjalnie alergizujących. Wnioski Skład jakościowy badanych olejków eterycznych pokrywał się z doniesieniami literaturowymi. Główne składniki badanych olejków są opisywane jako działające przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo, dlatego mogą być stosowane do zwalczania objawów infekcji. Należy jednak zwracać uwagę na skład produktów ze względu na występowanie w nich potencjalnych alergenów. Informacja o obecności takiej substancji w preparacie powinna być wyraźnie zaznaczona przez producenta na opakowaniu. Substancje zapachowe znajdują się również w wielu produktach powszechnie stosowanych w gospodarstwie domowym, co podnosi stężenie tych substancji w powietrzu pomieszczeń mieszkalnych, a tym samym zwiększa ryzyko wystąpienia efektów niepożądanych szczególnie u alergików lub osób wrażliwych. Med. Pr. 2018;69(2):167–178
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.