Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 19

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Belarusian literature
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
EN
The present article came into being with a view to the 75th birthday anniversary of thealready deceased outstanding prose writer, poet, translator and literary critic Michas Stralcow, tobe celebrated on 14 February 2012. The article constitutes a review of the whole literary output onthe part of the brilliant creator of the Belarusian literature of the second half of the twentiethcentury. Highlighted in it is the fact that Michas Stralcow was an extraordinarily talented man ofletters who fully demonstrated his potential in prose, poetry and essay writing.
2
Content available remote

Uładimir Niaklajeu at the centre of Europe

80%
RU
Глубоко ироничные истории в сборнике «Центр Европы» Владимира Некляева исполнены живых диалогов, ярких монологов и сказа. Пародии и лирические отступления перемежаются с интенсивностью повествования, жесткий реализм с магией и фантазией. Наряду с многочисленными языковыми находками в историях действуют многие персонажи с абсурдно-комическими именами. Абсурд - одна из главных черт собрания рассказов. Повторяющиеся мотивы включают элементы жестокости, насилия, издевательства, унижения и растерянности. Главные темы: политика, вера, смерть, национальность, коррупция и пьянство. Роман «Лабух» содержит провокационную смесь философии, политической сатиры и порнографии.
EN
Maksim Harecki introduced the subject of war to Belarusian literature. This story, analysed broadly, shows the consequences of the war for each party in the conflict. This is seen in the construction of the story, based on contrast and the diversified language of the narrative.
4
Content available remote

Polskie elementy w życiu i twórczości Janki Kupały

80%
EN
In the text there were presented Janka Kupala’s interests in the Polish culture and literature. The influence of particular Polish poets and prose writers on the original output of the Belarusian poet was analyzed. Travesties of some Polish poems as well as translations of Polish pieces of belles-letters into the Belarusian language made by Kupala were also presented.
EN
The outstanding Belarusian poet, novelist and playwright, Uladzimir Karatkiewicz (1930-1984) was a great enthusiast of Polish history, culture and literature. Proposed for readers’ consideration is the article, which includes confessions of this Belarusian artist that he shared with me during the many meetings in Belarus and Poland. The Belarusian writer placed Polish and Belarusian realities side by side with enormous openness and honesty. Karatkiewicz did not hide his recognition, and even admiration of attitude, of such Polish folklorists as Jan Czeczot, Jan Barszczewski, Aleksander Rypiński, Oskar Kolberg, Kazimierz Moszyński, Zygmunt Gloger, Czeslaw Pietkiewicz and Michal Federowski, who devoted many years of their lives to the collection and analysis of Belarusian folklore. Karatkiewicz strongly wished that Belarusians became similar to Poles in their attachment to their own history, language, and took from them their consistent quest for sovereignty and independence of their own country.
EN
Considering Belarusian culture and literature through the prism of history, the borderline category should be taken into account. A complicated situation with Belarusians identity, a constant search for their own way of development and struggle (sometimes in the form of passive resistance, sometimes in the form of uprisings) comes to a great extent from the worldview which was formed under the influence of dramatic and even tragic historical experiences. These experiences resulted in trauma, which was reflected and recorded in the historical memory, and the trauma is another important factor influencing identity shaping as well as national consciousness. Speaking about the situation observed in Belarus, one can speak about a particular Belarusians’ worldview coming from the situation which took place and was formed, except for other factors, due to the influence of traumatic historical expe- rience. The influence of traumatic experiences on the consciousness development of indivi- duals and society is discussed, basing on selected novels by Uladzimir Karatkievic, Natalka Babina and Vasil Bykau.
EN
This article discloses scientific, organizational, didactic and literary activity of the most outstanding Belarusian scientist, a professor of the University of Warsaw and, for many years, the head of the Department of Belarusian Studies – Alexander Barshchewski. In the article his academic achievements were outlined, the most important directions of his researches were presented and a special attention has been drawn not only to multidimensionality and interdisciplinarity of issues and problems that he had been taking up in his monographs and scientific articles, but also to impressive didactic and organizational achievements that resulted in numerous awards and prizes. Also, his poetic work has been synthetically presented and the most significant themes and motives of his lyrics, that impresses with the subtlety of artistic expression, the power of emotions and the concentration on spiritual reality, has been determined.
EN
Belarusian poet Feliks Batorin is the author of many poems on philosophical and civic topics. A characteristic feature of these poems is that they draw inspiration from religious thought founded on the Judeo-Christian tradition. They contain numerous Old Testament allusions and evangelical reminiscences. Batorin’s poems are also characterized by their allegoric quality, and their parabolic, metaphorical, and creative synthesis of biblical themes and folkloristic motifs. Biblical motifs began to appear in Felix Batorin’s poetry in the 1980s, during a period of social and political transformation in Belarus. Reflecting on the reality, the poet often turns to the motif of prophetism and the figure of the prophet, which might prove conducive to trying to find answers to important questions - both universal and resulting from Belarusian historical and cultural specificity. The drama of being a prophet results from the overwhelming feeling of loneliness arising from opposing the society in order to fulfil the mission which has been entrusted to a prophet. The tragedy of the poet-prophet lies in the fact that he is aware of his weakness and helplessness in the struggle against the individual for the individual, in his attempts to reach the morose society. The destructive activities of the oppressive communist system against the culture, language and identity of Belarusians turned out to have serious consequences for the society of the post-Soviet Belarus. That is why it cannot be surprising that pessimism resounds in prophetic works of Felix Batorin. However, despite pessimism, there is still hope in his poetry – the hope to reverse the fate of the nation and homeland.
PL
W artykule przedstawiona została historia powstania jedynego znanego dziś egzemplarza czasopisma „Uzwyszsza”, który był przygotowywany do druku w Mińsku w 1944 roku, w czasie okupacji niemieckiej. Jego inicjatorem było Białoruskie Stowarzyszenie Kulturalne założone w 1944 roku. Głównym redaktorem wydania był pisarz Jurka Wićbicz, były członek stowarzyszenia literackiego „Uzwyszsza”, działającego w BSRR w latach 1926-1931, co wpłynęło na fakt, że odrodzone w czasach okupacji czasopismo literackie także otrzymało nazwę „Uzwyszsza” i było postrzegane przez twórców jako kontynuacja tego represjonowanego przez władze radzieckie ugrupowania i periodyku. Czasopismo „Uzwyszsza” w 1944 roku nie zostało jednak opublikowane. Zachował się tylko jeden znany na dzień dzisiejszy niepełny numer przeznaczony do korekty, który przechowywany jest w Białoruskim Państwowym Archiwum-Muzeum Literatury i Sztuki. Jego treść pozwala ocenić specyfikę procesu literackiego w okresie okupacji niemieckiej.
EN
Text of the article is dedicated to the history and description of a single known issue of the magazine “Uzvyshsha” which was going to publish in Minsk in 1944, during the German occupation. This almost unknown for specialists periodical was created by Belarusian Cultural Association, founded in 1944. The chief editor of the magazine was a writer Yuri Vitbich, a former member of the Literary Association “Uzvyshsha” acting in the Byelorussian SSR in 1926-1931. That`s why the revived during the occupation literary magazine was also called “Uzvyshsha” and was seen by the creators as a continuation of the periodical had been earlier repressed by the Soviet regime. Magazine “Uzvyshsha” wasn`t published in 1944. There is only one non completed copy assigned for proofreading. It is in Belarusan State Archive-Museum of Literature and Art. The magazine`s content permits to study features of the literary process during the German occupation.
RU
Тэкст артыкула прысвечаны аднаўленню гісторыі стварэння і апісанню адзінага вядомага на сёння асобніка часопіса “Узвышша”, які рыхтаваўся да друку ў Мінску ў 1944 г. у часе нямецкай акупацыі. Стваральнікам гэтага амаль невядомага спецыялістам выдання выступіла Беларускае культурнае згуртаванне, заснаванае ў 1944 г. Галоўным рэдактарам стаў пісьменнік Юрка Віцьбіч, былы сябра літаратурнага аб’яднання “Узвышша”, што дзейнічала ў БССР у 1926—1931 гг. Апошняе і перадвызначыла тое, што адроджаны ў часы акупацыі літаратурны часопіс таксама атрымаў назву “Узвышша” і ўспрымаўся стваральнікам як працяг таго, рэпрэсаванага савецкімі ўладамі таварыства і часопіса. Часопіс “Узвышша” ў 1944 г. не паспеў пабачыць свет. Застаўся толькі адзіны вядомы на сёння няпоўны нумар, прызначаны для карэктуры, які захоўваецца ў Беларускім дзяржаўным архіве-музеі літаратуры і мастацтва. Яго змест дазваляе ацаніць асаблівасці літаратурнага працэсу ў часы нямецкай акупацыі.
PL
Dziedzictwo W. Syrokomli jest zróżnicowane gatunkowo i tematycznie, dlatego staje się bogatym źródłem badań. Biografia, eseje, niektóre teksty poetyckie zostały szeroko omówione w pracach naukowców białoruskich i obcych. Aktualizacja zagadnień dotyczących współczesnych badań nad twórczością W. Syrokomli pozwoli wypełnić lukę w studiach nad historią literatury białoruskiej XIX wieku i historią ówczesnego białorusko-polskiego pogranicza kulturowego. Szczególną uwagę należy zwrócić na poematy historyczne i gawędy W. Syrokomli.
EN
W. Syrokomla’s heritage is diverse in genres and subjects. Therefore, it becomes a rich source of research. His biography, essays, some poetic texts are widely discussed in the works of Belarusian and foreign researchers. Updating of the issues concerning the research on W. Syrokomla’s heritage eliminates the gaps in the study of the 19th century Belarusian literature and Belarusian-Polish cultural borderland. A particular attention should be paid to W. Syrokomla’s historical poems and drawn-out stories.
Porównania
|
2018
|
vol. 23
|
issue 2
107-126
EN
The article is dedicated to a complicated trajectory of the outstanding Belarusian poet Anatol Sys (1959-2005), whose unusual fate intrigues readers no less than his poetry, and makes researchers search for new explanations of metamorphoses in his life and creative work. From the memoirs of contemporaries, academic articles and works of art an extremely controversial image of the writer arises: a leader of the generation, a fighter with Communist ideology, a prophet of the national revival, a Genius; a disgusting poet, a jester, an alcoholic, a freak, a boor. There have been various assessments of Sys’s personality and the place of his work in the history of the Belarusian literature which “in the opinion of the author, originate for the following three reasons: 1) the extraordinary and contradictory nature of the poet; 2) the nature of the interval the time in which Sys lived and which falls into three epochs: stagnant Soviet (before 1984), transition-renaissance (1985-1992), and Lukashenko’s (since 1994); 3) a complex trajectory of the poet’s life and creative path which can be divided into three stages: initial, revival and Bohemian (“infernal”). Even during his life, the personality of Anatol Sys began to acquire myths and legends, and after his death, his best works entered the canon of the national literature of the 20th century.
PL
Аrtykuł jest poświęcony złożonej trajektorii autorskiej Anatola Sysa (1959-2005), którego niezwyczajny los intryguje czytelnika nie mniej niż jego utwory poetyckie i wymusza na badaczach poszukiwanie wciąż nowych sposobów interpretacji jego artystycznych i życiowych metamorfoz. Ze wspomnień przyjaciół, artykułów naukowych i utworów artystycznych wyłania się sprzeczny wizerunek pisarza: głos pokolenia, przeciwnik ideologii komunistycznej, prorok odrodzenia narodowego, Geniusz, poeta obrzydliwy, błazen, alkoholik, wyrodek, cham. Owa różnorodność i odmienność interpretacji w ocenie osobowości Anatola Sysa oraz miejsca, które jego twórczość zajmuje w historii literatury białoruskiej, uzasadniona jest zdaniem autora artykułu trzema przyczynami: 1) niezwykłą i sprzeczną naturą poety; 2) specyfiką krótkiego okresu, w którym żył Anatol Sys, obejmującego trzy epoki: radziecką (do 1984 roku), epokę reform i odrodzenia narodowego (1985-1992) і epokę Alaksandra Łukaszenki (od 1994 roku); 3) złożoną trajektorią życiowej i twórczej drogi poety, w której można wyróżnić trzy okresy: wczesny, patriotyczny i przeklęty (okres przynależności do cyganerii artystycznej). Jeszcze za życia Anatola Sysa jego osoba zaczęła obrastać w mity i legendy, a po śmierci poety jego najlepsze utwory weszły do kanonu literatury narodowej XX wieku.
EN
The main goal of U. Karatkievič’s literary output was always to revive and reinforce the sense of national identity in Belarusians. In earlier times, there had been no writer in Belarusian literature who would devote his whole output to the history of his nation. In his works, Karatkievič described their successes and failures and showed their attempts to gain independence and form the foundations of the Belarusian national identity to his reader. In the 1950s and 1960s, it was not easy to promote and disseminate the true history of Belarus, the beauty of the Belarusian language and the Belarusian national identity in the USSR. Karatkievič was often stigmatised and punished for his activity in this respect. This paper presents the impact of the writer’s output on the formation of Belarusian national identity. Karatkievič’s struggle with the stagnation or even backwardness of the Brezhnev era clearly manifested itself in his protest and fight for respect for the Belarusian language, the history of his homeland and the protection of nature and monuments of an immaterial culture. The writer saw the inseparable unity between those apparently different problems. Caused by such factors as the deliberate distortion of historical memory, social oblivion leads to the denationalisation and blurring of national self-awareness. Manipulating the past and enforcing the oblivion of various inconvenient historical events destroys the identity of societies. This is what Uladzimir Karatkievič wanted to oppose and did oppose with his works.
PL
Głównym celem twórczości U. Karatkeviča pozostawała zawsze próba ożywienia i wzmocnienia poczucia tożsamości narodowej Białorusinów. W literaturze białoruskiej nie było wcześniej pisarza, który całą swoja twórczość poświęcił dziejom własnego narodu. Pisarz opisywał w swoich utworach wzloty i upadki Białorusinów, pokazywał ich próby uzyskania niepodległości, kształtował w swoim czytelniku podstawy białoruskiej tożsamości narodowej. W latach 50. i 60. XX w. w ZSRR nie było łatwo promować i propagować prawdziwą historię Białorusi, piękno języka białoruskiego i białoruską tożsamość narodową. Za swoje działania w tej dziedzinie Karatkevič był często piętnowany i karany. Artykuł przedstawia wpływ twórczości pisarza na kształtowanie białoruskiej tożsamości narodowej. Zmagania Karatkieviča z zastojem, a wręcz wstecznością ery Breżniewa najwyraźniej wyczuwalne były w jego proteście i walce o szacunek dla języka białoruskiego, historii własnej ojczyzny oraz ochrony przyrody i zabytków kultury materialnej. Pisarz widział nierozerwalną jedność pomiędzy tymi na pierwszy rzut oka różniącymi się problemami. Niepamięć społeczna, której jedną z przyczyn jest celowe zaburzanie prawdy historycznej doprowadza do wynarodowienia i zatarcia narodowej samoświadomości. Manipulowanie przeszłością i przymuszanie do zapominania o różnych niewygodnych wydarzeniach historycznych unicestwia tożsamość społeczeństw. Temu właśnie przeciwstawić się chciał i przeciwstawiał się swoja twórczością Uładzimir Karatkievič.
RU
Галоўнай мэтай творчасці У. Караткевіча заўсёды была спроба адраджэння і ўмацавання пачуцця нацыянальнай ідэнтычнасці беларусаў. У беларускай літаратуры не было раней пісьменніка, які б усю сваю творчасць прысвяціў гісторыі ўласнага народа. У сваіх творах пісьменнік апісваў узлёты і падзенні беларусаў, паказваў іх спробы атрымаць незалежнасць, фарміраваў у свайго чытача аснову беларускай нацыянальнай ідэнтычнасці. У 1950-я і 1960-я гады ў СССР было няпроста прасоўваць сапраўдную гісторыю Беларусі, прапагандаваць прыгажосць беларускай мовы і беларускую нацыянальную ідэнтычнасць. Караткевіча, які свядома дзейнічаў у гэтым накірунку, неаднаразова кляймілі і каралі. У артыкуле паказаны ўплыў творчасці пісьменніка на фарміраванне беларускай нацыянальнай ідэнтычнасці. Змаганне Караткевіча з застоем і заняпадам брэжнеўскай эпохі найбольш выразна выявілася ў яго рашучых пратэстах у абарону беларускай мовы, гісторыі Бацькаўшчыны, помнікаў прыроды і архітэктуры. Пісьменнік бычыў непарыўную сувязь паміж гэтымі, на першы погляд рознымі, праблемамі. Грамадская абыякавасць, адной з прычын якой з’яўляецца мэтанакіраванае фальшаванне гістарычнай памяці, прыводзіць да знікнення нацыянальнай самасвядомасці народа. Маніпуляцыя мінуўшчынай і прымусовае сціранне з памяці розных гістарычных падзей, невыгодных для пануючай ідэалогіі,  знішчае нацыянальную ідэнтычнасць. Супраць гэтага і змагаўся сваёй творчасцю Уладзімір Караткевіч.
EN
Obviously, Vasil Bykov persistently carries out regular „escapes” in the so-called „guerrilla” prose. Haw it can be interpreted, and what aesthetic decisions are arising from consists the central issue of this article. So, the separate ways of narrative techniques of the writer’s story In the fog are considered. The special attention is given to the semantic effect of „stranger” words and system of kontrapunkts. All this is combined in a certain type of management of the artistic text, wich the author proposes to call as a grammar of narrative intrigue.
PL
Nie ulega wątpliwości, że Wasyl Bykau konsekwentnie ucieka w stronę tzw. prozy partyzanckiej. Z czego to wynika i w jaki sposób wpływa na kształt artystyczny utworu – oto temat artykułu prezentującego, na przykładzie powieści We mgle, wybrane chwyty narracyjne pisarza (semantyczny efekt pustego wyrazu i system kontrapunktów), tworzące de facto nowy typ konstrukcji tekstu artystycznego, określanej przez autora artykułu jako gramatyka intrygi narracyjnej.
RU
Відавочна, што Васіль Быкаў настойліва ажыццяўляе рэгулярныя “ўцёкі” у т.зв. “партызанскую” прозу. Чым тое можа быць вытлумачана, і якія эстэтычныя рашэнні з таго вынікаюць – цэнтральная праблема дадзенага артыкула. На прыкладзе аповесці “У тумане” разглядаюцца асобныя прыёмы наратыўнай тэхнікі пісьменіка. Найперш, эфект семантычны “чужога” слова і сістэмы контрапунктаў. Усё гэта аб’ядноўваецца у пэўны тып кіравання мастацкім тэкстам, што аўтар артыкула прапануе называць граматыкай наратыўнай інтрыгі.
XX
Ганна Флейта - Гродна
PL
Trudno przecenić rolę gazety „Nasza Niwa” w procesie kształtowania się literatury białoruskiej czasów najnowszych. Oprócz przyszłych klasyków na stronach gazety swoje teksty publikowało wielu autorów, których twórczość zasługuje na szczególną uwagę. Galiasz Lewczik nie tylko sam pisał triolety lecz także tłumaczył je z innych języków. gatunek ten zajmował też istotne miejsce w twórczości Alesia Pietraszkiewicza. W artykule omówiono triolety w poezji Galiasza Lewczika i Alesia Pietraszkiewicza. Wskazano na dydaktyczny charakter utworów G. Lewczika i zbliżenie do narodowych źródeł trioletów A. Pietraszkiewicza.
EN
The role of “Nasha Niva” newspaper in the development of Belarusian literature in modern time cannot be underestimated. In the newspaper texts of past and future authors are published. Galyash Lyevchik wrote triolets and translated them from other languages. The genre of triolet occupied an important place in Ales Pyetrashkyevich’s poetry. The article discusses Galyash Lyevchik’s and Ales Pyetrashkyevich’s triolets. Didactic character of Lyevchik’s poetry and national values of Pyetrashkyevich’s triolets are emphasized.
EN
The article focuses on the performance of the Belarusian Free Theatre based on the novel The Dogs of Europe by Аlhierd Bacharevich, which premiered in Minsk on 7.03.2019, and the next stage version was presented during the tour of the collective in London in March 2022. The production, arranged in the conditions of a politically motivated relocation of the troupe in Kiev, is considered in the article in the context of the latest stage practices with high performative-receptive potential, bringing them closer to the techniques of mass media, political protest actions. This determined the methodological basis of the research, which turned to the aesthetic aspects of the theory of communication, the phenomenon of ,,theatricalization” (the focus on visual action presentation) of all spheres of life, as well as to the immanent properties of drama, revealed taking into account the performative turn in modern drama and theatre, which have become adequate artistic statements about the complex relationships within the dyad ,,man ― society”. In the course of the study, it was found that the reception of the novel by Аlhierd Bacharevich was carried out on the stage of the Belarusian Free Theatre in line with the ideological and aesthetic attitudes of the collective, which since its foundation in 2005 has been approving the concept of the ,,barricade theatre”, typologically close to a number of theatrical and dramaturgical projects dedicated to the ,,pain points” of modernity: the demarcation of the world continuum according to political and ideological principles, the threat of a global military conflict and their latest local refractions: the suppression of peaceful protests in Belarus in 2020, the invasion of Russian troops on the territory of Ukraine in 2022.
BE
У цэнтры ўвагі артыкула – спектакль Беларускага свабоднага тэатра паводле рамана Альгерда Бахарэвіча Сабакі Эўропы, прэм’ера якога адбылася ў Мінску 7 III 2019, а наступная сцэнічная версія была прадстаўлена падчас гастроляў калектыву ў Лондане ў сакавіку 2022 года. Пастаноўка, зладжаная ва ўмовах палітычна матываванай рэлакацыі трупы ў Кіеве, разглядаецца ў артыкуле ў кантэксце найноўшых сцэнічных практык, якія адзначаны высокім перформатыўна-рэцэптыўным патэнцыялам, што набліжае іх да прыёмамі масмедыя, акцый палітычнага пратэсту. Гэта абумовіла метадалагічны базіс нашага даследавання, звернутага да эстэтычных аспектаў тэорыі камунікацыі, феномену ,,тэатралізацыі” (то бок скіраванасці да візуальнай экшн-прэзентацыі) усіх сфер жыцця, а таксама да іманентных уласцівасцях драмы, раскрытых з улікам перфарматыўнага павароту ў сучаснай драматургіі і тэатры, якія сталі адэкватнымі мастацкімі выказваннямі аб складаных узаемаадносінах у межах дыяды ,,чалавек – соцыум”. Падчас даследавання высветлілася, што рэцэпцыя рамана А. Бахарэвіча ажыццяўлялася на сцэне Беларускага свабоднага тэатра ў рэчышчы ідэйна-эстэтычных установак калектыву, які сцвярджае з моманту свайго заснавання ў 2005 годзе канцэпцыю ,,тэатра-барыкады”, тыпалагічна блізкую шэрагу тэатральных і драматургічных праектаў, прысвечаных ,,болевым кропкам” сучаснасці: размежаванню сусветнага кантынууму па палітычных і светапоглядных прынцыпах, пагрозе ваеннага канфлікту сусветнага маштабу і іх найноўшым лакальным прыкладам: падаўленню мірных акцый пратэсту ў Беларусі ў 2020 годзе, уводу расійскіх войскаў на тэрыторыю Украіны у 2022 годзе.
PL
Tematem artykułu jest spektakl Białoruskiego Wolnego Teatru na podstawie powieści Аlhierda Bacharewicza Рsy Europy, którego premiera odbyła się w Mińsku 7 III 2019 r., a następna inscenizacja została zaprezentowana podczas występόw gościnnych w Londynie w marcu 2022 roku. Ten projekt , przygotowany w warunkach motywowanej politycznie relokacji trupy w Kijowie, zamierzamy badać w artykule w kontekście najnowszych praktyk scenicznych o wysokim potencjale performatywnym i receptywnym, co przybliża je do technik medialnych, protestów politycznych. To zaś motywuje wybór metodologii naszych badań. Wykorzystujemy metody teorii komunikacji, badamy zjawisko ,,teatralizacji” życia, a także właściwości dramatu, które można badać w kontekście zwrotu performatywno-receptywnego we współczesnej dramaturgii i teatrze. Naszym zdaniem, wersja teatralna powieści Аlhierda Bacharewicza Рsy Europy na scenie Białoruskiego Wolnego Teatru odpowiada zasadom estetycznym i postawie politycznej teatru. Od momentu powstania w 2005 r. teatr pozycjonował się jako ,,teatr barykady”. Białoruski Wolny Teatr często zwracał się ku bolesnym tematom współczesności, takim jak podziały polityczne i światopoglądowe w społeczeństwie, zagrożenia wojną światową, stłumienie wolności i demokracji na Białorusi w 2020 r., czy inwazja wojsk rosyjskich na terytorium Ukrainy w 2022 roku.
PL
W artykule, na przykładzie najważniejszych zabytków pisanych (Peregrynacja М.К. Radziwiłła, diariuszy S. Maskiewicza, E. Pielgrzymowskiego, T. Billewicza, J. Charkiewicza), przeanalizowano cechy prezentacji wizerunku „innego” w literaturze białoruskiej doby Renesansu i Baroku. Ustalono, że średniowieczne rozumienie odmienności, zdeterminowane przez dogmat cheścijański, w literaturze XVI–XVIII wieku jest stopniowo zastępowane subiektywnym postrzeganiem, co oznacza, że decydujące znaczenie ma opinia konkretnej osoby, a nie zbiorowości. Wskazuje to na rosnącą rolę zasady autorskiej i zburzenie poetyki literatury tradycjonalizmu refleksyjnego.
BE
У артыкуле на прыкладзе найбольш значных помнікаў пісьменства (Пэрэгрынацыя М.К. Радзівіла, дыярыушы С. Маскевіча, Г. Пельгрымоўскага, Т. Білевіча, Ю. Харкевіча) разгледжаны асаблівасці прэзентацыі вобраза “іншага” ў беларускай літаратуры Адраджэння і Барока. Вызначана, што сярэднявечнае, дэтэрмінаванае хрысціянскай дагматыкай разуменне іншасці ў літаратуры XVI–XVIII стст. паступова змяняецца суб’ектыўным успрыняццем, г. зн., вырашальнае значэнне набывае меркаванне канкрэтнага чалавека, а не калектыву. Гэта сведчыць пра ўзрастанне аўтарскага пачатку і разбурэнне паэтыкі літаратуры рэфлексійнага традыцыяналізму.
EN
In the article, the features of the presentation of the image of the Other in the Belarusian literature of the Renaissance and Baroque epoch are considered based on the example of the most significant written monuments (Pilgrimage by M.K. Radziwiłł, diaries of S. Maskiewicz, E. Pielgrzymowski, T. Billewicz, J. Charkiewicz). It has been established that the medieval understanding of otherness, determined by Christian dogma, in the literature of the 16th – 18th centuries is gradually being replaced by subjective perception, which means that the opinion of a particular person, and not of a collective, becomes important. This testifies to the growth of the author’s principle and the destruction of the poetics of the literature of reflective traditionalism.
PL
Władze Białorusi demonstrują bardzo specyficzne podejście do kwestii pamięci historycznej oraz podejmują próby weryfikacji historii i wartościowania dziedzictwa narodowego. Oficjalna propaganda patrzy na historię Białorusi przez pryzmat zachodniorusizmu i idei trójjedności narodu rosyjskiego. Uładzimir Arłoŭ w swoich utworach koncentruje się na tworzeniu obrazu historii przez pryzmat ludzkich zachowań, zasad moralności oraz wyborów dokonywanych w określonych okolicznościach – zarówno przez bezpośrednich uczestników, jak i naoczynych świadków wydarzeń. W opowiadaniu Łaska księcia Hieronima (1987) centralną staje się kwestia zderzenia człowieka z władzą, konieczność dokonania wyboru w obliczu presji i zachowaniu własnej tożsamości – przynależności do „swoich” reprezentowanych przez Iwana Karpacza i wyraźnie przeciwstawionych pod kątem wyznawanych wartości „obcym” reprezentowanych przez księcia Hieronima Radziwiłła.
BE
Беларускія ўлады дэманструюць спецыфічны падыход да праблематыкі гістарычнай памяці і актыўна спрабуюць змяніць вобраз нацыянальнай гісторыі і культурнай спадчыны. Афіцыйная прапаганда разглядае айчынную гісторыю праз прызму ідэалогіі заходнерусізму і ідэі трыадзінага рускага народа. Уладзімір Арлоў у сваіх літаратурных творах канцэнтруецца на стварэнні вобразу гістарычных падзей праз прызму паводзінаў людзей – непасрэдных удзельнікаў і сведкаў здарэнняў, іх маральна-этычных прынцыпаў, выбару, які яны робяць у тых ці іншых акалічнасцях. У аповесці Мілась княза Гераніма (1987) цэнтральнаю тэмаю з’яўляецца праблема сутыкнення чалавека з уладаю, неабходнасць выбару ў сітуацыі ціску з боку ўлады і захавання чалавечага аблічча – прыналежнасці да “сваіх”, якіх прадстаўляе ў аповесці Іван Карпач, і выразнае супрацьстаянне з пункту гледжання маральных каштоўнасцяў “чужым”, якіх сімвалізуе вобраз Гераніма Радзівіла.
EN
Belarusian authorities have a very specific perception of historical memory and have made a number of attempts trying to verify national history and to question the value of some parts of the national heritage. Official propaganda looks at the history of Belarus through the prism of West Russianism and the idea of the trinity of the Russian nation. Uładzimir Arłoŭ in his literary works focuses on creating an image of history through the prism of human behavior, moral principles and choices which were made in specific circumstances – both by direct participants and eyewitnesses of history. In the novel Prince Hieronim's Grace (1987), the main theme is the clash between the individual and the authorities. It forces the individual to make a choice in the face of pressure and the desire to maintain one's own identity – belonging to "our own people" represented in the novel by Ivan Karpač and clearly contrasted in terms of their values with "outsiders", represented by prince Hieronim Radziwiłł.
EN
In relation to the question of by what means the Belarusian newspaper „Naša niva“ conceptualizes Belarusian national space, and, simultaneously, Belarusian national literature the article discusses the profiling and function of Polish literature and writers within the newspaper. An analysis of the corpus of translations and of the selection and evaluation of authors and literary phenomena reveals strategies of dissimilation (getting visible) and, more important, of appropriation of literary resources (gaining dignity). Discursive strategies of ikonifying and hybridizing discern representatives of Polish literature as either Polish ‘proper’ („close but alien“), or as Polish ‘improper’ (actually Belarusian). Thus, the presentation of Polish literature is part of „Naša niva“’s general strategy to conceptualize and establish a Belarusian literary tradition.
PL
W artykule poddano analizie funkcjonowanie literatury i pisarzy polskich na łamach białoruskiej „Naszej Niwy” w kontekście pytania, za pomocą jakich środków gazeta konceptualizuje białoruską przestrzeń narodową oraz białoruską literaturę narodową. Analiza korpusu przekładów, dokonywanych wyboru i ocen polskich autorów oraz przedstawianych na łamach pisma fenomenów literackich ujawnia zjawiska dysymilacji i – co istotne – przyswojenia polskiego dyskursu literackiego (przejęcie wartości). Dyskursywne strategii ikonizacji oraz hybrydyzacji określają przedstawicieli literatury polskiej jako „prawdziwych” („bliskich lecz obcych”) albo jako „nieprawdziwych” (w istocie białoruskich). Taka prezentacja literatury polskiej jawi się jako charakterystyczna dla „Naszej Niwy” strategia konceptualizacji i porządkowania białoruskiej tradycji literackiej.
RU
В статье рассматривается презентация и функция польской литературы и польских писателей в белорусской газете „Наша нива” в связи со следующей проблемой: с помощью каких средств эта газета создает концепцию белорусского национального пространства и, одновременно, белорусскую национальную литературу. Анализ корпуса переводов, отбор и оценка польских авторов и литературных феноменов выявляет акты диссимиляции и, что более важно, присвоения литературных ресурсов (приобретение достоинства). Дискурсивные стратегии иконофикации и гибридизации определяют представителей польской литературы или как „настоящих” („близких, но чужих”), или как „ненастоящих” польских (то есть, на самом деле, белорусских). Таким образом, презентация польской литературы – это часть общей „нашенивской” стратегии концептуализации и конструирования белорусской литературной традиции.
PL
W artykule podjęto próbę zrekonstruowania strukturalnych podstaw fabuły Opowiadania o ikonografie i złotniku – jednej z najbardziej artystycznych opowieści Maksima Bogdanowicza, w której archetypiczny trójdzielny schemat wątku cyklicznego, choć zachowany, został znacząco zmieniony i na nowo zinterpretowany. Kanoniczna jego „strata” przejawia się w makrofabule jako model artystyczny sytuacji indywidualnej i konkretno-historycznej, archetypowe „poszukiwanie” przedstawia punktowe linie możliwych rozwiązań fabularnych, a otwarty finał pojawia się po raz pierwszy w miejscu „zysku”. Oczywista modyfikacja uniwersaliów fabularnych, która następuje w toku tego rodzaju wtórnego rozgrywania artystycznych kodów wypowiedzi, może hipotetycznie oznaczać jeden punkt chronologiczny fundamentalnie ważny dla zrozumienia ewolucji białoruskiego narodowego myślenia artystycznego – początek formowania się kolejnego historycznego typu fabuły w literaturze białoruskiej.
BE
У артыкуле здзейснена спроба рэканструявання структурнай праасновы сюжэта Апавядання аб іконніку і залатару – аднаго з самых высокамастацкіх апавяданняў Максіма Багдановіча, у якім хоць і захавана, але істотна перайначана і пераасэнсавана архетыпная трохчленная схема цыклічнага сюжэта. Кананічная для яе “страта” ўвасабляецца ў макрасюжэце як мастацкая мадэль індывідуальнай і канкрэтна-гістарычнай сітуацыі, архетыпны “пошук” уяўляе пункцірныя лініі магчымых сюжэтных рашэнняў, а на месцы “набытка” ўпершыню паўстае адкрыты фінал. Відавочная мадыфікацыя сюжэтных універсалій, якая адбываецца ў ходзе такога кшталту другаснага разыграння мастацкіх кодаў выказвання, гіпатэтычна можа азначаць адзін прынцыпова важны для разумення эвалюцыі беларускага нацыянальнага мастацкага мыслення храналагічны пункт – пачатак фармавання ў беларускай літаратуры яшчэ аднаго гістарычнага тыпу сюжэта.
EN
In the article, an attempt has been made to reconstruct the archaic plot structure of Story about the Iconographer and the Goldsmith – one of the most highly artistic of Maksim Bogdanovich’s stories, in which the archetypal tripartite scheme of the cyclical plot has been significantly changed and reinterpreted. The canonical for its “loss” is embodied in the macroplot as an artistic model of an individual and historical situation, the archetypal “search” is represented as dotted lines of possible plot solutions, and for the first time instead of “gain” an open finale appears. The obvious modification of plot universals, which occurs in the process of this kind of secondary playing of artistic codes of expression, hypothetically can mean one chronological point that is fundamentally important for understanding the evolution of Belarusian national artistic thinking - the beginning of the formation of one more historical plot type in Belarusian literature.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.