Search results

1

Беларуская літаратура ў даследаваннях Рышарда Радзіка

100%

Melnikava A.

Acta Albaruthenica

|

2022

|

issue 22

123-135

PL

Autorka artykułu analizuje naukowe owoce badań białoruskich polskiego socjologa Ryszarda Radzika. Pokazano naukową wartość badań R. Radzika nad specyfiką tożsamości białoruskiej i sposobami jej kształtowania. Autorka szczególną uwagę zwraca na rozumienie dyskursu literackiego w pracach R. Radzika. Analizowane są poglądy badacza na twórczość XIX-wiecznych pisarzy, a także W. Lastouskiego, J. Kołasa. Pokazano różnicę w percepcji i interpretacji dzieł pisarzy między badaczami polskimi i białoruskimi, która wynika z odmiennych doświadczeń historycznych.

BE

У артыкуле разглядаецца навуковы плён беларусазнаўчых штудый польскага сацыёлага Рышарда Радзіка. Паказваецца навуковая вартасць даследаванняў Р. Радзікам спецыфікі беларускай ідэнтычнасці і шляхоў яе станаўлення. Асаблівая ўвага нададзена асэнсаванню літаратуразнаўчага дыскурсу работ Р. Радзіка. Аналізуюцца погляды даследчыка на творы пісьменнікаў ХІХ ст., а таксама – В. Ластоўскага, Я. Коласа. Паказваецца рознасць ва ўспрыманні і інтэрпрэтацыі творчасці пісьменнікаў паміж польскім даследчыкам і беларускімі, што абумоўлена розным гістарычным вопытам.

EN

The author discusses the importance of Belarusian studies conducted by Polish sociologist Ryszard Radzik. The scientific value of R. Radzik’s research of the specifics of Belarusian identity and the ways of its formation is shown. Special attention is paid to the understanding of the literary discourse of R. Radzik’s works. The author analyzes the researcher’s views on the works of writers of the XIX century, as well as V. Lastousky, Yakub Kolas. The difference in the perception and interpretation of the writers’ works by Polish and Belarusian researcher is conditioned by different historical experience, is indicated.

2

Między ideologią a wyobraźnią literacką: spór o jednostkę i jej miejsce w historii (na przykładzie noweli Łaska Księcia Hieronima Uładzimira Arłoua)

88%

Kliabanau D.

Acta Albaruthenica

|

2023

|

issue 23

177-192

PL

Władze Białorusi demonstrują bardzo specyficzne podejście do kwestii pamięci historycznej oraz podejmują próby weryfikacji historii i wartościowania dziedzictwa narodowego. Oficjalna propaganda patrzy na historię Białorusi przez pryzmat zachodniorusizmu i idei trójjedności narodu rosyjskiego. Uładzimir Arłoŭ w swoich utworach koncentruje się na tworzeniu obrazu historii przez pryzmat ludzkich zachowań, zasad moralności oraz wyborów dokonywanych w określonych okolicznościach – zarówno przez bezpośrednich uczestników, jak i naoczynych świadków wydarzeń. W opowiadaniu Łaska księcia Hieronima (1987) centralną staje się kwestia zderzenia człowieka z władzą, konieczność dokonania wyboru w obliczu presji i zachowaniu własnej tożsamości – przynależności do „swoich” reprezentowanych przez Iwana Karpacza i wyraźnie przeciwstawionych pod kątem wyznawanych wartości „obcym” reprezentowanych przez księcia Hieronima Radziwiłła.

BE

Беларускія ўлады дэманструюць спецыфічны падыход да праблематыкі гістарычнай памяці і актыўна спрабуюць змяніць вобраз нацыянальнай гісторыі і культурнай спадчыны. Афіцыйная прапаганда разглядае айчынную гісторыю праз прызму ідэалогіі заходнерусізму і ідэі трыадзінага рускага народа. Уладзімір Арлоў у сваіх літаратурных творах канцэнтруецца на стварэнні вобразу гістарычных падзей праз прызму паводзінаў людзей – непасрэдных удзельнікаў і сведкаў здарэнняў, іх маральна-этычных прынцыпаў, выбару, які яны робяць у тых ці іншых акалічнасцях. У аповесці Мілась княза Гераніма (1987) цэнтральнаю тэмаю з’яўляецца праблема сутыкнення чалавека з уладаю, неабходнасць выбару ў сітуацыі ціску з боку ўлады і захавання чалавечага аблічча – прыналежнасці да “сваіх”, якіх прадстаўляе ў аповесці Іван Карпач, і выразнае супрацьстаянне з пункту гледжання маральных каштоўнасцяў “чужым”, якіх сімвалізуе вобраз Гераніма Радзівіла.

EN

Belarusian authorities have a very specific perception of historical memory and have made a number of attempts trying to verify national history and to question the value of some parts of the national heritage. Official propaganda looks at the history of Belarus through the prism of West Russianism and the idea of the trinity of the Russian nation. Uładzimir Arłoŭ in his literary works focuses on creating an image of history through the prism of human behavior, moral principles and choices which were made in specific circumstances – both by direct participants and eyewitnesses of history. In the novel Prince Hieronim's Grace (1987), the main theme is the clash between the individual and the authorities. It forces the individual to make a choice in the face of pressure and the desire to maintain one's own identity – belonging to "our own people" represented in the novel by Ivan Karpač and clearly contrasted in terms of their values with "outsiders", represented by prince Hieronim Radziwiłł.

3

Granice zasięgu gwar białoruskich w świetle badań lingwistów. Część I: pogranicze białorusko-rosyjskie

88%

Jankowiak M.

Acta Albaruthenica

|

2023

|

issue 23

31-61

PL

W artykule omówiono zasięg występowania gwar białoruskich na pograniczu białorusko-rosyjskim w świetle badań lingwistycznych. Analizie poddane zostały wybrane publikacje obejmujące okres od połowy XIX w., teksty okresu międzywojennego, powojenne czasy ZSRR oraz lata po rozpadzie Związku Sowieckiego. Skupiono się na publikacjach autorów białoruskich, rosyjskich i polskich. Podejście do zagadnienia pogranicza językowego zmieniało się chronologicznie w zależności od przyjętych metod badawczych i rozumienia terminów gwara przejściowa / mieszana, rozwoju geografii lingwistycznej, postępującego procesu rusyfikacji oraz czynników polityczno-ideologicznych.

BE

У артыкуле прадстаўлены арэал функцыянавання беларускіх гаворак на беларуска-расійскім памежжы ў святле лінгвістычных даследаванняў. Прааналізаваны выбраныя публікацыі, якія ахопліваюць перыяд ад першай паловы ХІХ ст., тэксты міжваеннага часу, як і пасляваеннага перыяду Савецкага Саюза і надрукаваныя ў апошні час пасля распаду СССР. Для аналізу выбраны публікацыі беларускіх, расійскіх і польскіх даследчыкаў. Падыход да праблемы моўнага памежжа змяняўся храналагічна, у залежнасці ад прынятых метадалогій, разумення тэрмінаў “пераходныя / змешаныя гаворкі”, развіцця лінгвістычнай геаграфіі, працэсу русіфікацыі і палітычна-ідэалагічных фактараў.

EN

The article discusses the range of occurrence of Belarusian sub-dialects on the Belarusian-Russian borderland in the light of linguistic research. Selected publications covering the period from the mid-nineteenth century, texts of the interwar period, post-war times of the USSR and the years after the collapse of the Soviet Union were analysed. The focus was on publications by Belarusian, Russian and Polish authors. The approach to the issue of the linguistic borderland changed chronologically, depending on the adopted research methods and understanding of the terms transitional / mixed dialect, the development of linguistic geography, the progressing process of Russification and political and ideological factors.

Refine search results

3 Acta Albaruthenica

1 Jankowiak M.

1 Kliabanau D.

1 Melnikava A.

2 2023

1 2022

Беларуская літаратура ў даследаваннях Рышарда Радзіка

Między ideologią a wyobraźnią literacką: spór o jednostkę i jej miejsce w historii (na przykładzie noweli Łaska Księcia Hieronima Uładzimira Arłoua)

Granice zasięgu gwar białoruskich w świetle badań lingwistów. Część I: pogranicze białorusko-rosyjskie