Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 9

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Axiologie
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Content available remote

Tomistyczno-fenomenologiczna filozofia osoby w personalizmie Karola Wojtyły

100%
Podgórski R. A.
Studia Warmińskie
|
2016
|
issue 53
39-53
PL
Papież Jan Paweł II znany jest jako Namiestnik Chrystusowy. Wielu członków Kościoła nie pamięta, że był wybitnym filozofem. Na tyle znaczącym, że stworzył własną filozofię znaną jako personalizm chrześcijański lub antropologia adekwatna. Jej koncepcję wyłożył w 1969 r. w obszernej rozprawie Osoba i czyn, którą można nazwać summą filozofii późniejszego papieża. W niej znajdujemy nowożytną filozofię świadomości, podmiotu subiektywnie poznającego otaczającą go rzeczywistość, która przeciwstawiła się tradycyjnej metafizyce, próbującej obiektywnie opisać całą rzeczywistość, ale w nikłym stopniu zajmującej się krytyczną analizą subiektywności naszego poznania. Filozoficzne analizy Karola Wojtyły pokazują, że zarówno wcześniejsza historycznie filozofia bytu, jak i nowożytna filozofia świadomości są ujęciami jednostronnymi. Podejmowane przez tego filozofa studium myśli Arystotelesa i św. Tomasza oraz Immanuela Kanta i Maxa Schelera zaowocowało nie tylko podkreśleniem odmienności stanowisk, ujawnianiem ich niepełności, ale propozycją wyjścia z impasu, w jakim znalazły się względem siebie filozofia świadomości i filozofia bytu, z impasu idealizmu i realizmu, aprioryzmu i empiryzmu. Wysiłek integracji filozofii świadomości i filozofii bytu przewija się u Wojtyły od początku jego poszukiwań filozoficznych. Wyrasta zapewne z dwóch jego przekonań. Z jednej strony jest on zdecydowany o wyprowadzeniu wiedzy z doświadczenia, z drugiej strony - o słuszności postawy realistycznej w poznaniu intelektualnym. Potwierdzają to jego zainteresowania zarówno doświadczeniem mistycznym św. Jana od Krzyża, a później doświadczeniem fenomenologicznym Schelera, jak również systemem filozoficznym św. Tomasza. Drogi te będą się ciągle ze sobą spotykać i wzajemnie na siebie oddziaływać. Drogi łączące te filozofie to doświadczenie jako źródło bezpośredniej wiedzy o człowieku, Dotyczy to doświadczenia wewnętrznego, jak i zewnętrznego. Można powiedzieć, że w poszukiwaniach podstaw wiedzy filozoficznej u Wojtyły od początku pojawia się pewna „dwoistość”. Z jednej strony podejmuje on wysiłek, aby w doświadczeniu mistycznym odkryć to, co bezpośrednio przeżywamy, dzięki czemu to, co ludzkie jest nam tak bliskie, z drugiej – buduje metafizyczno-fenomenologiczny obraz człowieka przez konfrontację etyki Kanta i Schelera z etyką Arystotelesa i św. Tomasza z Akwinu.
EN
Pope John Paul II is known as Christ’s Vicar. However, many members of the Church do not realise that he was also an eminent philosopher. He was significant enough to develop his own philosophy known as Christian personalism or adequate anthropology. Its concept was presented by Karol Wojtyła in 1969 in a large treatise entitled “The Acting Person”,which beyond doubt can be called the summa philosophiae of the later pope. It contains the modern philosophy of consciousness of the subject that explores the reality, which contradicts traditional metaphysics, which attempted to describe the reality objectively, but only to a small extent dealt with a critical analysis of the subjectivity of our cognition. Karol Wojtyła’s philosophical analyses show that both the earlier philosophy of being and the modern philosophy of consciousness are one-sided approaches. The study of thinking of Aristotle and Saint Thomas Aquinas, as well as Immanuel Kant and Max Scheler, resulted not only in emphasising the diversity of opinions, in exposing their incompleteness, but also in a proposition of resolving the deadlock in which the philosophy of being and philosophy of consciousness were stuck, the deadlock of idealism and realism, of apriorism and empirism. The effort to integrate the philosophy of consciousness and philosophy of being was present in Karol Wojtyła’s work from the beginning of his philosophical quest. It probably stemmed from two convictions. On the one hand, he was convinced that knowledge should arise from experience, on the other – about the rightness of a realistic approach in intellectual cognition.
DE
Papst Johannes Paul II. ist als Stellvertreter Christi bekannt. Vielen Kirchenmitgliedern ist jedoch unbekannt, dass er auch ein herausragender Philosoph war. Als dieser war er so bedeutend, dass er eine eigene Philosophie hervorbrachte, die als Christlicher Personalismus bzw. als Adäquate Anthropologie bezeichnet wird. Das Konzept seiner Philosophie legte Karol Wojtyła im Jahre 1969 in der umfassenden Abhandlung „Person und Tat” dar, welche ohne Vorbehalte als die Summe der philosophischen Gedanken des späteren Papstes bezeichnet werden kann. In diesem philosophischen Werk finden wir eine neuzeitliche Philosophie des Bewusstseins des Subjekts, das subjektiv die ihn umgebende Wirklichkeit erfährt. Dabei stellte sich diese Philosophie der traditionellen Metaphysik entgegen und versuchte, objektiv die gesamte Wirklichkeit zu beschreiben. Sie bediente sich jedoch in geringerem Maße einer kritischen Analyse der Subjektivität unserer Erkenntnis. Die philosophischen Analysen von Karol Wojtyła zeigen, dass sowohl die historisch früher liegende Philosophie des Seins als auch die neuzeitliche Philosophie des Bewusstseins einseitige Begriffe sind. Ein in dieser Hinsicht angelegtes Studium des Gedankenguts von Aristoteles, des Hl. Thomas, Immanuel Kants und Max Schelers fruchtete nicht nur in der Unterstreichung des Vorhandenseins unterschiedlicher Positionen und der Herausarbeitung ihrer Unvollständigkeiten sondern auch in Vorschlägen, wie aus der philosophischen Sackgasse herauszukommen sei. Diese Ausweglosigkeit bezüglich der Person traf sowohl auf die Bewusstseinsphilosophie als auch auf die Philosophie des Seins zu. Sie bestand gleichermaßen für den Idealismus und den Realismus, für den Apriorismus und den Empirismus. Von Beginn sämtlicher philosophischer Bemühungen an zieht sich bei Karol Wojtyła die Suche nach der Integration von der Philosophie des Bewusstseins und der Philosophie des Seins durch sein Werk. Hierfür sind mit Sicherheit zwei seiner Überzeugungen verantwortlich: Einerseits ist er entschlossen, Wissen aus Erfahrungen einfließen zu lassen, andererseits weiß er um das Recht der natürlichen Einstellung bei der intellektuellen Erkenntnis.
2
Content available remote

Aksjologia biskupa Tadeusza Płoskiego

100%
Podgórski R. A.
Studia Warmińskie
|
2014
|
issue 51
27-41
PL
Aksjologia buduje świat postępu ludzkiego ducha, w którym wyraża się prawda, dobro, piękno, miłość, szacunek dla człowieka. Na te wartości wskazywał ks. biskup Tadeusz Płoski, widząc w nich możliwości przezwyciężenia i urzeczywistnienia dobra w świecie współczesnym. Treści, które wynikały z wartości, stanowią wykładnię realizacji ducha ludzkiego i żywego uczestnictwa człowieka w życiu Boga. Efektem przepojenia człowieka prawdą i dobrem oraz miłością jest zawsze wyjście człowieka z samego siebie, poza własne ciasne granice. Człowiek w uniesieniu duchowym poprzez świat aksjologiczny wychodzi z siebie, by żyć „powyżej” własnego poziomu, w przestrzeni samego Boga. Wewnętrzny dialog człowieka z Bogiem znajduje odzwierciedlenie w zewnętrznej rzeczywistości człowieka. Zewnętrzne oznaki są dramatyczne, bo to walka dobra i złem. Jednakże ks. biskup Płoski nie nakazuje człowiekowi walczyć ze złem, ale budować w sobie przestrzeń dobra tak, aby dobro mogło „rodzić” dobro, a tym samym zmniejszać i przezwyciężać oddziaływanie obszaru zła. W ten sposób kształtuje się szacunek dla godności człowieka. Życie z Bogiem to życie w Bogu, które wynika z życia duchowego człowieka; nie prowadzi do walki z człowiekiem, ale ze złem, które dzieje się za jego przyczyną.
EN
Axiology builds a world of progressive human spirit, in which truth, goodness, beauty, love and respect for another man are expressed. These values were described by Bishop Płoski, who saw in them as an opportunity for balancing and fulfilling goodness in contemporary world. The essence which arises out of virtues is an interpretation of the fulfilment of the human spirit and the active participation of man in God's life. A man imbued with truth, goodness and love always goes beyond himself, overcoming his narrow limits. A spiritually uplifted man goes beyond himself through the world of axiology to live “above” his own level, in the space of God Himself. An internal dialogue of the man with God is reflected in the external reality of man. External manifestations are dramatic because it is the fight of good against evil. However, Bishop Płoski does not tell a man to fight evil, but to build the space of goodness in oneself so that goodness can expand the space for fulfilling goodness, thereby reducing and counteracting the impact of the space of evil. Thereby, a man manifests his respect for another man, respects him, but fights not against the man, but against the evil that he builds. Life with God is life in God, which arises from the spiritual life of man.
DE
Axiologie erbaut im menschlichen Geist ein Reich des Vorwärtsstrebens. Wahres, Gutes, Schönes, Liebe und Achtung gegenüber dem Mitmenschen schaffen sich ihren Raum. Der Bischof und Pfarrer Płoski schaute auf die o.g. Werte und sah in ihnen die Möglichkeit, in der heutigen Welt das Böse zu überwinden und das Gute zu verwirklichen. Inhalte, die auf Wertegrundlagen stehen, sind ein Fürsprecher für die Verwirklichung des menschlichen Geistes und für die lebendige Teilnahme des Menschen am Leben Gottes. Ein Ergebnis des Erfülltseins von menschlicher Wahrheit, von Gutem und Liebe ist immer das Herausgehen des Menschen aus sich selbst, aus den eigenen engen Grenzen. Der Mensch geht in seinem geistigen Fasziniertsein mittels der axiologischen Welt aus sich heraus, um schließlich „höher“ als sein eigenes Niveau zu leben, in einem nur Gott zugehörigen Raum. Der innere Dialog des Menschen mit Gott spiegelt sich in der äußeren Realität des Menschen wider. Die äußeren Anzeichen mögen dramatisch sein, denn es kämpfen Gut und Böse miteinander. Allerdings erlegt Bischof Płoski nicht dem Menschen den Kampf mit dem Bösen auf, sondern er fordert vom Menschen, in sich selbst einen Raum für das Gute zu schaffen. Auf diese Weise kann das Gute von allein seine Verwirklichungsstätte ausbauen und gleichzeitig den Anteil des Bösen verringern und dieses schließlich verstoßen. Der Mensch bringt in diesem Fall Achtung für die Würde des Menschen auf und kämpft nicht mit dem Menschen selbst, der Böses tut, sondern direkt mit dem Bösen, das dieser schafft. Ein Leben mit Gott ist ein Leben in Gott, das sich aus dem geistigen Leben des Menschen ergibt.
3
Publication available in full text mode
Content available

Kryzys wartości jako rezultat rozpadu przednowoczesnego społeczeństwa – na przykładzie konwencji miłości romantycznej

100%
Barański J., Stosik D.
Kultura i Wartości
|
2019
|
issue 27
DE
Die Wertekrise wird im Artikel als Ergebnis des Zerfalls der vormodernen Gesellschaft bezeichnet, gleichzeitig auch als Ergebnis der Unfähigkeit der Gegenwart, die Wertesysteme aufgrund der sich dynamisch vollziehenden kulturellen Veränderungen zu festigen. Als Anlass zum Nachdenken gilt die Konvention der romantischen Liebe in der vormodernen Gesellschaft, ihr Zerfall und Verschwinden, was eine völlig andere gegenwärtige Stellung des Individuums als eines Subjekts aufzeigt, das über seine Gefühle, Fähigkeiten, Kompetenzen und letztendlich seine eigenen biografischen Entscheidungen verfügt.
EN
The crisis of values is considered in this paper as a consequence of pre-modern society’s disintegration. It is also attributed to the fact that modern times are not conducive to consolidating value systems due to ongoing dynamic cultural transformations. Such conclusions are drawn by taking up the case of romantic love convention, its disintegration and atrophy in pre-modern society. Shown against this background is an entirely different present-day situation of individuals as subjects in control of their emotions, abilities as well competences and ultimately their own life choices.
PL
Kryzys wartości jest określany w artykule jako efekt rozpadu społeczeństwa przednowoczesnego i jednocześnie jako rezultat niezdolności współczesności do utrwalenia systemów wartości ze względu na dynamicznie przebiegające zmiany kulturowe. Pretekstem do rozważań jest konwencja miłości romantycznej w społeczeństwie przednowoczesnym, jej rozpad i zanik, ukazując całkowicie odmienną współczesną pozycję jednostki jako podmiotu zarządzającego swoimi emocjami, zdolnościami kompetencjami i – ostatecznie – własnymi wyborami biograficznymi.
4
Publication available in full text mode
Content available

Teoria historii i badanie wartości. W stronę apologii upraktycznienia

100%
Solska E.
Kultura i Wartości
|
2018
|
issue 25
DE
Das Ziel des Artikels ist die Untersuchung der Axiologie der historischen Forschung und Bildung, eines früher marginalisierten Bereichs der methodologischen Reflexion. Die Hauptprämisse für das Bedürfnis, eine getrennte Axiologie der Geschichtswissenschaft zu bilden, ist die Tatsache, dass es schwierig ist, über die Vergangenheit (besonders wissenschaftlich) zu schreiben, und dass die Geschichtswissenschaft an sich unter dem Gesichtspunkt eigener Geschichte und Theorie ein axiologisches Problem bildet. Daher die nächste These, dass sich die Axiologie der Geschichte auf der Feststellung „des praktischen Sinnes“ der Arbeit eines Historikers konzentrieren soll, der vielleicht in der intellektuellen Geschichte Europas zu finden ist. Die vorgeschlagene Axiologie der Geschichte gründet also auf der Überlegung der Postulate der praktischen Vernunft im historischen Diskurs, auf der Untersuchung der Frage, ob Plato die Historiker aus dem Staat vertreiben würde und auf der Analyse des Begriffs des Praktischwerdens, der zwei Kategorien konnotiert: praktisches Denken und historische Praxis. Zur Ergänzung lege ich die Idee eines axiologisch engagierten Forschers auch im Kontext der Loyalität, des Nonkonformismus und der Inkompatibilität solcher Werte wie Patriotismus, Objektivität und Streben nach Wahrheit vor dem Hintergrund der ausgewählten Fragen der Sozialpolitik dar.
EN
The purpose of this study is to consider the axiology of historical research and learning – the previously marginalized area of methodological reflection. A given thesis states, that the theory of a scientific field is essentially a study of values in every sphere of methodological analysis. The main question among the premises to distinguish the axiology of history as a part of methodological research is this: why is it difficult to write about the past (especially in the scientific mode), assuming that historiography itself is an axiological problem, in the perspective of its own history and theory. Hence another thesis, that the axiology of history would focus on determining the “practical sense” of a historian’s work, which can be found in the intellectual history of our (European) culture. The introduced conceptualization is composed by: the postulates of practical reason in historical discourse; the question: would Plato proscribe historiography and banish historians from his politeia; and the notion of “practicization” which connotes two categories: practical reasoning and historical practice. To comlement the analysis the topic of an „axiologically involved researcher” is raised in the context of loyalism and nonconformity, and incompatibilities between values, as well as several issues concerning science policy.
PL
Celem artykułu jest analiza aksjologii badań i edukacji historycznej, marginalizowanego wcześniej obszaru refleksji metodologicznej. Formułuję tezę, że teoria danej dziedziny naukowej to w istocie badanie obecnych w różnych sferach analizy metodologicznej wartości. Główną przesłanką potrzeby wyodrębnienia aksjologii historii jest fakt, że trudno jest pisać o przeszłości (zwłaszcza w sposób naukowy), a historiografia w perspektywie własnych dziejów i własnej teorii sama stanowi problem aksjologiczny. Stąd kolejna teza, że aksjologia historii powinna skoncentrować się na ustalaniu „praktycznego sensu” pracy historyka, który być może można znaleźć w  intelektualnej historii Europy. Proponowana aksjologia historii formuje się zatem poprzez rozważenie postulatów rozumu praktycznego w dyskursie historycznym, analizę  kwestii, czy Platon wypędziłby historyków z państwa oraz analizę pojęcia „upraktycznienia”, które konotuje dwie kategorie: rozumowanie praktyczne oraz praktykę historyczną. Dla uzupełnienia, ideę badacza „aksjologicznie zaangażowanego” przedstawiam również w kontekście lojalizmu i nonkonformizmu, niekompatybilności takich wartości, jak patriotyzm, bezstronność i dążenie do prawdy oraz w kontekście wybranych zagadnień polityki społecznej.
5
Publication available in full text mode
Content available

Między instynktem a racjonalnością – wartość najwyższa dla Nietzschego i Sokratesa

100%
Wodziński M.
Kultura i Wartości
|
2019
|
issue 27
DE
Das Ziel des Artikels ist die Polemik mit der gebräuchlichen Auffassung der Frage nach ein Anerkennung des höchsten Wertes bei Sokrates und Friedrich Nietzsche. Der eine wird als der extremer Rationalist dargestellt, dem anderen wird dagegen die Apotheose der Vitalität und des instinktiven Verhaltens zugeschrieben, das den Willen zur Macht stärken soll. Die im Artikel durchgeführte Analyse ausgewählter Motive aus den Schriften von Xenofon und Platon zeigt, dass die Gedanken des Atheners nicht einem dogmatischen ethischen Intellektualismus entspringen. Als seine wahren Ziele erweisen sich das Erwecken der Unsicherheit bei seinen Gesprächspartnern sowie der Vorsprung in der Diskussion, was häufig die Form von mündlichem Agon annahm, einer Entsprechung des Willens zur Macht bei Nietzsche. Die Zusammenstellung der Gestalt von Kalikles aus Platons Gorgias mit dem Gedanken Nietzsches verdeutlicht, dass ausser reinem instinktivem Verhalten auch die Fähigkeit seiner Beherrschung und Selbstüberwindung für sie zählte. Der Artikel gelangt zu der Schlussfolgerung, dass man weder Sokrates noch Nietzsche die gewöhnlichen extremen Haltungen zuschreiben sollte und dass für beide Philosophen als der höchste Wert der Besitz eines "Instinkts der Rationalität" galt - einer solchen Benutzung des Potenzials unserer plastischen Natur also, das den Willen zur Macht mit dem Verstand vereinbart.
EN
Challenged in this paper is the general perception of how the concept of supreme value was perceived by Socrates and Friedrich Nietzsche. Socrates is usually described as an extreme rationalist while Nietzsche is referred to as a proponent of vitality and instinctive behaviour designed to increase the will to power. It follows from an analysis of Xenophon’s and Plato’s works by the author of this paper that the Athenian’s ethical intellectualism was far from dogmatic. For his real goal was to raise his interlocutors’ doubts in the discourse and stimulate critical thinking. This took often the form of a verbal agon, which actually corresponds with Nietzsche’s will to power. Yet a juxtaposition of Callicles from Plato's Gorgias with Nietzsche's thought indicates that what mattered for them both apart from pure instinctiveness was the ability to control and overcome that phenomenon. The author concludes that neither Socrates nor Nietzsche should be associated with holding customarily extreme positions, and that the value considered by both as the supreme one was possessing an "instinct of rationality", that is taking such advantage of the potential of our plastic nature which reconciles the will to power with reason. 
PL
Celem niniejszego artykułu jest polemika z przyjętym postrzeganiem kwestii uznawania wartości najwyższej przez Sokratesa oraz Fryderyka Nietzschego. Jednego przedstawia się zazwyczaj jako skrajnego racjonalistę, drugiemu przypisuje się natomiast wychwalanie witalności oraz postępowania instynktownego, którego celem miało być wzmaganie woli mocy. Przeprowadzona w artykule analiza wybranych wątków z pism Ksenofonta i Platona pokazuje, że myśli Ateńczyka nie można przypisać dogmatycznego intelektualizmu etycznego. Jego prawdziwymi celami okazują się: rozbudzanie niepewności swoich interlokutorów, zdobywanie nad nimi przewagi w dyskusji, co przyjmowało często formę słownego agonu, będącego odpowiednikiem woli mocy Nietzschego. Natomiast zestawienie postaci Kaliklesa z Platońskiego Gorgiasza z myślą Nietzschego pokazuje, że oprócz czystej instynktowności liczyła się dla nich również umiejętność jej opanowania i samo-przezwyciężenia. Konkluzją artykułu jest wykazanie, że zarówno Sokratesowi, jak i Nietzschemu nie należy przypisywać zwyczajowych, skrajnych stanowisk, a wartością uznawaną przez obu za najwyższą było posiadanie „instynktu racjonalności” – czyli takiego wykorzystania potencjału naszej plastycznej natury, które uzgodni wolę mocy z rozumem.
6
Publication available in full text mode
Content available

O roli imienia w filozofii kultury Andrzeja Nowickiego

100%
Majewska Z.
Kultura i Wartości
|
2013
|
issue 5
DE
Andrzej Nowicki begann seine Philosophie der Kultur mit der Skizzierung einer atheistischen Perspektive der Unsterblichkeit des Namens, der in den vom Menschen geschaffenen Werken überlebt. Die Kategorie des Namens wurde durch Neologismen ersetzt: Erganthropie (reale Präsenz des Menschen in den von ihm geschaffenen Dingen), Inkontrologie (Theorie der Begegnungen), Raumzentrismus (die Suche nach den leeren Feldern, die man mit eigenem Schaffen füllen kann), akme (der Gipfel). Nowicki hält für Kultur die Spitzenleistungen des Menschen: Philosophie, Dichtung, Malerei, Musik. Den Maßstab für den Wert der Werke bildet ihre Neuartigkeit, Originalität und ihre Fähigkeit, künstlerisches Schaffen zu inspirieren. Der Aufgabe, Hohe und Tiefe Kultur zu schaffen, gab der Autor den Namen Atena Creanda.
EN
Andrzej Nowicki began his philosophy of culture with sketching an atheist perspective of the immortality of the name which will survive in the works created by the human being. The category of the name was substituted with neologisms: ergantrophy (the real presence of human beings in the things created by them), incontrology (theory of encounters, meetings), “spacecentrism” (searching for the lacunae that can be filled with one’s work), acme (the peak). Nowicki considers the human being’s crowning achievements: Philosophy, Poetry, Painting and Music to be Culture. The measure of the value of the works are their novelty, originality and ability to stimulate creation. Professor Nowicki called the task of creating High and Profound Culture Athena Creanda.
PL
Andrzej Nowicki rozpoczynał swoją filozofię kultury od kreślenia ateistycznej perspektywy nieśmiertelności imienia, które przetrwa w dziełach stworzonych przez człowieka. Kategoria imienia została zastąpiona neologizmami: ergantropia (realna obecność człowieka w stworzonych przez niego rzeczach), inkontrologia (teoria spotkań), spacjocentryzm (poszukiwanie pustych pól, które można wypełnić swoją twórczością), akme (szczyt). Nowicki za kulturę uważa szczytowe osiągnięcia człowieka: Filozofię, Poezję, Malarstwo, Muzykę. Miernikiem wartości dzieł jest nowość, oryginalność i ich zdolność pobudzania do twórczości. Zadaniu tworzenia Kultury Wysokiej i Głębokiej autor nadał imię Atena Creanda.
7
Publication available in full text mode
Content available

Pluralizm wartości wobec spolaryzowanych tożsamości. Uwagi w kontekście wojen kulturowych

100%
Rozwadowski Ł.
Kultura i Wartości
|
2022
|
issue 33
115-134
DE
Die in dem Artikel zum Ausdruck gebrachte Auffassung steht dem Ansatz der Breslauer Kulturwissenschaften nahe: Werte sind kein einfacher Ausdruck der Identität eines sozialen Subjekts und sollten nicht auf einen sozialen Kontext reduziert werden. Die „Soziologisierung“ der Werte ist charakteristisch für sogenannte Kulturkriege und führt zu einer starken Polarisation in der Öffentlichkeit, wenn beispielsweise „liberale Werte“ „konservativen Werten“ gegenübergestellt werden. Die Geistes- und Sozialwissenschaften „soziologisieren“ jedoch auch Werte, wenn sie Phänomene in der menschlichen Welt durch das Prisma bestimmter Schemata analysieren, die sich auf die soziale Ordnung beziehen, wie z.B. das Vertraute – das Fremde. Ziel der vorgestellten Arbeit ist es, die kulturelle Sphäre (als Axiosphäre) von der sozialen zu unterscheiden. Das ermöglicht, über die in den Kulturkriegen verfestigte Identitäten hinauszugehen.
EN
The position defended in this paper is close to Wrocław cultural studies’ approach: values are not a simple expression of identity of any social subject and they should not be reduced to their social context. ‘Sociologization’ of values is typical for the so-called ‘culture wars’ and it results in powerful polarizations in the public sphere. For example, the ‘liberal’ values are contrasted with the ‘conservative’ ones. However, humanities and social sciences also ‘sociologize’ values when analysing phenomena in the human world through the lens of some schemas related to the social order, such as familiar–alien. The aim of the present work is to differentiate the cultural space (as an axiosphere) from the social one. This will help to transcend identities petrified by culture wars.
PL
Stanowisko wyrażone w artykule jest bliskie podejściu wrocławskiego kulturoznawstwa: wartości nie są prostą ekspresją tożsamości jakiegokolwiek podmiotu społecznego i nie powinny być sprowadzane do społecznego kontekstu. „Socjologizacja” wartości jest charakterystyczna dla tak zwanych wojen kulturowych i skutkuje potężnymi polaryzacjami w sferze publicznej, gdy na przykład „wartości liberalne” przeciwstawia się „konserwatywnym”. Jednak również humanistyka i nauki społeczne „socjologizują” wartości, kiedy analizują fenomeny w świecie ludzkim przez pryzmat niektórych schematów odnoszących się do porządku społecznego, jak swojskie – obce. Celem artykułu jest odróżnienie sfery kulturowej (jako aksjosfery) od sfery społecznej. Pozwala to wykroczyć poza tożsamości spetryfikowane w wojnach kulturowych.
8
Publication available in full text mode
Content available

Filozoficzne treści poezji jako jedno ze źródeł systemu ergantropijnej inkontrologii

88%
Stawska-Skurjat K.
Kultura i Wartości
|
2013
|
issue 5
DE
Im Artikel wurde das offene System der Philosophie der Kultur von Andrzej Nowicki dargestellt. Es stützt sich auf die Erganthropie, d.h. Erforschung der Form der menschlichen Präsenz in den von ihm geschaffenen Dingen, die Inkontrologie, d.h. die Philosophie der Begegnungen; den Raumzentrismus, d.h. die Philosophie des Raumes. Den Mittelpunkt des Systems bildet die Axiologie, in der den höchsten Wert die Welt der Hohen und Tiefen Kultur darstellt. Im Artikel wird nachgewiesen, dass als eine wichtige Quelle dieser Philosophie die Dichtung gilt, die in der intensiver werdenden Wahrnehmung der menschlichen Welt im ästhetischen Erlebnis vermittelt.
EN
This paper presents Andrzej Nowicki’s open system of philosophy of culture (EIS) based on erganthropy, the study of the forms of human beings’ presence in the things produced by them; incontrology, the philosophy of meetings (encounters); spatiocentrism, the philosophy of space. Axiology is the center of the system, in which the highest value is the World of High and Deep (Profound) Culture. It has been argued that an important source of this philosophy is poetry, which mediates in the intensification of the reception of the human world in the aesthetic experience.
PL
W artykule przedstawiono otwarty system filozofii kultury (EIS) Andrzeja Nowickiego oparty na: ergantropii, czyli badaniu form obecności człowieka w wytwarzanych przez niego rzeczach; inkontrologii, czyli filozofii spotkań; spacjocentryzmie, czyli filozofii przestrzeni. Centrum systemu stanowi aksjologia, w której najwyższą wartością jest Świat Kultury Wysokiej i Głębokiej. Uzasadniono pogląd, że ważnym źródłem tej filozofii jest poezja, która pośredniczy w intensyfikowaniu odbioru świata człowieka w doświadczeniu estetycznym.
9
Publication available in full text mode
Content available

Typologia konfliktów wartości

88%
Płoszczyniec A.
Kultura i Wartości
|
2022
|
issue 34
125-142
DE
Ziel dieses Beitrags ist es, die These über das Auftreten verschiedener Wertekonflikte zu begründen und diese anschließend typologisch zu veranschaulichen. Die ersten Überlegungen betreffen den allgemeinen Begriff des Konflikts sowie das Phänomen des Konflikts als Gegenstand axiologischer Untersuchungen, woraufhin die ontoaxiologischen Annahmen analysiert werden, die darauf abzielen, die Präsenz und die Vielfalt von Wertekonflikten aufzuzeigen. In der dargestellten Typologie wurde als das Kriterium der konzeptuellen Teilung der Grad der Transzendenz einer bestimmten Art von Konflikt in Bezug auf den Menschen angenommen.
EN
The aim of this text is to justify the thesis about the existence of various conflicts of values, and then to illustrate them by using a typology. The work first considers the general concept of conflict and the phenomenon of conflict as the subject of axiological investigations, and then analyzes ontoaxiological assumptions that aim to reveal the presence and multiplicity of conflicts of values. The typology presented here accepts the degree of transcendence of a conflict of a given type in relation to man as a criterion for conceptual division.
PL
Celem niniejszego artykułu jest uzasadnienie tezy o występowaniu różnorodnych konfliktów wartości, a następnie zilustrowanie ich za pomocą typologii. Pierwsze rozważania dotyczą ogólnego pojęcie konfliktu i fenomenu konfliktu jako przedmiotu dociekań aksjologicznych, po czym analizowane są założenia ontoaksjologiczne, które mają na celu unaocznić obecność i wielorakość konfliktów wartości. W przedstawionej typologii za kryterium konceptualnego podziału przyjęto stopień transcendencji danego typu konfliktu względem człowieka. 
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.