Search results - CEJSH

1

Arystoteles o starości

100%

Majeran R.

Vox Patrum

|

2011

|

vol. 56

105-118

EN

The article discusses Aristotle’s views of old age, which has usually been opposed to Plato’s high esteem thereof. The passage on which this opinion is based is Rhetorics II, 1389b 13 - 1390a 23 which highlights many defects of the ethical character regarded as typical of old age: meanness, mediocrity, diffidence, selfishness. However, this harsh judgment has to be attenuated by considering the context in which Aristotle’s discussion is placed, his objective was description of typical negative features of an audience consisting of old men rather than a balanced and objective discussion and judgment. Aristotle, nevertheless, thinks of the old age and youth as two negative extremes which he opposes to the positive ripeness and perfect balance of mature age. He tends to regard old men as unfit for responsible political tasks and reserves for them the rather symbolic religious functions. In biological terms, he stresses the fact that old age is the time of progressive decadence leading to increasing debility and death. Thus, unlike Plato, who thought of senility as the time of severing the links attaching the soul to the body favorable to the soul’s liberation, Aristotle’s philosophy provided him with no premises for any „praise of old age”.

2

Noetyka Arystotelesa. Miejsce nous w strukturze człowieka

100%

Piwowarczyk R.

Łódzkie Studia Teologiczne

|

2008

|

vol. 17

281-291

EN

Aristotelic theology – a rational inquiry into the ascertainment of the existence of a most perfect being – is present in metaphysics of Aristotle, his physics as well as in the “nous” theory – neoethics. What is “nous” in the structure of human soul? What is its origin, nature and role? Is only “nous” immortal or the whole human being? These are a few questions to which the author seeks answers in the article.

3

When does a man beget a monster? (Aristotle, De Gneratione animalium)

89%

Sowa J.

Collectanea Philologica

|

2016

|

issue 19

5-13

PL

Przedmiotem artykułu jest zagadnienie granicy pomiędzy narodzinami dziecka niepodobnego do członków swojej rodziny a przyjściem na świat „potwora” . Oba te zjawiska zostały opisane przez Arystotelesa w IV księdze traktatu O rodzeniu się zwierząt (De generatione animalium) jako rezultat słabnięcia „ruchów” kształtujących płód na podobieństwo rodziców i przodków. W artykule polemizuję ze stanowiskiem T. V. Uptona, który do „potworów” zalicza obie wymienione grupy istot i uznaje, że – wobec osłabnięcia „ruchów” przekazujących cechy jednostkowe – za ich kształtowanie odpowiadają „ruchy” powszechników (odpowiednio gatunku i rodzaju). Staram się wykazać, że „ruchy” przekazujące cechy ogólnie nie są w stanie doprowadzić do końca procesu rozwoju embrionu, a za podstawowe kryterium odróżniające człowieka od „potwora” należy uznać deformację powodującą nie tylko zanik podobieństwa do przedstawicieli własnego gatunku, lecz także kalectwo uniemożliwiające spełnianie właściwych dla danego gatunku funkcji.

EN

In this paper I discuss the problem of the borderline between the lack of resemblance to any family member and monstrosity in Aristotle’s Generation of Animals. In book IV both phenomena have been explained as a result of ‘resolution’ or ‘loosening’ of the ‘movements’ in the sperm, whose function is to recreate in the offspring’s body the features of its parents or ancestors. Consequently, sometimes the offspring bears no resemblance to any ancestor, and sometimes ‘it no longer has the appearance of a human being at all’. According to T. V. Upton, both groups are ‘monsters’ of some kind; he names them ‘generic individuals’, assuming that after ‘loosening’ of the movements which carry particular traits, the task of completing the embryo’s development is taken by the movements of universals (genus or species) present in the sperm. In contrast to Upton’s opinion, I try to prove that the movements of particular – although ‘merged’ and changed – still remain active, leading to the final development of any given individual; in the case of a ‘monster’, however, a deformation of the offspring’s whole body or its parts results not only in the lack of resemblance to any representatives of its own species, but also in disability.

4

Substancje pierwsze i ich homonimy w teleologicznym ujęciu Arystotelesa

88%

Domaradzki M.

Diametros

|

2018

|

issue 58

2-17

PL

Celem artykułu jest rekonstrukcja Arystotelesowskiego rozróżnienia między substancjami pierwszymi i ich homonimami. W proponowanym tu ujęciu Stagiryta uznaje zarówno wytwory natury, jak i wytwory człowieka za homonimy substancji pierwszych, gdy te okazują się niezdolne do wykonywania swej funkcji (ergon) i urzeczywistniania swego celu (telos). W toku rozważań podejście Arystotelesa skonfrontowane zostanie z jego słynną nauką o czterech przyczynach, a analiza konkretnych przykładów podawanych przez filozofa umożliwi określenie statusu ontycznego homonimów. Następnie przedstawiona zostanie argumentacja na rzecz tezy, iż Arystotelesowski hylemorfizm nie tylko podważa funkcjonalistyczne założenie o dowolności materii, ale także wyklucza możliwość postawienia znaku równości między artefaktami i istotami żywymi. Zwieńczeniem przedstawionych tu rozważań będzie konkluzja, że substancje pierwsze będące naprawdę (alēthōs) i rzeczy będące jedynie homonimicznie (plēnhomōnymōs) wymagają odmiennych definicji.

XX

The purpose of this article is to reconstruct Aristotle’s distinction between primary substances and their homonyms. It is shown that the Stagirite regards both body parts and artefacts as mere homonyms of primary substances when they are no longer capable of performing their function (ergon) and actualizing their end (telos). In the course of the present discussion, Aristotle’s approach is confronted with his famous doctrine of the four causes, whilst an analysis of the examples given by the Stagirite serves the purpose of determining the ontic status of homonyms. Subsequently, this paper argues that Aristotle’s hylomorphism not only defies the functionalist assumption of the irrelevance of matter but also precludes the possibility of equating artefacts with living organisms. The discussion concludes with an observation that primary substances which are truly (alēthōs) and things which are only homonymously (plēn homōnymōs) require different definitions.

5

Wprowadzenie do erystyki dla pedagogów - Logos. Poprawność materialna argumentu

75%

Marciniak A.

Studia z Teorii Wychowania

|

2020

|

vol. XI(4(33))

151-172

PL

Większość ludzi postrzega erystykę jako coś negatywnego, a nawet destrukcyjnego. Pogląd ten wydaje się być błędny. W istocie, erystyka nie jest ani dobra, ani zła. Jest narzędziem, które może być stosowane w różnych celach (uczciwych bądź nieuczciwych), zgodnie z intencją nadawcy. Znajomość erystyki (pojmowanej tutaj neutralnie jako organon) może być niezwykle użyteczna w pracy pedagoga czy nauczyciela. Zostało to szczegółowo wyjaśnione w tekście Wprowadzenie do erystyki dla pedagogów – Logos. Poprawność formalna argumentu – pierwszym artykule serii poświęconej erystyce. Wprowadzenie do erystyki – Logos. Poprawność materialna argumentu stanowi drugą część tej serii dedykowanej tym nauczycielom i pedagogom, którzy pragną podnieść swoje kompetencje komunikacyjne. Niniejszy tekst koncentruje się wokół istoty i sposobów zastosowania strategii logos, ze szczególnym uwzględnieniem tych technik, które związane są ściśle z treścią argumentu.

6

Odwołanie się Lutra do Arystotelesa w odniesieniu do koncepcji trzech stanów i jego implikacje dla rozumienia terminu oeconomia

75%

Price T. S.

Pieniądze i Więź

|

2017

|

vol. 20

|

issue 4(77)

43-53

PL

W niniejszym artykule podjęto próbę określenia relacji pomiędzy ujęciem Marcina Lutra pojęcia oeconomia a biblijną koncepcją, określaną jako oikonomia i tak samo brzmiącym pojęciem u Arystotelesa. Część pierwsza artykułu przygotowuje grunt pod rozważenie stosowania terminu oikonomia przez antycznego filozofa. Część druga zestawia to użycie z pojęciem oeconomia, do jakiego odwołuje się Luter w swoim „Komentarzu do Psalmu 127.” Artykuł zamyka refleksja nad pożytkami, płynącymi z odwołania się przez Lutra do Arystotelesa dla kształtowania pojęcia oeconomia.

EN

The article seeks to tease out the relation between Martin Luther’s concept of oeconomia in comparison to the biblical concept of oikonomia and the same concept in Aristotle. Section 1 lays the groundwork by examining Aristotle’s usage of oikonomia. Section 2 brings this into dialogue with Luther’s use of oeconomia in his “Exposition of Psalm 127.” The article concludes by reflecting on what benefit there is in Luther’s use of Aristotle for the development of oeconomia.

7

Concepts or things? Aristotle and P.F. Strawson’s conception of descriptive metaphysics

75%

Tiuryn T., Tiuryn T.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2019

|

issue 4

8

Likejon: szkoła Arystotelesa w Atenach i jej pozostałości

75%

Mróz T.

In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką

|

2018

|

vol. 12

7-23

PL

Celem artykułu jest zestawienie starożytnych źródeł dotyczących szkoły Arystotelesa i współczesnych wykopalisk prowadzonych w centrum Aten, których celem było wyeksponowanie pozostałości Likejonu dla potrzeb szerszej publiczności. Omówiona została lokalizacja i przypuszczalny wygląd budynków Likejonu, wzmianki o nim w dialogach Platona i rola szkoły w życiu Arystotelesa. Tło współczesnej lokalizacji Likejonu stanowią zaś spory o sposób wyeksponowania tej archeologicznej atrakcji. Artykuł jest wzbogacony o kilka reprodukcji.

EN

The paper aims to compile some ancient sources concerning the Aristotle’s school and contemporary excavations conducted in the centre of the Athens. These excavations aim to present the remnants of the Lyceum for the needs of unprofessional audience. The location and presumable appearance of the buildings of Lyceum are presented, Plato’s references to the gymnasion of Lyceum and to the Aristotle’s life are discussed. Finally, controversies over the exhibition of this archeological site are presented. Some reproductions enrich the paper.

9

Zdekonstruować Metafizykę Arystotelesa

75%

Wesoły M.

Peitho. Examina Antiqua

|

2011

|

vol. 2

|

issue 1

221-230

EN

Jan Bigaj, Zrozumieć metafizykę. Tom I: Rozszyfrowanie dzieła zwanego ‘Metafizyką’ Arystotelesa, Część 1: Bibliofilska kompilacja i jej skutki, Toruń 2004 (ss. 339); Część 2: Elementy składowe i ich pochodzenie. Księgi centralne, Toruń 2005 (ss. 516).

PL

Jan Bigaj, Zrozumieć metafizykę. Tom I: Rozszyfrowanie dzieła zwanego ‘Metafizyką’Arystotelesa, Część 1: Bibliofilska kompilacja i jej skutki, Toruń 2004 (ss. 339);Część 2: Elementy składowe i ich pochodzenie. Księgi centralne, Toruń 2005 (ss. 516).MARIAN

10

Apeiron jako substrat? Najstarsza krytyka monizmu Anaksymandra oraz jej metodologiczne uwarunkowania

75%

Marcinkowska - Rosół M.

Diametros

|

2015

|

issue Diametros 43

103-117

EN

The article deals with the oldest criticism of Anaximander’s monism, for which we have evidence, found in John Philoponus’ (6th century A.D.) commentary on the first book of Aristotle’s Physics (In Ph. 88.24-89.2). Philoponus’ argumentation is analytically examined and explained, its premises brought to light and its conclusions evaluated. It is shown how his inquiry, although anticipating modern discussions about the classification of Anaximander’s doctrine in terms of ‘monism’ and ‘pluralism’, differs from the contemporary approach to the problem when it comes to both results and methodology.

PL

Przedmiotem artykułu jest najstarsza poświadczona krytyka monizmu Anaksymandra z Miletu, zawarta w komentarzu Jana Filoponosa (VI w.) do I księgi „Fizyki” Arystotelesa (In Ph. 88.24-89.2). Argumentacja Filoponosa została poddana dokładnemu badaniu: scharakteryzowano jej kontekst, sformułowano jej niewypowiedziane wprost przesłanki, zanalizowano jej przebieg i oceniono jej konkluzje. Pokazano też, w jaki sposób dociekania Filoponosa, antycypujące współczesne dyskusje na temat klasyfikacji doktryny Anaksymandra w kategoriach „monizmu” i „pluralizmu”, różnią się od dzisiejszego podejścia do tego problemu zarówno w metodologii, jak i w ostatecznych wnioskach.

11

Wprowadzenie do erystyki dla pedagogów - Logos. Poprawność formalna argumentu

75%

Marciniak A.

Studia z Teorii Wychowania

|

2020

|

vol. XI(3 (32))

59-85

PL

Komunikacja międzyludzka nie ogranicza się wyłącznie do transferu informacji. Na gruncie współczesnych teorii komunikacji podkreśla się bowiem, że kompletny proces komunikacji zachodzi w ramach szeroko pojętego wpływu społecznego, w tym emocjonalnego. Biorąc to wszystko pod uwagę, wiedza na temat erystyki może być szczególnie cenna dla wszystkich pedagogów i nauczycieli, których zawodowa działalność wymaga efektywnej komunikacji z uczniem – należy dodać, że erystyka pojmowana jest tutaj neutralnie jako organon. Stąd, niniejszy artykuł stanowi pierwszą część cyklu poświęconego erystyce, serii, która dedykowana jest tym pedagogom i nauczycielom, którzy chcieliby zwiększyć swoje kompetencje komunikacyjne. Pierwsza część cyklu koncentruje się wokół istoty i sposobów zastosowania strategii logos, ze szczególnym uwzględnieniem tych technik, które związane są ściśle z formalną strukturą argumentu.

12

Arystotelesowskie „korzenie" współczesnej bioetyki islamu na przykładzie kontrowersji wokół statusu ontycznego poczętego człowieka

75%

Twardowski M.

Resovia Sacra : Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej

|

2016

|

issue 23

355-370

EN

According to Islamic anthropology, man was created by God and is existentially absolutely dependent on Him. God is the Creator and Lord of every human being. Man as a creature of God is a being composed of a material element and a spiritual element. God is a being composed of the element material and spiritual element. This perspective on man and the soul-body relationship has existed in Islam from its beginnings. Despite this, Muslim thinkers, in order to make the doctrine of Islam more attractive, have tried to combine it with Greek philosophy. The work of Aristotle had a particularly strong influence on Muslim thinkers. For Stagirite, the body-soul relationship is a relationship of unity and complementarity, a psychosomatic whole. Particularly influential, until the end of the Middle Ages, was Aristotle’s view that the fetus becomes a full human being forty days after conception if the fetus is male, and ninety days after conception in the case of the female fetus. In this article, we follow the “footsteps” of Aristotelian decisions still present in contemporary bioethical thinking of Islam, paying particular attention to the debate about the ontological status of the human fetus. There is a difference in opinion of contemporary Muslim thinkers as to the status of the human fetus in the early stages of pregnancy. Some authors believe that regardless of the circumstances the fetus is fully human from 40th day after conception. Others argue that the fetus becomes a human being in the full sense of the word only from 120th day from the moment of conception, from when – as they claim – it has not only the body, but also the soul. Abortion, from the moment at which the fetus becomes fully human, and therefore has a soul, is seen as a form of murder and is one of the worst sins in Islam.

13

Beginnings of Modern Christian Aristotelianism

75%

Swieżawski S.

Roczniki Filozoficzne

|

2022

|

vol. 70

|

issue 4

7-26

PL

Angielskie tłumaczenie oryginalnego artykułu Swieżawskiego pt. „Początki nowożytnego arystotelizmu chrześcijańskiego”, opublikowanego w Rocznikach Filozoficznych 19 (1971): 41–56. Artykuł przedstawia cztery główne zagadnienia: (a) wzrost teologicznej powagi Arystotelesa w XV wieku; (b) pojawiające się w tym okresie głosy krytyczne, dotyczące chrystianizmu Arystotelesa i awerroistycznej interpretacji jego poglądów; (c) dążenie do odszukania „historycznego Arystotelesa” i do obiektywnej oceny jego różnych interpretacji; (d) utożsamienie tomizmu z chrześcijańskim arystotelizmem.

EN

This is an English translation of Swieżawski’s original article titled “Początki nowożytnego arystotelizmu chrześcijańskiego,” published in Roczniki Filozoficzne 19 (1971): 41–56. The paper focuses on four main topics: (a) increased theological standing of Aristotle in the 15th century; (b) critical concerns over the compatibility of Aristotle’s philosophy with Christianity, as well as over its interpretation by Averroes; (c) search for the “historical Aristotle” and an objective assessment of the resultant interpretations of Aristotle’s philosophy; (d) identification of Thomism with Christian Aristotelianism.

14

Edward A. Milne’s philosophy of science: Between Aristotelianism and Popperism

63%

Dąbek D.

Roczniki Filozoficzne

|

2019

|

vol. 67

|

issue 3

5-23

EN

This article seeks to show that E.A. Milne’s philosophy of science has its roots in the philosophy of Aristotle and it could be an inspiration for Popper’s philosophy. The similarities with Aristotle’s concept are as follows: 1) the aim of science is to explain phenomena by discovering general principles; 2) the mind is responsible for discovering them, although experience guides the search; 3) deducing detailed statements from general assumptions is the most important element of research. On the other hand, Milne’s proposal is consistent with Popper’s main ideas: 1) criticism of the principle of induction; 2) preference for the hypothetical-deductive method (assumptions should be bold hypotheses that require empirical testing to be accepted); 3) appreciation of falsification and confidence in the effectiveness of deductive logic.

PL

Artykuł jest próbą wykazania, że E.A. Milne’a filozofia nauki ma swoje źródła w filozofii Arystotelesa i mogła stanowić inspirację dla Popperowskiego hipotetyzmu. O zgodności z koncepcją Arystotelesa świadczą następujące jej cechy: 1) celem nauki jest wyjaśnianie zjawisk przez odkrywanie ogólnych zasad; 2) istotną rolę w ich odkrywaniu spełnia umysł, choć doświadczenie ukierunkowuje poszukiwania; 3) dedukowanie szczegółowych twierdzeń z ogólnych założeń jest najważniejszym elementem badań. Z drugiej strony propozycja Milne’a jest zgodna z głównymi ideami koncepcji Poppera: 1) krytyką zasady indukcji; 2) preferowaniem metody hipotetyczno-dedukcyjnej (założenia mają charakter śmiałych hipotez i są akceptowane na podstawie wyników testów empirycznych); 3) docenieniem falsyfikacji i przekonaniem o skuteczności logiki dedukcyjnej.

15

Między Bliskim Wschodem a Grecją – pieniądz w okresie archaicznym

63%

Jankowska A.

Acta Archaeologica Lodziensia

|

2015

|

vol. 61

7-12

PL

Znaleziska srebrnych skarbów z terenu Lewantu, datowanych na okres między X a VI w. p.n.e. dostarczyły interesującej perspektywy w rozważaniach nad początkami monety greckiej. Przeprowadzone badania metalograficzne wykazały, że przynajmniej jeden ze wspomnianych skarbów został wytworzony ze srebra pochodzącego z Laurion, Sifnos i Chalkidiki. Przybicie stempla na fragmencie metalu o określonej masie, ustanowione około 600 r. p.n.e. w cywilizacyjnym tyglu reprezentowanym przez położone w zachodniej części Azji Mniejszej greckie państwa – miasta i królestwo Lidii, dopełnia ekonomicznego obrazu świata, w którym ważenie metalu było stałą i doskonale poznaną praktyką. Fundamentalna różnica tkwiła jednak w greckich poszukiwaniach nowych form rządzenia i administracji. Pieniądz w postaci monety wypełnił bowiem tak symboliczne jak i funkcjonalne potrzeby polis jako instytucji i jej mieszkańców.

EN

As early as the third millennium BC, silver began to play the role of a privileged commodity and as reserve of value in Egypt and in the kingdoms of the Near East. In the second millennium and increasingly in the first millennium, silver was used not only as a reserve and measure of value but, what is more significant as an instrument of payment. Whether archaeological or textual, the evidence from the Mesopotamian states and from the Levant shows that silver was increasingly used as a monetary instrument at that time. The so-called Hacksilber is found in more than thirty hoards in the Levant in the Iron Age Period. This can partly demonstrate that the fundamental concepts of money were established in the Near East long before the Greeks and the Lydians adapted them and, above all, transformed these into the form of coin, in the 6th century. This great transformation, as well as the vast historical question of the emergence of coinage was directly related to the evolution of institutions bound up with the emergence of the polis.

16

Konstruktywizm w metaetyce – perspektywa Arystotelesowska

63%

Jaśtal J.

Diametros

|

2015

|

issue Diametros 45

122-143

EN

Recently, constructivism has become one of the most important movements in metaethics. According to metaethical constructivism, moral judgements do not refer to moral facts but are constructed as solutions to practical problems. At the same time this claim is not seen as incompatible with cognitive realism. A variant of metaethical constructivism, developed in opposition to the dominant Kantian branch (Ch. Korsgaard), alludes to Aristotle’s practical philosophy. In this article I raise two issues. Firstly, I present a new version of the Aristotelian constructivism in metaethics, more elaborate than the previous proposals (M. LeBar). Its fundamental element is the concept of the coherence of emotional response seen as a complex cognitive-affective state. Secondly, I argue that the acceptance of the Aristotelian version of metaethical constructivism entails the need to accept constructivism in the area of the theory of knowledge, which is contrary to the metaethical premises of constructivism.

PL

Jednym z najważniejszych prądów we współczesnej metaetyce stał się w ostatnim okresie konstruktywizm. Konstruktywizm metaetyczny przyjmuje, że sądy moralne nie odnoszą się do faktów moralnych, ale są konstruowane jako rozwiązania problemów praktycznych. Jednocześnie przyjmuje, że teza ta nie stoi w sprzeczności z realizmem poznawczym. Jedną z odmian konstruktywizmu metaetycznego, rozwijaną w opozycji do dominującego nurtu kantowskiego (Ch. Korsgaard) jest wersja nawiązująca do filozofii praktycznej Arystotelesa. W artykule podejmuję dwie kwestię. Po pierwsze przedstawiam nową, bardziej rozbudowaną w stosunku do dotychczasowych propozycji (M. LeBar) wersję Arystotelesowskiego konstruktywizmu w metaetyce. Jest podstawowym elementem jest koncepcja koherencji reakcji emocjonalnych rozumianych jako złożone stany afektywno-kognitywne. Po drugie, staram się wykazać, że przyjęcie arystotelesowskiej wersji konstruktywizmu metaetycznego oznacza konieczność przyjęcia konstruktywizmu w zakresie teorii wiedzy, co pozostaje w sprzeczności z założeniami tego nurtu w metaetyce.

17

Philosopher’s Theoretical Life vs. Auto-deification? Possible readings of Aristotle’s “Nicomachean Ethics”, book X.

63%

Kamińska S.

Analiza i Egzystencja. Czasopismo Filozoficzne

|

2017

|

vol. 39

37-47

EN

This is a continuation of “Rational vs. Mystical Readings of Aristotle’s Nous Poietikos. Introduction to the Subject and Overview of Central Positions” where I gave a synopsis of the readings of nous poietikos. I ordered them by introducing a division into “mystical” and “rational”. The mystical ones are rooted in a view that nous poietikos does not belong to particular human beings, but is identical with Deity/divine sphere. According to the rational readings nous poietikos is our cognitive tool and through its activity we can learn about the Deity and emulate it. In this paper, I aim to check which of these models is better suited for Aristotle, in other words: would Aristotle approve of any of them? By comparing the ways of life appointed by them I wish to put theory into practice. In order to solve a mystery from De Anima, I refer to Nicomachean Ethics.

18

The “Logic” of Aristotelian Causality: An Analysis of the Genesis of Artifacts

63%

Olesiak J.

Roczniki Filozoficzne

|

2015

|

vol. 63

|

issue 4

7-34

PL

Spór Arystotelesa ze starożytnymi fizykalistami przekazany w Fizyce II.8–9 dotyczy roli przyczyny celowej w przyrodzie. W artykule analizowana jest arystotelesowska teoria przyczyn jako szerszy kontekst tego sporu. Przyjmując analogię między naturą a sztuką oraz uznając paradygmatyczny charakter tworzenia artefaktów, autor stara się uzasadnić arystotelesowską teorię przyczyn. Badana jest geneza artefaktów z punktu widzenia tych aspektów teorii Arystotelesa, które są wyróżnione w jego wyjaśnieniu naturalnego powstawania. Omawia się zasadniczy charakter każdej przyczyny, różnice między przyczynami oraz swoistą zbieżność między trzema z nich, komplementarność między przyczyną sprawczą a celową, naturę i rolę pragnienia w procesie powstawania oraz prymat formy. Wprowadza się pojęcie pełnego czasowego przedmiotu (trans-temporal whole). Wskazuje się na konieczność uwzględnienia pełnego przedmiotu – obejmującego cały proces powstawania, wraz z jego źródłem – jako stosowny kontekst dla właściwego rozumienia powstawania. Przedstawia się także rozróżnienie pomiędzy perspektywą obiektywną i subiektywną, które jest szczególnie przydatne w wyjaśnianiu przyczynowości celowej.

EN

The present paper, taking as a point of departure Aristotle’s dispute with the ancient physicalists in Physics II.8–9 about the role of the final cause in nature, examines the context of the problem, his theory of the causes. Aristotle assumes an analogy between nature and craft and takes the production of artifacts to be paradigmatic. With these assumptions as guiding principles, the paper attempts to motivate his causal theory and propose what may be called a “logic” of the causes. It examines artefactual coming-to-be more closely, focusing on the aspects of Aristotle’s account that are highlighted in his explanation of natural coming-to-be: the basic character of the causes, the peculiar distinction between the causes and the accompanying the deeper coincidence among three of them, the complementarity between the final and moving causes, the nature and role of desire in coming-to-be, and the primacy of form. It introduces the notion of a trans-temporal objective whole and shows the need to consider the full whole—which includes the entire process of coming-to-be together with its source—as the proper context for a full understanding of coming-to-be. It also points out the importance of the distinction between the objective and subjective perspectives, especially useful in understanding final causality.

19

Czy kobieta jest potworem? Płeć żeńska w De generatione animalium Arystotelesa

63%

Sowa J.

Roczniki Humanistyczne

|

2014

|

vol. 62

|

issue 3: Filologia Klasyczna

029-050

PL

Postawione w tytule pytanie jest skrótowym ujęciem kwestii miejsca kobiety – jak również, bardziej ogólnie, płci żeńskiej – w Arystotelesowskiej biologii rozrodu i rozwoju, przedstawionej w dziele O rodzeniu się zwierząt (De generatione animalium). Ożywioną dyskusję na ten temat wywołały w ostatnich dziesięcioleciach publikacje feministycznych badaczek myśli Arystotelesa, oskarżających filozofa o to, że w swoich pracach, nawet z zakresu biologii, nie kierował się obiektywną obserwacją faktów, lecz podporządkowywał swoje rozumowanie i wyciągane wnioski „męskiemu szowinizmowi” i typowej dla jego epoki mizogynii. W swoim artykule staram się wykazać, że choć Stagiryta bez wątpienia podzielał wiele poglądów typowych dla współczesnego mu społeczeństwa, jego opinie na temat płci żeńskiej pozostają przede wszystkim pod wpływem jego teorii filozoficznych. Osobniki żeńskie, które w swoich pismach biologicznych łączy z pojęciami materii i braku, nie są więc „potworami” – porażką celowości – lecz uosobieniem jednej z pierwszych zasad, których równowaga zapewnia trwanie widzialnego wszechświata; jako takie zaś są nie tylko koniecznym rezultatem działania przyczyny materialnej, ale również celowej.

EN

In recent years there have been published many critical feminist studies of Aristotle, especially concerning philosopher’s views on females. According to feminist scholars Aristotle’s claims about female sex, even in his biological writings, are the result not of honest science, but of “male bias” and misogynist ideology typical of ancient Greek men: the female is for Stagirite a“deficient male,” a teleological failure, a kind of “monster” whose birth results from pure material necessity. In this paper I admit that Aristotle’s account of the female sex provides some kind of rationalization of Greek social attitudes, but I also try to argue that his conclusions about females are, above all, influenced by his philosophical theories. In may opinion, the female, which in Aristotle’s biological writings—particularly in his embryology—is related to the matter and privation, is not a “monster,” but embodies one of the principles maintaining the existence of the whole universe, and, as such, is necessary not only accidentally, but also teleologically.

20

Dynamis. Metafizyczne pojęcie możności i jego rola w filozofii praktycznej Arystotelesa

63%

Makowski P.

Diametros

|

2012

|

issue 33

76-100

PL

Autor prezentuje Arystotelesowską koncepcję możności/możliwości (dynamis), która należy do filozoficznego słownika pojęć podstawowych Stagiryty. Pojęcie możności stanowi jedno z najważniejszych pojęć jego metafizyki. Szczególną rolę tego pojęcia określa to, iż można je rozumieć jako jeden z łączników filozofii pierwszej oraz filozofii praktycznej (etyki, retoryki oraz polityki) Stagiryty: autor analizuje związek filozofii teoretycznej i praktycznej na podstawie tego ważnego pojęcia. Pokazanie związku teorii i praktyki opiera się na analizie kluczowych partii Metafizyki (księgi delta oraz theta) i odnosi przedstawione w niej dystynkcje do podstawowego elementu Arystotelesowskiej filozofii praktycznej – pojęcia cnoty (arete). W praktycznych dziełach filozofa (trzy etyki i retoryka) znajdujemy definicje arete, które wydają się prima facie sprzeczne: w Etyce Nikomachejskiej Arystoteles definiuje cnotę odwołując się do pojęcia trwałej dyspozycji (hexis), tymczasem w Retoryce definiuje ją na podstawie pojęcia możności. Szczegółowa analiza tej pozornej sprzeczności pozwala pokazać faktyczne znaczenie pojęcia możności w filozofii Stagiryty.

EN

The author considers Aristotle’s conception of potency (dynamis), a fundamental notion in his metaphysics. One of its important functions is to connect his metaphysics and his practical philosophy. Showing this connection involves an analysis of the most important parts of the Metaphysics (Books Delta and Theta) and its application to an essential element of Aristotle’s practical philosophy, the notion of virtue (arete). However, Aristotle’s practical works (the three Ethics and the Rhetoric) contain apparently contradictory definitions of arete: in the Nicomachean Ethics Aristotle defines arete in terms of the notion of disposition (hexis), while in the Rhetoric he makes use of the notion of potency. An examination of this apparent contradiction clarifies the true significance of potency in Aristotle’s philosophy

Refine search results