Search results

1

Co wiemy o Muzeum Branickich? Listy Jana Sztolcmana do Benedykta Dybowskiego ze zbiorów poznańskiego oddziału Archiwum PAN – interesujący przyczynek dla historii zbiorów przyrodniczych w Polsce

100%

Daszkiewicz P., Iwan D.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2020

|

vol. 65

|

issue 2

77–87

EN

In 1887 Ksawery Branicki founded a zoological museum. The private institution was to protect Warsaw’s natural collections against possible confiscation by the Russian authorities during anti-Polish repressions. The museum existed for 32 years until it was passed to the Polish nation in 1919, and the National Museum of Natural History was created. Jan Sztolcman managed the Branicki Museum throughout its entire existence. This museum was one of the most important zoological collections in Europe, especially famous for its rich ornithological collections from South America and Asia. The article analyses available, today very fragmented, sources of knowledge about the history of the Branicki Museum, and also presents the hitherto unknown correspondence of Jan Sztolcman with Benedykt Dybowski on the exchange of specimens between the Branicki Museum and the Museum of the University of Lwow.

2

Benedykta Dybowskiego program odrodzenia ludzkości

71%

Słoniowska A.

Galicja. Studia i materiały

|

2022

|

issue 8

13-28

EN

Benedict Dybowski, explorer of Lake Baikal and Kamchatka, is less known for his pedagogical and philosophical activities. The subject of this article is the Lviv period of his work, which lasted from 1884 until his death. It is worth focusing on his progressive views on the role of women in society, on his innovative calls for the introduction of a unified international language and the unification of religion, and on his proposals to base non-empirical sciences on the results of natural research. He was one of the forerunners of evolutionism in the Polish lands. The consolidation of biological and philosophical thought resulted in Dybowski’s utopian programme for the rebirth of mankind.

PL

Benedykt Dybowski, badacz Bajkału i Kamczatki, mniej znany jest z działalności pedagogicznej i filozoficznej. Przedmiotem niniejszego artykułu jest okres lwowski jego twórczości, trwający od 1884 r. aż do śmierci. Na uwagę zasługują m.in. jego progresywne poglądy na temat roli kobiet w społeczeństwie, nowatorskie postulaty wprowadzenia zunifikowanego, międzynarodowego języka oraz ujednolicenia religii, a także propozycje oparcia nauk nieempirycznych na wynikach badań przyrodniczych. Był jednym z prekursorów ewolucjonizmu na ziemiach polskich. Konsolidacja myśli biologicznej i filozoficznej zaowocowała stworzonym przez Dybowskiego utopijnym programem odrodzenia ludzkości.

3

Benedykt Dybowski i Włodzimierz Popiel, albo o pewnym dyskursie profeministów polskich przełomu XIX i XX wieku

71%

Skucha M.

Pamiętnik Literacki

|

2016

|

vol. 107

|

issue 2

47-65

PL

Artykuł jest poświęcony zagadnieniu udziału mężczyzn w polskim ruchu emancypacji kobiet na przełomie XIX i XX wieku. W tym czasie wyróżnić można kilka strategii, jakie stosowali profeminiści – dyskurs pedagogiczny (A. Świętochowski, A. Wiślicki), ekonomiczny (L. Biliński, L. Krzywicki) i prawniczy (E. Prądzyński, J. Lange, L. Petrażycki). Przedmiotem artykułu jest analiza dyskursu „biologistycznego”. Benedykt Dybowski i Włodzimierz Popiel w swoich książkach próbowali argumenty na rzecz równouprawnienia kobiet odnajdywać w zjawiskach przyrodniczych i medycznych. Pierwszy przyjął strategię mizoandryczną, bo uważał, że kobiety są lepsze od mężczyzn, na co dowody odnalazł w świecie przyrody oraz w kulturach egalitarnych. Drugi zaś zastosował strategię mizoginiczną, ponieważ – mimo deklarowanego poparcia dla ruchu kobiet – prowadził argumentację w sposób dyskryminujący kobiety. Niezaprzeczalnie obaj byli orędownikami emancypacji kobiet i przyznania im pełni praw, ale nie do końca potrafili odpowiednio uargumentować swoje racje. Dlatego też oba teksty traktuję jako reprezentatywne dla pewnego ogólniejszego zjawiska, a mianowicie – próby włączania się mężczyzn w kobiecy dyskurs feministyczny przełomu XIX i XX wieku oraz szukania odpowiedniego języka do uzasadnienia praw kobiet.

EN

The article is devoted to the participation of males in Polish women emancipation movement at the turn of 19th century. At that time we may distinguish several strategies used by male profeminists, namely pedagogical movement (A. Świętochowski, A. Wiślicki), economical (L. Biliński, L. Krzywicki) and legal (E. Prądzyński, J. Lange, L. Petrażycki). The subject of the article is an analysis of “biologial” discourse. Benedykt Dybowski and Włodzimierz Popiel in their papers wanted to find arguments for women equality in natural and medical phenomena. The first one adopted the strategy of misandry in that he claimed women to be better than man, and which he evidenced in the world of nature and in egalitarian cultures. The second resorted to the strategy of misogyny as, in spite of his declarative support for women, he lead his argumentation in the way that discriminated women. Undoubtedly, they advocated women anticipation and granted them full rights, though they were unable to properly argument their views. As a result, Skucha sees both texts as a representative of a more general phenomenon, i.e. as an attempt of including males into women feminist movement of the turn of 19th century and as a mode of striving for a proper language to validate the rights of women.

4

Stanisław Wroński – artysta, powstaniec, sybirak

61%

Leszczyńska D.

Radzyński Rocznik Humanistyczny

|

2019

|

vol. 17

53-68

PL

Na cmentarzu parafialnym w Radzyniu Podlaskim zachował się XIX-wieczny pomnik nagrobny mało dziś w Polsce znanego artysty malarza – Stanisława Wrońskiego (1840-1898). Prawdo-podobnie mamy do czynienia z jedyną realizacją warszawskiego warsztatu kamieniarskiego Andrzeja/Leonarda Pruszyńskich w Radzyniu, a może i w regionie. Stanisław Wroński urodził się na Lubelszczyźnie, od 1857 r. studiował w Szkole Sztuk Pięknych (późniejszej Akademii). Był zdolnym, obiecującym malarzem pejzażystą, cenił zwłaszcza twórczość Jana Matejki, Hen-ryka Siemiradzkiego oraz szwajcarskich mistrzów pejzażu. W okresie przedpowstaniowym zaangażował się w działalność patriotyczną, a w 1863 r. dołączył do oddziałów w Lubelskiem. Aresztowany został w pierwszych dniach marca 1863 r. w Rossoszy, gdy jako kurier przewoził depesze naczelnika powiatu radzyńskiego. Po kilkumiesięcznym śledztwie pozbawiono go praw stanu i skazano na 10 lat ciężkich robót w twierdzach syberyjskich. Początkowo przeby-wał w Piotrowsku, Siwakowej, Darasuniu nad Turą, a następnie w Irkucku. Wroński był towa-rzyszem około bajkalskich ekspedycji innego zesłańca, wybitnego badacza Syberii – Bene-dykta Dybowskiego. Wykonywał m.in. rysunki z natury do jego prac naukowych. Wytrwale tworzył i wysyłał swoje obrazy do Warszawy, Petersburga, Sztokholmu. Niektóre pozostały na Syberii (np. w Irkucku), tylko nieliczne trafiły do kraju. Na rodzimym rynku sztuki są dzisiaj wielką rzadkością.

EN

On the parish graveyard in Radzyń Podlaski, there is a 19th century tombstone of Stanisław Wroński (1840-1898), a painter relatively unknown in Poland nowadays. Most likely, it is the only tombstone in Radzyń – maybe even in the only one in the region – from the Warsaw-based masonry workshop of Andrzej and Leonard Pruszyński. Stanisław Wroński was born in the Lubelskie region, and in 1857 began studies at the School (later Academy) of Fine Arts. He was a talented and promising landscapist, who particularly appreciated works by Jan Matejko, Henryk Siemiradzki and Swiss landscape masters. Before the January Uprising, he was active in patriotic circles, and in 1863 he joined Polish fighters in the Lubelskie region. He was ar-rested in early March 1863 in Rossosz, when transporting dispatches from the commander of the Radzyń area. After a few months of investigation, he was stripped of the nobleman’s privi-leges and sentenced to 10 years of hard labour in Siberian strongholds. Initially, he was sent to Piotrovsk, Sivakova, Darasun upon Tur, then to Irkutsk. Wroński accompanied Benedykt Dybowski, another Polish exile and eminent explorer of Siberia in his expeditions to Lake Baikal. For example, he drew pictures of various specimens Dybowski found and described in his works. Incessantly, he continued to create and send his paintings to Warsaw, Petersburg, Stockholm. Some of his works remained in Siberia (e.g. in Irkutsk) and only a few arrived to Poland. Nowadays, they are very rare in Polish art market. Having returned to Poland, Stanisław Wroński alternated between Lubelskie area (Podlasie?) and Warsaw, and in 1892 eventually settled in the capital, in Krucza 25, where he had his studio. Despite health prob-lems and difficult material situation, he continued to create, exhibit, and travel. He died sud-denly, on 5 January 1898 in Zbulitów near Radzyń, probably in his brother’s house.

Refine search results

1 Galicja. Studia i materiały

1 Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

1 Pamiętnik Literacki

1 Radzyński Rocznik Humanistyczny

1 Daszkiewicz P.

1 Iwan D.

1 Leszczyńska D.

1 Skucha M.

1 Słoniowska A.

1 2022

1 2020

1 2019

1 2016

Co wiemy o Muzeum Branickich? Listy Jana Sztolcmana do Benedykta Dybowskiego ze zbiorów poznańskiego oddziału Archiwum PAN – interesujący przyczynek dla historii zbiorów przyrodniczych w Polsce

Benedykta Dybowskiego program odrodzenia ludzkości

Benedykt Dybowski i Włodzimierz Popiel, albo o pewnym dyskursie profeministów polskich przełomu XIX i XX wieku

Stanisław Wroński – artysta, powstaniec, sybirak