Search results - CEJSH

1

A Sheet of Paper Salved From Fire. Post-Laussanne Lyric of Adam Mickiewicz "Drzewo" ("A Tree") and "Wsłuchać się w szum wód głuchy..." ("To Listen to the Dull Sough of Waters...")

100%

Szczeglacka-Pawłowska E.

Colloquia Litteraria

|

2017

|

issue 2

223-250

EN

The article is an interpretation study of two lyric poems by Adam Mickiewicz (Drzewo and [Wsłuchać się w szum wód głuchy...], 1842). It grows out of an analysis of a lost manuscript and the history of the above-mentioned poems’ editions (including commentaries), as well as the notebook romanticism [romantyzm brulionowy] concept developed by the author. This concept encapsulates the inedita and creates a separate sphere in the epoch’s literary art and aesthetics.

2

Introduzione agli scritti politici di Adam Mickiewicz

63%

Bersano Begey M., Jaworska K.

pl.it / rassegna italiana di argomenti polacchi

|

2013

|

issue 4

109-129

3

Apofatyczna mistagogia zdań i uwag. Ku poetyckiemu zamilkaniu Adama Mickiewicza

63%

Bednarek-Bohdziewicz A.

|

2018

|

vol. 72

|

issue 1-2(320-321)

226-232

PL

Artykuł poświęcony jest Zdaniom i uwagom – dziełu, które można uznać za przedostatni przystanek na drodze ku poetyckiemu zamilknięciu Adama Mickiewicza. Romantyk zrzeka się w nich pretensji do autonomicznej twórczości, chowając autorskie „ja” za wersami czytanych przewodników duchowych. W zbiorku odbijają się ewoluujące poglądy Mickiewicza na temat poezji i słowa. W swojej rodzącej się w cieniu romantycznego kryzysu języka koncepcji literatury twórca podkreśla mistagogiczną i performatywną rolę słowa. Celem pisania ma być utrwalanie i przekazywanie prawd (wtajemniczanie), za przyczyną dzieła ma się wydarzyć coś, co skłoni innych do działania. Zwątpienie w kognitywną i przedstawieniową moc języka połączone z wewnętrznym przekonaniem o konieczności głoszenia prawdy prowadzi poetę na ścieżkę apofatyczną, która w Zdaniach i uwagach na poziomie formy przejawia się w estetyce fragmentu („kenozie” dyskursu, ogołoconym stylu), zaś na poziomie treści wyrażona zostaje w pochwale milczenia i wyciszenia – będących warunkiem kontemplacji, rozumianej nie tylko jako sposób poznania, ale i modlitwy.

EN

The article focuses on Zdania i uwagi – a work that could be recognised as the penultimate stop on the way towards the poetic falling silent of Adam Mickiewicz. In it the Romantic author renounced all claims to autonomous creativity and concealed his auteur “I” behind the spiritual guidebooks read by him. The collection reflects Mickiewicz’s evolving views about poetry and the word. In his concept of literature emerging in the shadow of the Romantic crisis of the language the author stressed the mystagogic and performative role of the word. The objective of writing is to render truths permanent and to transmit them (initiation); the written work is to be the reason why something that shall incline others to act will take place. Doubt in the cognitive power of language, combined with an inner conviction about the necessity of proclaiming the truth, leads the poet along the apophatic path, which in Zdania i uwagi reveals itself upon the level of the form in the aesthetics of a fragment (the “kenosis” of the discourse, a bereft style), while upon the level of contents it is expressed in the praise of silence and calm – conditions for contemplation conceived not merely as a way of cognition but also prayer.

4

Jak powstawała korbutowa bibliografia Adama Mickiewicza?

55%

Przychodniak Z.

Biblioteka

|

2017

|

issue 21(30)

181-204

EN

The significance and scope of literary output of Adam Mickiewicz determines the need and importance of its bibliographical coverage and studies on the source literature pertaining to the author of Forefathers’ Eve and Pan Tadeusz. The beginnings of bibliographies devoted to Mickiewicz rest as early as the 1840s; in the latter half of the 19th c. and the beginning of the 20th c. a great number of partial and incomprehensive bibliographies originated. The bibliography of Polish literature, initiated by Gabriel Korbut in 1917, provided, after 1950, a base for a new and more comprehensive edition finalised in the 19-volume strong series of bibliographies for individual literary epochs and selected authors. The process of preparation and edition of the planned Volume 10, entirely devoted to Mickiewicz and aimed to be included in the series Nowy Korbut (A New Korbut Bibliography of Polish Literature), has taken decades to complete its first part (bibliographic listings) and provides an opportunity to create its state-of-the-art mutation in the form of a digital edition of the Mickiewicz bibliography available online.

PL

Ranga i zakres twórczości Adama Mickiewicza określają potrzebę i znaczenie opracowań bibliograficznych obejmujących twórczość i literaturę przedmiotową autora Dziadów i Pana Tadeusza. Początki bibliografii Mickiewiczowskich sięgają lat 40. XIX wieku; w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku powstało wiele bibliografii cząstkowych. Zainicjowana przez Gabriela Korbuta w 1917 roku bibliografia literatury polskiej stała się po roku 1950 podstawą do stworzenia nowej, pełniejszej redakcji w postaci 19-tomowej serii bibliografii poszczególnych epok i wybranych pisarzy. Trwający dziesięciolecia proces przygotowywania i opracowywania dla serii „Nowego Korbuta” zaplanowanego tomu 10 poświęconego Mickiewiczowi przyniósł realizację pierwszej części (literatury podmiotowej) i daje szansę na stworzenie jego nowoczesnej mutacji w formie internetowej strony Bibliografii Mickiewiczowskiej.

5

Adam Mickiewicz w gościnie u Karaimów

55%

Szapszał S.

Awazymyz. Pismo historyczno-społeczno-kulturalne Karaimów

|

2005

|

issue 2 (11)

3-6

6

Nieznany wiersz Adama Mickiewicza? Rękopis tekstów poetyckich z pierwszej połowy XIX wieku w Bibliotece Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Komunikat

55%

Pietrowicz J.

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka

|

2010

|

issue 17

297-307

EN

The Library of the Poznań Society of Friends of Arts and Sciences has been recently enriched by the accession of the manuscript “Poetical texts from the first half of the nineteenth century”. The manuscript includes a number of patriotic poems put down in the manuscript between 1848-1849. The article provides information on the physical description of the manuscript item (its present shelf number being: rkp. 2112) and a detailed list of its contents. Individual works have been listed in alphabetical order according to the names of the authors, with annotations concerning first editions. The bulk of the poems included in the manuscript were published prior to their inclusion in the manuscript, some of them after the year 1849. At the present stage of the investigation, some of the poems have not been confirmed to have been published earlier. An anonumous 12-verse poem without a title, attached to the communique at full length, has been identified by the author of the article as a poem whose last four verses were published in 1881 in the book Kraków - Zagrzebiowi under the title W albumie księcia Golicyna by Adam Mickiewicz. The article is intended to stimulate those engaged in research of the history of literature in further investigations concerning the said collection of poems, in particular the last mentioned text.

7

O pachnących ziółkach Zosi w polskiej epopei narodowej (na marginesie prób identyfikacji)

54%

Chodurska H.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2015

|

vol. 14

57-70

EN

The article analyzes the plants cultivated by Sophie, the heroine of the poem by A. Mickiewicz, on the windowsill in Soplicowo mansion.

8

Mickiewicz od świętych (zarysy hagiograficzne)

54%

Burta M.

Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

|

2016

|

vol. 2

249-262

EN

The article concerns religious or rather hagiographic dimensions of Polish romantic literature. It presents Adam Mickiewicz’s interests in the persons of saints, especially in St. Adalbert of Prague who is a character of a few unemotional and impersonal pieces of writings by Mickiewicz. At first sight it seems that the mentioned texts were written on request, they were official and they had an official and popularizing character. Especially circumstances of the origin of a biografic note entitled Saint Adalbert (1839), prepared for Encyclopédie catholique, illustrate hues of the poet’s motivation. It appears that in each text devoted to St. Adalbert (fragments of a dissertation First centuries of Polish history [Pierwsze wieki historii polskiej], 1838; lecture XIII of the first course of Slavic literature [Literatura słowiańska], 1841) Mickiewicz constantly attributes the authorhip of the hymn Mother of God [Bogurodzica] to the saint. The study brings an answer to the question why Mickiewicz wanted to sustain the XVI century legend about Canticum sancti Adalberti despite the fact that the legend’s veracity was questioned in XIX century.

PL

Artykuł dotyczy religijnego, ściślej: hagiograficznego wymiaru literatury polskiego romantyzmu. Ukazuje zainteresowanie Adama Mickiewicza postaciami świętych, a szczególnie św. Wojciecha. Jest on bohaterem kilku nielirycznych, nieosobistych utworów Mickiewicza. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że teksty te pisane były na zamówienie, miały charakter oficjalny, popularyzatorski. Zwłaszcza okoliczności powstania noty biograficznej Saint Adalbert (1839), przygotowanej do Encyclopédie catholique, pokazują różne odcienie motywacji autora. Okazuje się, że we wszystkich tekstach poświęconych św. Wojciechowi (fragmenty rozprawy Pierwsze wieki historii polskiej, 1838; wykład XIII kursu pierwszego Literatury słowiańskiej, 1841) Mickiewicz konsekwentnie przypisuje świętemu autorstwo hymnu Bogurodzica. Artykuł przynosi odpowiedź, dlaczego Mickiewiczowi zależy na podtrzymaniu XVI-wiecznej legendy o Canticum sancti Adalberti, mimo że była w XIX wieku kwestionowana.

9

Zapożyczenia w twórczości Adama Mickiewicza z lat 1818-1828

54%

Tyszka S.

Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

|

2016

|

vol. 2

307-315

EN

This article presents the results of Mickiewicz’s works’ analysis from the years 1818-1828. The study was carried out in order to answer the following questions: did the writer use words borrowed from other languages in his works? If so, from which languages and how often did he do that? What was his attitude towards loanwords and language purism? The paper shows popular foreign words in the Polish language in the 19th century and those used by the writer for the sake of artistic stylization, quite often conferring new meanings onto them. The article also presents words which were being adapted in the times of Mickiewicz.

PL

Artykuł przedstawia wyniki analizy dzieł Adama Mickiewicza z lat 1818-1828. Celem badania było uzyskanie odpowiedzi na następujące pytania: Czy pisarz stosował w swojej twórczości wyrazy zaczerpnięte z innych języków? Jeśli tak, to z jakich i jak często? Jaki był jego stosunek do zjawiska zapożyczania i puryzmu językowego? W artykule omówiono wyrazy obce popularne w polszczyźnie ogólnej w XIX wieku oraz takie, które twórca zastosował na potrzeby stylizacji artystycznej, nadając im niejednokrotnie nowe znaczenie. W pracy przedstawiono również słowa, które w czasach pisarza podlegały procesowi adaptacji.

10

Odkwitnęły dni wasze pod wstydu liściami… – uwagi o metaforyce astronomiczno-meteorologicznej Sonetów krymskich Adama Mickiewicza

54%

Andrejczyk M.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2020

|

vol. 19

5-18

EN

In this article an attempt has been made to discuss the astronomical-meteorological metaphors present in Sonety krymskie of Adam Mickiewicz and to determine their role in the construction of the depicted world of the sonnets. The description of the vocabulary and the stylistic tropes in the Mickiewicz’s poetry have already been the subject of several linguistic studies, however, the characteristics of the metaphors has not been done yet. Therefore, the subject of this essay can fill one of the niches which still exists in seemingly complete description of the poet’s language. In this work I adopt the definition of the metaphor discussed by Teresa Dobrzyńska (1994) and the elements of methodology proposed by Piotr Wróblewski (1998). The analysis demonstrates that the time and place of creating the poetry influenced the quality of metaphors and the thematic vocabulary utilized within them. The adaptation of the Mickiewicz’s poetic language is visible in the discussed examples. The imagery evoked by the metaphors excerpted from Sonety krymskie goes beyond the Polish cultural realities and refers to the then reality of the Crimean region. The use of the indicated metaphors serves to emphasize the exoticism and mystery of the Crimea. The performed analysis demonstrates that the metaphors allow to express what the poet was unable to name with single words, but wished to convey this image to the reader. The utilized metaphors will enable to manifest the emotions and experiences which accompanied Mickiewicz but were difficult to describe in a realistic convention.

PL

W artykule podjęto próbę omówienia metaforyki astronomiczno-meteorologicznej obecnej w Sonetach krymskich Adama Mickiewicza oraz określenia jej roli w budowaniu świata przedstawionego wskazanych sonetów. Opis słownictwa tematycznego i tropów stylistycznych występujących w utworach Mickiewicza był już niejednokrotnie przedmiotem badań językoznawczych, ale charakterystyka metaforyki nie została jeszcze przeprowadzona. Stąd też temat tego szkicu może uzupełnić jedną z nisz, która wciąż jeszcze istnieje, w wydawać by się mogło kompletnym opisie języka wieszcza. W pracy wykorzystuję definicję metafory omówioną przez Teresę Dobrzyńską (1994) oraz elementy metodologii zaproponowanej przez Piotra Wróblewskiego (1998). Analiza wykazuje, że czas i miejsce powstania dzieła miały wpływ na jakość metaforyki oraz stosowanego w jej obrębie słownictwa tematycznego. Dostosowanie języka poetyckiego Mickiewicza widoczne jest w omówionych przykładach. Wyobrażenia, do których odsyłają przenośnie wyekscerpowane z Sonetów krymskich, wykraczają poza polskie realia kulturowe i odwołują się do ówczesnej rzeczywistości okolic Krymu. Zastosowanie wskazanych metafor służy uwypukleniu egzotyczności i tajemniczości Krymu. Przeprowadzona analiza wykazuje, że przenośnie pozwalają wyrazić to, czego poeta nie mógł nazwać pojedynczymi słowami, a chciał ten obraz przekazać czytelnikowi. Wykorzystane metafory umożliwią uzewnętrznienie emocji oraz przeżyć, które towarzyszyły Mickiewiczowi, a były trudne do opisania w konwencji realistycznej.

11

Adam Mickiewicz i porachunki z nowoczesnością. W stronę paradygmatu polskiej polityczności

54%

Kuziak M.

Pamiętnik Literacki

|

2022

|

vol. 113

|

issue 3

139-161

PL

Artykuł poświęcony jest myśli politycznej Adama Mickiewicza. Podstawowa teza dotyczy dokonującego się w niej po 1831 roku przełomu. Polegał on na odejściu od wizji polityki kształtującej się w ramach oświeceniowej nowoczesności i na konstruowaniu programu polityki mesjanicznej, umocowanej w krytyce nowoczesności. Zmiana ta ukazana została jako wybór pragmatyczny, wybór jedynych dostępnych narzędzi uprawiania polityki; zmiana ta stała się też modelowym, powtarzającym się aż po naszą współczesność, gestem polskiej polityki, zrywającej z nowoczesnością. W zaproponowanym przez Mickiewicza modelu polityczności zawierają się: krytyka demokracji liberalnej, umieszczenie polityki w ramie religijnej i moralnej, narodowe pole symboliczne oraz traktowanie polityki jako agonu.

EN

The paper is devoted to Adam Mickiewicz’s political thought. Its chief thesis refers to the breakthrough that took place in his thought after the year 1831. The breakthrough entailed quitting from the vision of politics shaped within the framework of Enlightened modernity to develop a programme of Messianic politics anchored in modernity criticism. The change is presented as a paradigmatic choice, a choice of the only accessible tools to pursue politics; it became an exemplary, repeated until today motion of the Polish politics, breaking with modernity. The model proposed by Mickiewicz comprises criticism of liberal democracy, setting politics into religious and moral frame, national symbolic field, and treating politics as an agon.

12

Agnieszka Bednarek-Bohdziewicz, Homo capax, capax hominis. Z problematyki antropologicznej w późnej twórczości Adama Mickiewicza, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2019, ss. 256 (rec.)

54%

Puczydłowski M.

Studia Philosophiae Christianae

|

2021

|

vol. 57

|

issue 1

141-146

EN

Some fragments of the book (threads about the "weak God") may bring to mind the philosophy of Gianni Vattimo, who makes a very interesting reinterpretation of the Catholic tradition, but in a secularized and completely immanent version. A deeper consideration of this could enrich the book that is already extremely erudite and very professionally written.

PL

Niektóre fragmenty książki (wątki dotyczące „słabego Boga”) mogą przywodzić na myśl filozofię Gianniego Vattimo, który dokonuje bardzo ciekawej reinterpretacji tradycji katolickiej, ale w wersji zsekularyzowanej i całkowicie immanentnej. Głębsze rozważenie tego wątku mogłoby wzbogacić i tak niezwykle erudycyjną oraz bardzo fachowo napisaną książkę.

13

Adam Mickiewicz jako nauczyciel dorosłych

54%

Półturzycki J.

Edukacja Dorosłych

|

2010

|

issue 2(63)

55-72

PL

Artykuł ukazuje stosunkowo mało znany obszar twórczości i pracy Adama Mickiewicza – działalność nauczycielską. Praca nauczycielska była najdłu-żej prowadzoną działalnością naszego wielkiego poety, której oddawał się z nie-zwykłym zaangażowaniem, sumiennością, nie tylko ze względów zarobkowych, ale też i z pasji do zawodu nauczycielskiego. W artykule pokazano Mickiewicza jako nauczyciela, poczynając od posady w szkole powiatowej w Kownie, gdzie prowadził lekcje z różnych przedmiotów, poprzez etat profesora literatury łaciń-skiej w Akademii Lozańskiej, aż po stanowisko profesora nadzwyczajnego zakresu literatury słowiańskiej w Collège de France w Paryżu, wszechnicy dla dorosłych. Autor ukazuje wkład Mickiewicza w upowszechnienie w Europie dorobku polskiej i słowiańskiej literatury.

EN

The article shows the rather little known aspect of Adam Mickiewicz's work – his educational activity. His work as a teacher was the activity our great poet performed the longest, which he devoted himself to with extraordinary commitment and conscientiousness, not only due to pecuniary reasons, but also his passion for the job. The article presents Mickiewicz as a teacher, starting with a a teaching position in the district school in Kowno, where he conducted lessons in various subjects, onto his professorship in Latin literature at the Academy in Lausanne and finishing with his post of associate professor of Slavic literature at the Collège de France in Paris, a university for adults. The author demonstrates the input Mickiewicz had in spreading Polish and Slavic literature in Europe.

14

Pan Tadeusz – the poem about love?

51%

Tomkowski J.

Nauka

|

2017

|

issue 4

EN

Adam Mickiewicz’s Pan Tadeusz (in English: Sir Thaddeus, or the Last Lithuanian Foray ), the national epic poem, was first published in June 1834. It was perceived as a patriotic work, full of very ideal heroes. However, one of the most problem of this poem is love! Pan Tadeusz is the poem about love. There are many kinds of love: erotic love and maritial love, also familiar love (between parents and their children), love for country and others. My article applies not just to love affairs, but the very essence of love. What is love in Mickiewicz’s poem – is it “love that moves the sun and other stars” (Dante)?

15

Wydobyte z cienia O nowym projekcie: Adam Mickiewicz. Proza artystyczna: opowiadania, szkice, fragmenty. Prose artistique: contess, essais, fragments, wstęp i oprac. Joanna Pietrzak-Thébault, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich, Warszawa 2013.

51%

Szczeglacka-Pawłowska E.

Colloquia Litteraria

|

2013

|

vol. 15

|

issue 2

109-117

PL

Brought out of the shadow The article discusses Adam Mickiewicz.Proza artystyczna: opowiadania, szkice, fragmenty. Prose artistique: contess, essais, fragments, which is a bilingual (French-Polish) endeavour in translation and editing – broadly speaking, one of historical and literary character. The book was edited by Joanna Pietrzak-Thébault in collaboration with whom Maria Prussak, Krzysztof Rutkowski and Jacek Wójcicki. Maria Prusak initiated the project and coordinated the proceedings of the team. Mickiewicz’s works in French received new translation and were edited anew.

16

Mit fundacyjny Rzeczypospolitej w Kursie pierwszym Prelekcji Paryskich Adama Mickiewicza

51%

Hoffmann-Piotrowska E.

Colloquia Litteraria

|

2016

|

vol. 20

|

issue 1

141-157

PL

The Foundational Myth of the Polish-Lithuanian Commonwealth in Mickiewicz’s Kurs pierwszy from Paris Lectures The article attempts to recreate Mickiewicz’s vision of Polish Medieval history in the context of the history of Slavdom as it is presented by him in the speeches from Kurs pierwszy from the Paris lectures. Invoking particular facts from the first centuries of Polish history and interpreting them in a particularly individual manner – frequently contrary to the traditional historical narrative, Mickiewicz rediscovered the foundational myth of the Commonwealth of the nobles in the history of the Piast and Jagiellonian Poland; furthermore, the whole of the Medieval period served Mickiewicz as a universal political model worthy of translation to the poet’s contemporary period. The modern christianitas state model, which Mickiewicz will later design in his writings from 1830s and 1840s, had its roots precisely in this reinterpreted political history of the Middle Ages. When discussing the past, Mickiewicz first and foremost advocated talking about the present and the future of Poland and Europe. Underscoring the strong relationship between Poland and Rome as well as the ties with Western Christendom – as it used to be done in the Middle Ages – was meant to produce a propagandist image: it attempted to demonstrate that the Byzantine-Orthodox culture could neither serve to unite Slavic peoples nor rejuvenate Europe in any way.

17

FENOMEN NICOŚCI W SFERZE RELIGIJNO-POLITYCZNEJ NA PRZYKŁADZIE MESJANIZMU ADAMA MICKIEWICZA

51%

Niezgoda T.

Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych AMW

|

2015

|

issue 4

145-160

EN

The article is a phenomenological approach to the phenomenon of nothing nessexperienced at the intersection of the spheres of religion and politics, on the example of Adam Mickiewicz's messianism. The essence of messianism of Polish poetis a metaphor as Poland as the Christ of nations understood not as literary fiction, but a real relationship between the Polish people and Christ, the relationship that its fulfilled in the establishing by Poland nation millenaristic realm of everlasting freedom. In messianism of polish poet one can capture two form through which nothingness reveals. The first one is forgetfulness of divine revelation penetrating the political sphere and exclusion from communion with God that constitute the realm of politics as a sphere of anti-divine, demonic. A second form is cleansing and separating force of nothingness in relation to the realm of sin, the power of nothingness, which appears as essential part of sanctification of Polish nation. Nothingness linked to religious-political sphere appears as anambivalent phenomenon, both negative and positive in its power.

18

Pan Tadeusz – the poem about treason

51%

Tomkowski J.

Nauka

|

2017

|

issue 2

PL

Adam Mickiewicz’s Pan Tadeusz (in English: Sir Thaddeus, or the Last Lithuanian Foray), the national epic poem, was first published in June 1834. It was perceived as a idyllic work, full of happiness and very ideal heroes. However, one of the most problem of this poem is treason! It is very important to put a question: what is treason in the strict sense of the word? There are a lot of kinds of treason or only one? Is it possible to betray own country on account of favouriting strange fashion, customs or painting? In Pan Tadeusz Mickiewicz intended to stand up for the Polish tradition. He had a high opinion of loyalty, steadiness and the selfless sense of duty.

19

Listy z podróży, czyli "Listy o Adamie" Antoniego Edwarda Odyńca

51%

Fedorowicz I.

Colloquia Litteraria

|

2012

|

vol. 13

|

issue 2

161-183

PL

‘Travel Letters’ or ‘Letters about Adam’ by Antoni Edward Odyniec The article presents the background of Odyniec’s Travel Letters and their reception. The author above all focuses on the chronological analysis of Letters and their significance in the shaping of Adam Mickiewicz’s biography reception.

20

Przestrzeń historii, przestrzeń tekstu – paralele Lelewela i Mickiewicza

51%

Zawadzka D.

Pamiętnik Literacki

|

2014

|

vol. 105

|

issue 2

5-20

PL

Artykuł przynosi refleksję nad przemianami wczesnoromantycznej narracji historycznej w Polsce, które autorka omawia na przykładzie tekstów Joachima Lelewela i Adama Mickiewicza. Głównym przedmiotem zainteresowania piszącej jest "Historyczna paralela Hiszpanii z Polską" Lelewela (powstała w r. 1820, opublikowana w r. 1831, kontynuowana w latach trzydzistych XIX w.) oraz historyzm oparty na paralelizmie i synchronii. Znajduje on swój wyraz nie tylko w porównawczym myśleniu o historii, lecz również w „paralelowaniu” (J. Lelewel) narracyjnym i graficznym. Podobny, komparatystyczny typ historyzmu można napotkać zarówno w ówczesnym naukowym i popularnym pisarstwie historycznym, jak w literaturze – u Mickiewicza opiera się na nim figuralny wykład historii, mesjanizm. Karierę paralel na początku XIX wieku autorka wiąże z poszukiwaniem formy narracyjnej dla nowego odczucia historii pojmowanej jako proces wszechogarniający, wielopłaszczyznowy i progresywny, który z trudem poddaje się prostemu uporządkowaniu diachronicznemu.

EN

The article offers a reflection on the changes of early-romantic historical narration in Poland, which the author discusses as based on Joachim Lelewel’s and Adam Mickiewicz’s texts. The main subject of interest in the paper is "Historyczna paralela Hiszpanii z Polską" (A Historical Parallel of Spain and Poland) (written in 1820, published in 1831 and continued in the 1830s) and historicism based on parallelism and synchrony. It finds its expression not only in a comparative thinking about history but also in a narrative and graphic “parallelizing” (J. Lelewel). A similarly comparative type of historism is found both in the then scientific and popular historical writing and in literature which, in Mickiewicz’s writing rests on a figural presentation of history and Messianism. The success of the parallel at the beginning of 19th c. is by the author linked with a search for a narrative form for a new perception of history conceived as an all-pervasive, multilevel and progressive process, which hardly undergoes a simple diachronic order.

Refine search results