Search results

1

Ks. Józef Łaś SJ (1907–1990) – pisarz i kompozytor

100%

Ziemiański S.

Musica Ecclesiastica

|

2021

|

issue 16

11-19

EN

Fr Joseph Łaś was born on March 19th 1907 in Stary Sącz. He joined Jesuits in 1922 and studied music in Lwów City at the Pedagogical Department of Conservatory (1933–1935). He spent most of his life time in Cracow, 26 Kopernika Street as a chaplain in a local clinic and as a conductor of students choirs. His most important work was a monograph: The tonality of Gregorian melodies – theory versus reality, edited in 1965. In it he criticized there the Middle Ages theory of modality and the hexachords theory presented by Guido of Arezzo. Fr. J. Łaś claimed that at least 1000 Gregorian melodies in the Liber ususalis Missae et Officii have not enough well designed tonality, because of lacking flat after the clefs. This simplified way of record caused a false and narrow view of the richness of Gregorian chants. As a matter of fact the tonalities of these chants reach from g-major to b-major. After the Vatican II Fr. Joseph was occupied by publishing a series of papers on the liturgical music. In 1978 he published together with Fr S. Ziemiański SJ a big songbook, for the organists: Let us praise the Lord! A collection of the more recent church songs with the organ accompaniment. The book was vehemently criticized by prof. Jerzy Pikulik, but the above authors tried to defend themselves against his criticism. Fr. J. Łaś composed some 60 original songs all by himself. Apart from that he used to harmonize a lot of existing popular church chants. Posthumously has been published in 2002 by Fr. S. Ziemiański a booklet of Fr. J. Łaś Harmonization of the modal chants.

PL

Ks. Józef Łaś urodził się 19 marca 1907 r. w Starym Sączu. Wstąpił do jezuitów w 1922 r. Studia muzyczne odbył we Lwowie na Wydziale Pedagogicznym przy Konserwatorium Polskiego Towarzystwa Muzycznego w latach 1933–1935. Większą część życia spędził w Krakowie jako kapelan kilku klinik oraz nauczyciel śpiewu w Kolegium Księży Jezuitów przy ul. Kopernika 26. Owocem studium nad chorałem gregoriańskim była jego książka pt. Tonalność melodii gregoriańskich – teoria a rzeczywistość, wydana przez Wydawnictwo WAM w Krakowie w 1965 r. Praca ta zawiera krytykę średniowiecznej teorii modalności oraz teorii heksachordalnej Guidona z Arezzo. Ks. J. Łaś stwierdził, że około 1000 melodii gregoriańskich posiada nieścisłe oznaczenie tonalności w Liber usualis Missae et Officii, polegające na braku bemola przy kluczu; że dźwięk b-molle, pisany przygodnie, ma znaczenie stopnia diatonicznego w skali transponowanej; że wachlarz modulacyjny melodii gregoriańskich wykazuje przynależność do czterech skal tonalnych: od skali z jednym krzyżykiem aż do skali z dwoma bemolami. Po Soborze Watykańskim II ks. J. Łaś włączył się w dyskusję nad kształtem polskiej muzyki liturgicznej, publikując szereg artykułów w „Ruchu Biblijnym i Liturgicznym”. W 1978 r. wraz z autorem niniejszego artykułu wydał obszerny (189 stron w formacie B4) śpiewnik dla organistów pt. Wysławiajmy Pana. Zbiór nowszych pieśni kościelnych z towarzyszeniem organów. Śpiewnik ten spotkał się z krytyką ze strony ks. prof. J. Pikulika z Warszawy. Autorzy śpiewnika odpowiedzieli na tę krytykę w artykule pt. W sprawie współczesnej pieśni kościelnej. Własnych pieśni skomponował ks. J. Łaś ok. 60. W swej twórczości kompozytorskiej skupił się przede wszystkim na harmonizacji. Pośmiertnie została wydana broszurka pt. Harmonizacja melodii modalnych (red. S. Ziemiański), będąca streszczeniem jego głównego dzieła (Kraków 2002). Ks. J. Łaś zmarł w Krakowie 25 lipca 1990 r., do końca poświęcając się muzyce kościelnej.

2

Inspiracje rytmiczne śpiewem gregoriańskim w muzyce organowej

100%

Białkowski M.

Musica Ecclesiastica

|

2016

|

issue 11

85-92

EN

Aside from its position in the liturgy of the Roman Catholic Church, that is the priority to liturgical singing, Gregorian chant ranks high in the musical culture of Western Europe. This was, among other things, due to the strong impact of the Gregorian vocal repertoire on the music literature, with particular emphasis on organ literature. Starting from the fifteenth century, a significant number of composers were inspired in their artistic work by Gregorian chant, mainly by popular syllabic forms. The Benedictine monasteries resound with Gregorian chant and the place of the missing songs is filled with organ music. Dom Paul Benoit (1893-1979) of the Luxembourg abbey in Clervaux, inspired by Alleluia modus IV (modal pattern), composed the prelude Au Cénacle, Ascension - Pentecôte. His harmonic accompaniment grouping of the cited melody corresponds to the melismatic grouping of Alleluia. In this case, we can speak not only about the citing of the Georgian melody but also about the rhythmic inspiration in the organ music.

3

Nichil, michi, veementer – brzmienie głoski „h” w średniowiecznej łacinie liturgicznej. Analiza fonetyczna na bazie semiologii gregoriańskiej

100%

Sławecki M.

Pro Musica Sacra

|

2019

|

vol. 17

EN

The primary objective of this research is to draw attention, by reference to the oldestmanuscript sources, to the phonetics of the letter “h” in the words in which the sound occursbetween two identical vowels. Medieval liturgical Latin was repeatedly the subject ofvarious studies. With reference to the letter “h”, it was determined that it does not causeany sound, so it remains silent. There are, however, exceptions to this rule – in the wordsnihil and mihi, which present spelling variants of nichil and michi caused by phoneticrequirements.The starting point for the research is the assumption that various manuscripts belongingto the authenticum fontium gregorianorum, each time when the letter “h” appearsbetween two identical vowels in the word, should, due to its soundlessness, combinetwo syllables and assign one undivided neum to them (like this happens for example inthe words tuum, meae, si iniquitatis). The same phenomenon should take place in thewords nihil and mihi. The analysis based on manuscripts from various neumatic families,namely Ein, Bab1, Gal1, Gal2, Gal3, Eli, Lan, Van2, Klo1, Cha1, Lav, Dij, Ben5, Yrx,Alb, Har1–2, proves that in the presence of two identical vowels and the letters “h”, differentscribes in most cases divide the word into two syllables and write two independentneums. In addition, in a large group of manuscripts from the above quoted, with greatregularity, there is a two-syllable writing of the words nichil and michi with the letter “ch”in place of “h”. This phenomenon, connected both with spelling and phonetics, provesthat there could exist the practice of pronouncing “ch + I” as “ki”. Conversely in the wordvehementer – most of the manuscripts attribute only one neum to the two initial syllables;none of the manuscripts writes vechementer, but some give the version of the word veementer(without the “h”). Also, the case of syneresis of ve-he- occurs regularly.All cases from the Graduale Romanum repertoire in which the words nihil or nichil (6 times), mihi or michi (70 times), vehementer (6 times), vehementis and comprehendam(2 times), apprehende (2 times), apprehendite (once), irreprehensibilis (2 times), have been examined in the light of the neumatic manuscripts. Particular attention was paid to the compositional contexts of neuma torculus initio debilis.As a result of the analysis, it was proved with a very high probability that the words nihil and mihi, even if writed using the letter “h”, were pronounced like nichil and michi.

PL

Podstawowym celem niniejszych badań jest zwrócenie uwagi, poprzez odniesieniedo najstarszych źródeł rękopiśmiennych, na problematykę fonetyki litery „h” w słowach,w których głoska ta występuje pomiędzy dwoma takimi samymi samogłoskami.Wymowa średniowiecznej łaciny kościelnej wielokrotnie była tematyką różnych studiów.W odniesieniu do litery „h” ustalono, że nie powoduje ona żadnego dźwięku, a więcpozostaje niema. Są jednak wyjątki od tej zasady – w słowach nihil i mihi, które prezentująwarianty ortograficzne nichil i michi powodowane wymogami fonetycznymi.Punktem wyjścia dla badań jest założenie, że różne rękopisy należące do authenticumfontium gregorianorum za każdym razem, gdy pomiędzy dwoma takimi samymi samogłoskamiw słowie występuje litera „h”, z racji jej bezdźwięczności powinny łączyć dwiesylaby i przyporządkowywać im jedną niepodzielną neumę (jak to się dzieje dla przykładuw słowach tuum, meae, si iniquitatis). Ten sam fenomen powinien mieć miejscew słowach nihil i mihi. Analiza bazująca na rękopisach z różnych rodzin neumatycznych,a więc Ein, Bab1, Gal1, Gal2, Gal3, Eli, Lan, Van2, Klo1, Cha1, Lav, Dij, Ben5, Yrx, Alb,Har1–2, dowodzi, że przy obecności dwóch takich samych samogłosek oraz litery „h”różni skrybowie w większości wypadków dzielą słowo na dwie sylaby i zapisują dwie niezależneneumy. Poza tym w dużej grupie rękopisów spośród wyżej zacytowanych z wielkąregularnością pojawia się dwusylabowy zapis słów nichil i michi z głoską „ch” w miejsce„h”. Fenomen ten, związany zarówno z ortografią, jak i fonetyką, stanowi dowód na to,że mogła istnieć praktyka wymawiania „ch+i” jak „ki”. Odwrotnie w słowie vehementer– większość rękopisów dwóm początkowym sylabom przypisuje jedną tylko neumę;żaden z rękopisów nie pisze vechementer, za to niektóre podają wersję słowa veementer (bezgłoski „h”). Regularnie występuje również przypadek synerezy ve-he-.Wszystkie przypadki z repertuaru Graduale Romanum, w których występują słowanihil lub nichil (6 razy), mihi lub michi (70 razy), vehementer (6 razy), vehementis i comprehendam(2 razy), apprehende (2 razy), apprehendite (1 raz), irreprehensibilis (2 razy), zostałyprzebadane w świetle zapisu neumatycznego. Zwrócono szczególną uwagę na kontekstykompozycyjne neumy torculus initio debilis.W efekcie analizy z bardzo dużym prawdopodobieństwem dowiedziono, że słowanihil i mihi, nawet jeśli zapisane przy użyciu głoski „h”, wymawiano jak nichil i michi.

4

KS. JÓZEF ŁAŚ SJ (1907–1990) – PISARZ I KOMPOZYTOR

100%

Ziemiański S.

Musica Ecclesiastica

|

2021

|

issue 16

11-19

PL

Ks. Józef Łaś urodził się 19 marca 1907 r. w Starym Sączu. Wstąpił do jezuitów w 1922 r. Studia muzyczne odbył we Lwowie na Wydziale Pedagogicznym przy Konserwatorium Polskiego Towarzystwa Muzycznego w latach 1933–1935. Większą część życia spędził w Krakowie jako kapelan kilku klinik oraz nauczyciel śpiewu w Kolegium Księży Jezuitów przy ul. Kopernika 26. Owocem studium nad chorałem gregoriańskim była jego książka pt. Tonalność melodii gregoriańskich – teoria a rzeczywistość, wydana przez Wydawnictwo WAM w Krakowie w 1965 r. Praca ta zawiera krytykę średniowiecznej teorii modalności oraz teorii heksachordalnej Guidona z Arezzo. Ks. J. Łaś stwierdził, że około 1000 melodii gregoriańskich posiada nieścisłe oznaczenie tonalności w Liber usualis Missae et Officii, polegające na braku bemola przy kluczu; że dźwięk b-molle, pisany przygodnie, ma znaczenie stopnia diatonicznego w skali transponowanej; że wachlarz modulacyjny melodii gregoriańskich wykazuje przynależność do czterech skal tonalnych: od skali z jednym krzyżykiem aż do skali z dwoma bemolami. Po Soborze Watykańskim II ks. J. Łaś włączył się w dyskusję nad kształtem polskiej muzyki liturgicznej, publikując szereg artykułów w „Ruchu Biblijnym i Liturgicznym”. W 1978 r. wraz z autorem niniejszego artykułu wydał obszerny (189 stron w formacie B4) śpiewnik dla organistów pt. Wysławiajmy Pana. Zbiór nowszych pieśni kościelnych z towarzyszeniem organów. Śpiewnik ten spotkał się z krytyką ze strony ks. prof. J. Pikulika z Warszawy. Autorzy śpiewnika odpowiedzieli na tę krytykę w artykule pt. W sprawie współczesnej pieśni kościelnej. Własnych pieśni skomponował ks. J. Łaś ok. 60. W swej twórczości kompozytorskiej skupił się przede wszystkim na harmonizacji. Pośmiertnie została wydana broszurka pt. Harmonizacja melodii modalnych (red. S. Ziemiański), będąca streszczeniem jego głównego dzieła (Kraków 2002). Ks. J. Łaś zmarł w Krakowie 25 lipca 1990 r., do końca poświęcając się muzyce kościelnej.

EN

Fr Joseph Łaś was born on March 19th 1907 in Stary Sącz. He joined Jesuits in 1922 and studied music in Lwów City at the Pedagogical Department of Conservatory (1933–1935). He spent most of his life time in Cracow, 26 Kopernika Street as a chaplain in a local clinic and as a conductor of students choirs. His most important work was a monograph: The tonality of Gregorian melodies – theory versus reality, edited in 1965. In it he criticized there the Middle Ages theory of modality and the hexachords theory presented by Guido of Arezzo. Fr. J. Łaś claimed that at least 1000 Gregorian melodies in the Liber ususalis Missae et Officii have not enough well designed tonality, because of lacking flat after the clefs. This simplified way of record caused a false and narrow view of the richness of Gregorian chants. As a matter of fact the tonalities of these chants reach from g-major to b-major. After the Vatican II Fr. Joseph was occupied by publishing a series of papers on the liturgical music. In 1978 he published together with Fr S. Ziemiański SJ a big songbook, for the organists: Let us praise the Lord! A collection of the more recent church songs with the organ accompaniment. The book was vehemently criticized by prof. Jerzy Pikulik, but the above authors tried to defend themselves against his criticism. Fr. J. Łaś composed some 60 original songs all by himself. Apart from that he used to harmonize a lot of existing popular church chants. Posthumously has been published in 2002 by Fr. S. Ziemiański a booklet of Fr. J. Łaś Harmonization of the modal chants.

5

De non praetereunte cantu gregoriano. Śpiew gregoriański ostoją tradycji liturgiczno-muzycznej Kościoła

100%

Białkowski M.

Musica Ecclesiastica

|

2019

|

issue 14

59-70

PL

W muzycznej tradycji Kościoła rzymskokatolickiego rozwinęły się różne gatunki muzyki wokalnej i instrumentalnej, które w wielu przypadkach ucierpiały wskutek wpływów współczesnych trendów muzycznych szukających miejsca w liturgii. Magisterium Kościoła jest zorientowane na autentyczny styl muzyki liturgicznej i konsekwentnie opiera się „nowościom”, o których w artykule mowa, poprzez między innymi praktykę chorału gregoriańskiego w liturgii. W chorale gregoriańskim wyraźnie widoczne są kryteria kompozycyjne, które powinny być wskazówkami dla każdej muzyki, która aspiruje do miana liturgicznej. Absolutnie pierwsze kryterium to tekst, który jest punktem wyjścia dla każdego kompozytora. Kryterium to wskazuje na muzykę zawsze szanującą cechy tekstu liturgicznego a jego poszanowanie prowadzi do zjednoczenia warstwy słownej z melodyczną. Melodia powinna podkreślić znaczenie śpiewanego tekstu. Aby tak się stało, konieczna jest akceptacja liturgicznego stylu wykonawczego, który zwraca uwagę na poprawną wymowę tekstu, intonację, artykulację, przeciwstawienie się stylowi muzyki świeckiej. Kolejne ważne kryterium podkreśla formę muzyczno-liturgiczną, która szanuje obrzęd celebracji. Oczywiście, wraz z rozwojem liturgii konieczne jest poszerzanie repertuaru o „nowe” utwory w chorale gregoriańskim: w takich przypadkach możliwe jest uciekanie się do już istniejących utworów lub dostosowanie melodii typicznych z poszanowaniem kryteriów teologicznych. Ostatnie analizowane kryterium odkrywa cel muzyki w liturgii: duchowość. Chodzi o to, by poziom artystyczny muzyki liturgicznej powinien prowadzić do powiększania chwały Bożej, unikając koncentracji uwagi na samej muzyce lub wykonawcach.

IT

Nella tradizione musicale della Chiesa romana-cattolica hanno avuto sviluppo vari generi, nell’ambito della musica vocale e strumentale, che, in molti casi, hanno risentito dell’influenza delle tendenze musicali moderne, cercando una collocazione nella liturgia. Il Magistero della Chiesa è orientato verso uno stile musicale liturgico più consono e autentico e oppone resistenza alle “novità” in questione, ad esempio con la pratica liturgica del canto gregoriano. Nel canto gregoriano appaiono con evidenza i criteri compositivi che possono essere altrettante linee-guida per qualsiasi musica che aspiri a diventare liturgica. Il primo criterio assoluto è rappresentato dal testo, che è il punto di partenza prescelto da ogni compositore, messo in musica sempre nel rispetto delle sue caratteristiche; questo procedimento porta all’unità melodico verbale, che vuole appunto sottolineare il senso del testo cantato. Perché ciò avvenga è necessario adottare uno stile esecutivo liturgico che ponga attenzione alla giusta pronunzia del testo, all’intonazione, all’articolazione, opponendosi allo stile della musica profana. Un altro importante criterio evidenzia la forma musicale-liturgica, la quale rispetta il rito della celebrazione. Ovviamente con lo sviluppo della liturgia è necessario incrementare il repertorio con “nuovi” brani in canto gregoriano: in questi casi è possibile fare ricorso a brani già esistenti o adattare melodie tipiche, nel rispetto dei criteri teologici. Un ultimo criterio che viene analizzato rivela lo scopo della musica in liturgia: la spiritualità. Dunque, il livello artistico della musica nella liturgia deve condurre alla magna gloria di Dio, evitando di concentrarsi su se stessa o di porre in risalto la figura degli esecutori.

6

Kult eucharystyczny na podstawie średniowiecznych mszalnych rękopisów węgierskich

100%

Adamko R.

Roczniki Teologiczne

|

2018

|

vol. 65

|

issue 13: Muzykologia

7-23

EN

Eucharistic worship was significantly developed in the 11th and 12th centuries as a reaction to theological disputes. The establishment of the Feast of Corpus Christi in 1264 became the culmination of, and at the same time confirmation of the adoration tendencies in the Eucharistic tradition. In the Middle Ages, Košice was a well-known pilgrimage destination throughout Central Europe. One could see here the relics of the Lord’s Blood as evidence of the Eucharistic miracle that took place in Košice. On the basis of the Eucharistic miracle, there is a mention in the papal bible from 1402, in which Pope Boniface IX granted appropriate indulgences to Košice. Eucharistic worship during the Middle Ages in Hungary was very widespread and alive. This is evidenced by the preserved liturgical and music books regarding the celebration of the Eucharistic liturgy. We find in them numerous innovations of the Mass form by introducing new songs – alleluia verses and tropes, and adaptations of melodies other than those in Western and neighboring Central European countries. Separation and independence of the Ostrihom’s tradition (and possibly smaller so-called peripheral traditions), also manifested itself in a different selection of psalms and texts as well as in numerous textual and melodic variants.

PL

W XI i XII wieku w odpowiedzi na spory teologiczne nastąpił znaczący rozwój kultu eucharystycznego, którego kulminacją było ustanowienie w 1264 r. święta Bożego Ciała. Jednym z impulsów do wprowadzenia tego święta był cud eucharystyczny w Bolsenie, warto jednak pamiętać o innym, mniej znanym cudzie eucharystycznym w Koszycach. Miasto to stało się popularnym ośrodkiem pielgrzymkowym, zaś kult eucharystyczny na Węgrzech znacząco się ożywił. Dowodem tego są zachowane księgi muzyczno-liturgiczne, w których odnaleźć można liczne innowacje i nowe pieśni. Wersety allelujatyczne, tropy oraz adaptacje melodii różniły się niekiedy od tych obecnych w Europie zachodniej i środkowej. Odrębność i niezależność tradycji Ostrzyhomskiej (a także mniejszych tzw. tradycji peryferyjnych) przejawiała się również w odmiennym wyborze śpiewów i tekstów psalmowych oraz w licznych wariantach tekstowych i melodycznych.

7

Paleograficzna notacja rytmiczna śpiewu gregoriańskiego z Nonantoli

80%

Sławecki M.

Musica Ecclesiastica

|

2016

|

issue 11

93-108

EN

Notation of Nonantola, next to the St. Gallen, Laon and Chartres is one of paleographic rhythmic notation of gregorian chant. It was used in medieval scriptorium in Verona. Its main characteristic is inclined scripture with a diagonal line of elevation and vertical line of deposition. Each neumatic sign is connected with a vocal of syllables to which it belongs. Virga has the approximative ability to adapt to the melody line in syllabic contexts. It amazes multiplicity of certain forms of paleographic: 9 ways to express a neuma with one sound (including 4 types of virga: acuta, inferior, curva and gravis), pes (3 types), clivis (8 types), torculus (10 types), porrectus (5 types ), scandicus (5 types), salicus (2 types), climacus (three and four-sounds - 8 types). Notation distinguished qualities of liquid, illiquid and partly liquid and is able to show some cases of neumatic separation and articulation. The repertoire, which doptrwał to our times is fragmentary. Neumatic signs have been systematized and explained in modern times by Ave Moderini and, above all, Nino Albarosa.

8

Odnowa śpiewu i muzyki kościelnej – aktualność przesłania św. Piusa X w Inter sollicitudines pastoralis officii z 22 listopada 1903 roku

80%

Janicki J. J., Karcz B., Tyrała R., Zając A., Delimat W., Janicki J. J., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W., Karcz B., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W.

Pro Musica Sacra

|

2014

|

vol. 12

EN

Amongst many activities aimed at the revival of Christian life, undertaken by the Church in 19th and at the beginning of the 20th centuries, it was the revival of liturgy which started to enrich her religious life. The very essence of Christian life was re-seen in liturgy and it was in liturgy that the means of the revival were sought; “not only by new means of influence’, but also through giving the Church life “a sense of so desirable respectability and dignity”.The first and most authoritative person, indicating the liturgy as a font of spiritual life for every Christian, not only for „chosen” few groups of the faithful, was Pope Pius X, “the Shepherd of the souls” who made his motto: Instaurare omnia in Christo the programme of his service. So as to realize this programme of “restoring all things in Christ” in the realm of liturgy he focused all his efforts first of all on the revival of singing and liturgical music (motu proprio Inter sollicitudines pastoralis officii – Tra le sollicitudini). This document was published on 22 November 1903 on liturgical feast of St. Cecilia, the virgin and the martyr, and the patroness of sacred music. The Saint Congregation of Rites, by their decree of 8 January 1904, promulgated the above pontifical document as “a juridical code of sacred music”In his motu proprio of 22 November 1903, published in the form of instructions on sacred music ((Instructio de musica sacra), Pope Pius X successfully restored the Gregorian chant, according to the ancient books, re-introducing it to their primary use in churches, and collecting all prescripts into a whole. Their aim was to build up or restore the sanctity and solemnity of church singing, and by the power of the authority of the Holy See, making this collection a juridical, lawfully abiding code.Ojciec święty Pius X zaraz na początku swego pontyfikatu skierował do całego Kościoła powszechnego stosunkowo obszerną i poniekąd surową instrukcję o śpiewie i muzyce kościelnej. Był bowiem przekonany, że wymaga tego zaistniała sytuacja nadużyć w tej dziedzinie życia Kościoła.//Only at the beginning of his service did Pope Pius X issue a comprehensive and, in some ways, strict instruction on singing and sacred music. He was convinced that the occurences of the abuse called for actions.

PL

Pośród różnych działań mających na celu odnowę życia chrześcijańskiego podejmowanych przez Kościół w XIX i na początku wieku XX odnowa liturgii zaczęła najbardziej wzbogacać jego życie religijne. W liturgii zaczęto na nowo dostrzegać istotę życia chrześcijańskiego i w niej szukano jego odnowy; „nie tylko nowymi środkami oddziaływania”, ale nadając życiu Kościoła „wyraz tak potrzebnej powagi i dostojeństwa”.Pierwszą i najbardziej autorytatywną osobą pokazującą liturgię jako źródło życia duchowego dla każdego chrześcijanina, a nie tylko dla niewielkich „wybranych” grup wiernych, stał się papież Pius X, „pasterz dusz”, który programem swojej posługi apostolskiej uczynił hasło: Instaurare omnia in Christo. Papież Pius X, podejmując się realizacji swego programu „odnowienia wszystkiego w Chrystusie” w dziedzinie liturgii, skoncentrował swe działania przede wszystkim na odnowie śpiewu i muzyki liturgicznej (motu proprio Inter sollicitudines pastoralis officii – Tra le sollicitudini). Dokument ten został opublikowany 22 listopada 1903 w liturgiczne wspomnienie św. Cecylii, dziewicy i męczennicy, patronki muzyki kościelnej. Święta Kongregacja Obrzędów dekretem z dnia 8 stycznia 1904 roku ogłosiła ten papieski dokument „prawomocną ustawą o muzyce kościelnej”.Ojciec święty Pius X w motu proprio z dnia 22 listopada 1903 roku wydanym w formie instrukcji o muzyce kościelnej (Instructio de musica sacra), przywrócił szczęśliwie czcigodny śpiew gregoriański, według ksiąg starożytnych, do pierwotnego użycia w kościołach i zarazem w jedną całość zebrał główne przepisy, mające na celu pomnożenie lub przywrócenie w świątyniach świętości i godności śpiewów, rozkazując z mocy pełności Apostolskiej swej Władzy, aby ten zbiór jako kodeks prawomocny muzyki kościelnej miał obowiązującą siłę prawa.Ojciec święty Pius X zaraz na początku swego pontyfikatu skierował do całego Kościoła powszechnego stosunkowo obszerną i poniekąd surową instrukcję o śpiewie i muzyce kościelnej. Był bowiem przekonany, że wymaga tego zaistniała sytuacja nadużyć w tej dziedzinie życia Kościoła.

9

Piękno śpiewu gregoriańskiego – prawda, sztuka, modlitwa

80%

Białkowski M.

Musica Ecclesiastica

|

2023

|

vol. 18

125-137

PL

Kategorie piękna i elegancji przewijają się w dziejach człowieka, który do ich wyrażania stosuje najcenniejsze środki, jakimi dysponuje. Towarzyszy im parametr autentyczności i historyczności, stąd wszelkie próby fałszu dyskwalifikują piękno. Ideą piękna jest oderwanie człowieka, choć na chwilę, z rzeczywistości ziemskiej i przeniesienie go w wymiar transcendentalny. Dotyczy to również śpiewu gregoriańskiego. Jest piękny, kiedy jest autentyczny, jest sztuką oraz prowadzi do modlitwy. Istotne jest, aby poszukiwać prawdy o repertuarze gregoriańskim, w którym tradycja zachowała utwory okresu nie tylko klasycznego, ale i postklasycznego. Gregoriańska sztuka wokalna ma na celu aplikację wyników badań muzykologicznych do praktyki śpiewaczej. Następnie tak przygotowany materiał powinien zaistnieć w liturgii, w której wykonawcy się modlą i uświęcają. Wszystkie trzy parametry piękna śpiewu gregoriańskiego: autentyczność, sztuka i modlitwa są ze sobą integralnie złączone; sama prawda jedynie umiejscawia śpiew w obszarze spekulacji teoretycznych, sama sztuka prowadzi do przeżyć emocjonalnych, natomiast sama modlitwa redukuje teorię gregoriańską i sztukę wokalną.

EN

Categories of beauty and elegance run through history of man, who uses most precious materials available in order to express them. This process is accompanied by the parameters of authenticity and historicity, and thus any misconception impairs beauty. The very idea of beauty is to help a man to get away from mundane reality, if only for a while, and move him into transcendent dimension. This includes Gregorian chant, an art so beautiful when authentic, leading a man to pray. Therefore a quest for a genuine Gregorian repertoire of classical and post-classical songs is so vital. The aim of Gregorian vocalism is to translate the fruit of musicological research into singing. Then, the ready material is to be presented in the church, where people pray and worship God. All three parameters of the beauty of Gregorian chant ‒ authenticity, art and prayer ‒ are integrally connected with each other: the truth leaves singing in the area of theoretical speculation, the art leads to an emotional experience, and the prayer reduces Gregorian theory and vocal art.

10

Guillaume-Gabriel Nivers (ok. 1632–1714) – ostatni z „przedklasyków” czy pierwszy z klasyków?

80%

Ferfoglia S.

Tarnowskie Studia Teologiczne

|

2014

|

vol. 33

|

issue 2

EN

In the French music the period 1665–1703 is the time of great changes, when the style known generally as classical organ music of the so-called Grand Siècle took its shape. Among the numerous composers active during that period was Guillaume-Gabriel Nivers, organist of Saint-Sulpice – one of the most eminent Parisian churches. His career developed in connection with the church, the convent of Benedictine nuns as well as the school for noble young ladies in Saint-Cyr-l’École. That is why Nivers composed only church music. His works, collected in three organ books and in the Thièry manuscript (ascribed to him), are representative of French music composed in the 17th–18th cent. It was the tradition associated with alternatim technique, with alternating sections in organ verses and chant. The thee organ books by Nivers constitute a large opus which includes numerous genres characteristic for the period; Nivers worked on all of them systematically, which led to their development, especially in liturgical music.On the one hand, Nivers was „pre-classical”, which can be seen in his use of Gregorian cantus firmus (Mass, Hymns, Sequences), from which his contemporaries would largely depart, as well as in the „modal thinking”, especially in the works included in the Premier and Troisième Livre d’Orgue. On the other hand, his oeuvre opened the door to welcome the new period, which can be seen primarily in the „new style” – melodious, based on meticulously chosen registers, varied according to the character of a particular piece and its place in liturgy.

11

Działalność Mulierum Schola Gregoriana Clamaverunt Iusti o charakterze międzynarodowym w latach 2007-2017

71%

Sławecki M.

Seminare. Poszukiwania naukowe

|

2018

|

vol. 39

|

issue 3

197-209

PL

Mulierum Schola Gregoriana Clamaverunt Iusti to zespół z 10-letnim stażem promocji muzyki sakralnej – najstarszej monodycznej tradycji Kościoła Zachodniego. Oprócz kompozycji z repertuaru gregoriańskiego, zespół sięga po utwory prepolifoniczne, w tym późniejsze opracowania inspirowane śpiewem gregoriańskim. Interpretacja oparta jest na najstarszych dostępnych źródłach liturgiczno-muzycznych z notacją paleograficzną, w duchu odkryć semiologicznych, zapoczątkowanych przez Dom Cardine’a. Koncerty są próbą wskrzeszenia i zachowania muzyki towarzyszącej liturgii do czasów Soboru Watykańskiego II.

12

Participatio actuosa fidelium we Mszy św. od Piusa X do Konstytucji Sacrosanctum Concilium

71%

Krakowiak C.

Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars

|

2022

|

vol. 60

|

issue 2

149-161

PL

Już w XIX wieku ruch liturgiczny, najpierw na Zachodzie (Francja, Belgia, Niemcy) a następnie w innych krajach miał wielki wpływ na bardziej świadome i czynne uczestnictwo wiernych w liturgii Mszy św. Dużą rolę w tym procesie włączania wiernych w liturgię Mszy św. pełniły mszaliki zawierające tłumaczenie tekstów Ordo Missae. Następnie papieże Pius X, Pius XI a zwłaszcza Pius XII w wydawanych dokumentach kierowanych do całego Kościoła podawali teologicznie uzasadnienie czynnego uczestnictwa w liturgii Mszy (kapłaństwo chrzcielne). Powinno to być najpierw uczestnictwo wewnętrzne (ofiarowanie siebie przez ręce kapłana) a następnie uczestnictwo zewnętrzne, głównie przez śpiew gregoriański, gesty i postawy ciała. Różne stopnie participatio actuosa, w różnych formach celebracji Mszy określiła Kongregacja Obrzędów w instrukcji De musica sacra et liturgia. Dopiero jednak soborowa Konstytucja Sacrosanctum Concilium stwierdziła, że sama natura liturgii wymaga actuosa participatio w niej wiernych i Kościół bardzo pragnie takiego „pełnego, świadomego i czynnego udziału wiernych w obrzędach liturgicznych” (KL 14). Autor na podstawie analizy dokumentów Kościoła od Piusa X do Piusa XII przedstawił rozwój rozumienia czynnego udziału wiernych w liturgii Mszy św. oraz jego różne formy (stopnie).

Refine search results

Ks. Józef Łaś SJ (1907–1990) – pisarz i kompozytor

Inspiracje rytmiczne śpiewem gregoriańskim w muzyce organowej

Nichil, michi, veementer – brzmienie głoski „h” w średniowiecznej łacinie liturgicznej. Analiza fonetyczna na bazie semiologii gregoriańskiej

KS. JÓZEF ŁAŚ SJ (1907–1990) – PISARZ I KOMPOZYTOR

De non praetereunte cantu gregoriano. Śpiew gregoriański ostoją tradycji liturgiczno-muzycznej Kościoła

Kult eucharystyczny na podstawie średniowiecznych mszalnych rękopisów węgierskich

Paleograficzna notacja rytmiczna śpiewu gregoriańskiego z Nonantoli

Odnowa śpiewu i muzyki kościelnej – aktualność przesłania św. Piusa X w Inter sollicitudines pastoralis officii z 22 listopada 1903 roku

Piękno śpiewu gregoriańskiego – prawda, sztuka, modlitwa

Guillaume-Gabriel Nivers (ok. 1632–1714) – ostatni z „przedklasyków” czy pierwszy z klasyków?

Działalność Mulierum Schola Gregoriana Clamaverunt Iusti o charakterze międzynarodowym w latach 2007-2017

Participatio actuosa fidelium we Mszy św. od Piusa X do Konstytucji Sacrosanctum Concilium