Search results

1

Польська архітектурна спадщина XVIII-XIX століття на Київщині

100%

Sałata O.

TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych

|

2018

|

vol. 5

|

issue 13

223-233

PL

Niniejszy artykuł poświęcono problematyce zachowania polskiej spuścizny architektonicznej ХVІІІ-ХІХ w. na Kijowszczyźnie. Autorka podkreśla, że dzięki należytemu zbadaniu oraz zachowaniu dóbr polskiej szlachty i polskich magnatów można będzie prześledzić i uwodocznić istotne cechy struktury społecznej tego regionu na przestrzeni ХVІІІ-ХІХ w. Za przykład posłużyły Autorce elementy ukraińsko-polskiego dziedzictwa historyczno-kulturowego na Kijowszczyźnie, gdzie znaczące miejsce zajmują dwory polskich magnatów i szlachty należących do takich rodów, jak Braniccy, Czerwińscy, Podgórscy, Zalescy czy Tarnowscy W trakcie przeprowadzania analiz Autorka przyjrzała się także niezwykle istotnym zagadnieniom w zakresie współpracy ukraińskich ekspertów zajmujących się ochroną dziedzictwa kulturowego i historycznego oraz polskich centrów badań i ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego.

EN

In the article is revealed the problem of preserving the architectural heritage of the XVIII-XIX centuries in Kyiv region, emphasized the fact that due to the investigation and preservation of Polish magnates and noblemen estates, it is became possible to trace peculiarities of the social structure of this region in the XVIII-XIX centuries. As an example, the historical and cultural sources of the Ukrainian-Polish heritage of Kyiv region are presented, and pointed out the importance of the mansions of the Polish magnates Branicki, representatives of Chervinsky, Podgorsky and Zaleski, and Tarnovsky noble families. It is underlined the issue of cooperation of Ukrainian specialists in the field of preservation of cultural-historical heritage and Polish centers of protection and scientific research of the Polish cultural heritage, patrons.

UK

Стаття розкриває проблеми збереження архітектурної спадщини ХVІІІ-ХІХ століть на Київщині, акцентує увагу на тому, що завдяки вивченню і збереженню маєтностей польських магнатів і шляхтичів можна прослідкувати істотні риси соціального устрою цього регіону у ХVІІІ – ХІХ століттях. Як приклад, представлено історико-культурні ресурси українсько-польської спадщини Київщини, де вагоме місце займають садиби польських магнатів Браницьких, панів Червінських, Підгірських та Залєських, Тарновських. Увагу акцентовано на важливій проблемі співпраці українських фахівців у сфері збереження культурно-історичної спадщини та польськими центрами охорони і наукових досліджень польської культурної спадщини, меценатів.

2

Kazimierz Jan Sapieha jako wzorzec osobowy magnata w świetle „Żyć Sapiehów” autorstwa Kazimierza Kognowickiego.

100%

Ziober A.

Wschodni Rocznik Humanistyczny

|

2019

|

vol. XVI (2019)

|

issue 2: „Jedno nierozdzielne i nieróżne ciało”. Studia z dziejów polsko-litewskiej Rzeczypospolitej, pod red. Artura Goszczyńskiego

99-113

PL

Przebywający na dworze Sapiehów w końcu XVIII w. jezuita Kazimierz Kognowicki postanowił opracować historię ich rodziny i poświęcił jej przedstawicielom 6 woluminów, które zatytułował „Życia Sapiehów” i listy od monarchów, książąt i różnych panujących do tychże pisane”. Jeden z tomów opisuje żywot hetmana wielkiego litewskiego Jana Kazimierza Sapiehy. Poza założeniami biograficznymi niniejsze źródło świadczy głównie o wzorcu osobowym szlachcica czy magnata, który funkcjonował w mentalności dawnego społeczeństwa. Biografie tego typu powstawały głównie w celu gloryfikacji magnata i jego rodziny. Dodatkowo w znacznym stopniu przez przekazywane treści wpływały na stan wiedzy, wyobrażenia, świadomość i postawy czytelników. Kognowicki przedstawił bohatera swojego dzieła jako ideał szlachcica – pochodzącego z wybitnego rodu, odpowiednio wyedukowanego, dbającego o powinności wobec Kościoła i wiary, wolność szlachecką, sprawiedliwego i rozsądnego hetmana, a z drugiej strony odważnego i jeśli zachodziła taka potrzeba, przelewającego krew nieprzyjaciół na polu walki, aż wreszcie dobrego posła, mówcę i senatora. Być może szczególne podkreślenie cech związanych z troską o dobro Rzeczypospolitej było bezpośrednio powiązane z sytuacją, w której znalazła się Korona Polska i Wielkie Księstwo Litewskiego w czasie powstawania „Żyć Sapiehów”. Kognowicki celowo pomijał jednak informacje, które nie odpowiadały przyjętemu przez niego wzorcowi idealnego szlachcica lub opisał je w sposób niezgodny z rzeczywistością. Jezuita nadinterpretuje także wydarzenia opisane w dziele lub przedstawia ich znaczenie dla społeczeństwa w odmiennym świetle. Mimo tego należy stwierdzić, że wszystkie tomy „Żyć Sapiehów” stanowi interesujące źródło do badań nad mentalnością dawnego społeczeństwa i stanowi bogaty materiał do analizy prozy epoki oświecenia.

EN

Kazimierz Kognowicki, who was staying at the Sapieha court at the end of the 18th century, decided to compile the history of their family and dedicated 6 volumes to his representatives, which he titled „Życia Sapiehów i listy od monarchów, książąt i różnych panujących do tychże pisane”. One of the volumes describes the life of the Great Lithuanian Hetman Jan Kazimierz Sapieha. In addition to biographical assumptions, this source mainly testifies to the personal pattern of a nobleman or magnate who functioned in the mentality of society. Biographies of this type were created mainly to glorify the magnate and his family. In addition, they significantly affected the state of knowledge, perceptions, awareness and attitudes of readers through the content transmitted. Kognowicki presented the hero of his work as the ideal of a nobleman – coming from an outstanding family, properly educated, caring for duties towards the church and faith, freedom of the nobility, a just and reasonable hetman, on the other hand a brave and, if necessary, shedding blood on the battlefield, and finally a good deputy, speaker and senator. Perhaps a particular emphasis on the features associated with concern for the good of the Polish-Lithuanian Commonwealth was directly related to the situation in which the Polish Crown and the Grand Duchy of Lithuania found themselves during the creation of the „Życia Sapiehów”. However, Kognowicki intentionally omitted information that did not correspond to his ideal nobleman’s pattern or described it in a manner inconsistent with reality. The Jesuit also interprets the events described in the work or presents their significance for society in a different light. Despite this, it should be noted that all volumes of „Życia Sapiehów...” is an interesting source for research on the mentality of ancient society and is a rich material for analyzing the prose of the Age of Enlightenment.

RU

В конце 18-го века иезуит Казимеж Когновицкий, находившийся при дворе Сапеги, решил собрать историю их семьи и посвятил ей представителям шесть томов, которые он назвал «Жизнь Сапегов и письма монархов, князей и различных правителей к этим-же писанные». В одном из томов рассказывается о жизни великого гетмана литовского Яна Казимежа Сапеги. В дополнение к биографическим предположениям, этот источник в основном свидетельствует о личном образце шляхтича или магната, который функционировал в менталитете древнего общества. Биографии этого типа были создаваемы в основном для прославления магната и его семьи. Кроме того, они значительно повлияли на состояние знаний, восприятия, осведомленности и отношения читателей через передаваемый контент. Когновицкий представил героя своей работы как идеала шляхтича – происходящего из выдающейся семьи, должным образом образованного, заботящегося о долгах перед церковью и верой, о свободы шляхты, справедливого и разумного гетмана, с другой стороны, смелого и, если необходимо, проливающего кровь на поле битвы, и наконец хорошего депутата, спикера и сенатора. Возможно, особый акцент на особенностях, связанных с заботой о благе Речи Посполитой, был напрямую связан с ситуацией, в которой Польская Корона и Великое Княжество Литовское оказались во время создания «Жизни Сапегов ...». Однако Когновицкий преднамеренно пропускал информации, которые не соответствовали образцу идеального шляхтича, или описывал ее способом, несовместимым с реальностью. Бывает также, что Иезуит рискованно интерпретирует события, описанные в работе, или представляет их значение для общества в другом свете. Несмотря на это, следует отметить, что все тома «Жизни Сапегов ...» являются интересным источником для исследования менталитета древнего шляхетского общества и представляют собой богатый материал для анализа прозы эпохи Просвещения

3

Uwarunkowania socjolingwistyczne wspólnego dla Białorusinów i Ukraińców języka piśmiennictwa okresu Wielkiego Księstwa Litewskiego

100%

Klimau I.

Studia Białorutenistyczne

|

2016

|

vol. 10

EN

The paper discusses the linguistic and sociological base of Old Belarusian/Old Ukrainian (West Ruthenian), which was spoken in the Belarusian and Ukrainian territories of the Grand Duchy of Lithuania. In the sixteenth century the local szlachta (nobility/gentry) spoke Ruthenian (Russian), which was increasingly influenced by Polish, which was its characteristic feature. The study has distinguished and discussed sixteen phonetic, morphological and syntactic specificities that cannot be derived from local dialects or they occur in them sporadically and inconsistently nowadays. However, in the sixteenth and seventeenth centuries they were commonly found in writings in the Grand Duchy of Lithuania regardless of their genre and origin. The paper also criticizes the former position of scholars who sought dialectal features only in old writings whereas, owing to historical circumstances, these were reflected first of all in the speech of szlachta and clergy socially close to the nobility

PL

Artykuł poświęcono omówieniu podstawy językowo-socjologicznej języka zachodnioruskiego, który był używany na ziemiach białoruskich i ukraińskich Wielkiego Księstwa Litewskiego (WKL). W XVI wieku miejscowa szlachta porozumiewała się językiem ruskim, który ulegał coraz większym wpływom polskim, co stanowiło o jego specyfice. W opracowaniu wyodrębniono i omówiono 16 osobliwości fonetycznych, morfologicznych i syntaktycznych, które nie dadzą się wyprowadzić z miejscowych dialektów lub występują w nich współcześnie sporadycznie i niekonsekwentnie. Wcześniej jednak (XVI–XVII wiek) były powszechnie notowane w piśmiennictwie WKL, niezależnie od gatunku i pochodzenia.

RU

У артыкуле абмяркоўваюцца маўленчая аснова і сацыяльная базa супольнай кніжнапісьмовай мовы на Беларусі і Украіне ў XVI cт. У гэты перыяд шляхецкае маўленне было прасякнута польскім уплывам, што і складае галоўную адметнасць ды спецыфіку гэтага маўлення. У даследавнні выдзяляюцца і каментуюцца 16 фанетычных, марфалагічных і сінтаксічных асаблівасцяў. Гэта, перш за ўсё, тыя асаблівасці, якія немагчыма вывесці з дыялектнай мовы, або якія вузка або непаслядоўна прадстаўленыя ў дыялектах ў цяперашні час, аднак раней былі шырока распаўсюджаныя ў друкаваных выданнях, незалежна ад іх жанру або паходжання.

Refine search results

1 Studia Białorutenistyczne

1 TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych

1 Wschodni Rocznik Humanistyczny

1 Klimau I.

1 Sałata O.

1 Ziober A.

1 2019

1 2018

1 2016

Польська архітектурна спадщина XVIII-XIX століття на Київщині

Kazimierz Jan Sapieha jako wzorzec osobowy magnata w świetle „Żyć Sapiehów” autorstwa Kazimierza Kognowickiego.

Uwarunkowania socjolingwistyczne wspólnego dla Białorusinów i Ukraińców języka piśmiennictwa okresu Wielkiego Księstwa Litewskiego