Search results

1

Pseudochorałowe śpiewy Benedicamus Domino w rękopiśmiennych kancjonałach krakowskich ss. bernardynek

100%

Godek A. E.

Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ

|

2018

|

issue 1(36)

33-52

EN

The Archive of St Joseph’s Convent in Kraków contains a collection of musical manuscripts, which have not been studied before. Among books of liturgical use, such as graduals and antiphonaries, there are also small cantionals, full of canto fratto repertoire. The majority of these sources originate from the Convent of Bernardine Nuns in Kraków; however, there are also at least two manuscripts from the Convent in Wilno. The aim of this paper is to present canto fratto repertoire of Benedicamus Domino found in the 18th and 19th century liturgical manuscripts from the Convent of Bernardine Nuns in Kraków. The author indicates sources of studied melodies based on the wide range of liturgical manuscripts from the 18th and 19th centuries – especially from convents of Bernardine Nuns in Poland, as well as from the Convent of Benedictine Friars in Staniątki – and compares it to the dispersal of canto fratto settings of ordinarium missae. Finally, the paper presents complete index of Benedicamus Domino melodies in the annex.

2

Canto fratto Repertoire of Benedicamus Domino in the Manuscript Cantionales from the Convent of Bernardine Nuns in Kraków

100%

Godek A. E.

Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ

|

2018

|

issue 1(36) Eng

33-52

EN

The Archive of St Joseph’s Convent in Kraków contains a collection of musical manuscripts, which have not been studied before. Among books of liturgical use, such as graduals and antiphonaries, there are also small cantionales, full of canto fratto repertoire. The majority of these sources originate from the Convent of Bernardine Nuns in Kraków; however, there are also at least two manuscripts from the Convent in Wilno. The aim of this paper is to present canto fratto repertoire of Benedicamus Domino found in the 18th and 19th century liturgical manuscripts from the Convent of Bernardine Nuns in Kraków. The author indicates sources of studied melodies based on the wide range of liturgical manuscripts from the 18th and 19th centuries—especially from convents of Bernardine Nuns in Poland, as well as from the Convent of Benedictine Friars in Staniątki—and compares it to the dispersal of canto fratto settings of ordinarium missae. Finally, the paper presents complete index of Benedicamus Domino melodies in the annex.

3

Szkoły bernardyńskie na terenie Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1772–1864

87%

Sitnik A. K.

Biuletyn Historii Wychowania

|

2019

|

issue 41

7-34

EN

Between 1772 and 1864, the Bernardines ran in total 46 schools in the Polish-Lithuanian Commonwealth. Ten of them, at least in certain periods, were high schools (sub-departmental, district, secondary schools). A majority of the schools (24) were managed by monasteries in the Lithuanian Province. The successful development of Bernardine education in this territory should be attributed to the monks’ understanding of the need of spreading educationas well as to the relative political freedom in post-partition Lithuania. For that reason, educational activities could freely develop under the supervision of Adam Czartoryski, the Vilnius district superintendent and in the care of the Vilnius University. The well-developing education system of the Bernardines was destroyed by repressive measures applied by Nikolay Novosiltsev who replaced Czartoryski in 1823, and finally the tragic end of the November Uprising. Education in Podolia and Volhynia could be successfully developed owing to Tadeusz Czacki. The situation was different in the Kingdom of Poland where schooling was subjected to the Commission of National Education and the subsequent education authorities. Despite the hostile attitude towards monasteries, the Bernardines managed to run several schools. The most difficult situation was in Galicia which was incorporated by Austria after the Partitions of Poland and not under the beneficial influence of the Commission of National Education. A majority of Bernardine schools in Lithuania, just like in the Russian Province, survived the November Uprising. However, the subsequent restrictions imposed on political freedom had negative consequences for the standard of teaching. The dissolution of the monasteries put an end to the educational activity of the Bernardines in the five provinces in question. Most of the schools closed down as the monasteries were dissolved.

4

Przekształcenia ogrodów przy klasztorze oo. bernardynów w Piotrkowie Trybunalskim

63%

Milecka M.

Architectus

|

2018

|

issue 4(56)

31-42

PL

Artykuł poświęcono prezentacji reliktu dawnego ogrodu bernardynów w Piotrkowie Trybunalskim. W oparciu o przeanalizowany materiał źródłowy autorka przedstawiła losy ogrodu w kontekście historii klasztoru. Ukazała zasób współczesny dawnego ogrodu bernardynów i określiła stan zachowania historycznego układu. To pozwoliło na zrekonstruowanie ewolucji założenia i wyprowadzenie wniosków na temat ochrony dziedzictwa ogrodowego, a następnie sformułowanie zaleceń dotyczących kształtowania krajobrazu historycznego centrum Piotrkowa. W wyniku analiz dowiedziono, że wartości historyczne i artystyczne piotrkowskiego zespołu bernardyńskiego są duże. Historia tego zespołu zieleni, jego kompozycja i ranga dla współczesnego układu urbanistycznego zasługują na bliższą prezentację, co uczyniono w artykule. Założenie jest interesującym przykładem ewolucji układów zieleni i świadectwem wielkiego wpływu zgromadzeń zakonnych na kształtowanie krajobrazu miasta.

EN

The article is devoted to the presentation of a relic of the former Bernardine garden in Piotrków Trybunalski. Based on the analyzed source material, the author presented the fate of the garden in the context of the history of the monastery. She showed the contemporary resource of the former Bernardine garden and described the state of preservation of the historical system. This allowed us to reconstruct the evolution of the assumption and draw conclusions about the protection of the garden heritage, and then formulate recommendations for shaping the historical landscape of the center of Piotrków. As a result of the analysis, it was proved that the historical and artistic values of the Piotrków Bernardine complex are large. The history of this complex of greenery, its composition and rank for the contemporary urban layout deserve closer presentation, as was done in the article. The assumption is an interesting example of the evolution of green areas and a testimony of the great influence of religious congregations on shaping the city landscape.

5

Stare druki pozyskane do Biblioteki Książąt Czartoryskich z leżajskiego klasztoru oo. Bernardynów w świetle spisu z roku 1875

63%

Fluda-Krokos A.

Galicja. Studia i materiały

|

2022

|

issue 8: "Filozofia w Galicji III"

337-355

EN

The library of the Czartoryski Princes is one of the most valuable resources of culture heritage manuscripts and prints, created over generations, marked by the history of the country and the history of the family. One of the places where it was stored and multiplied was the palace in Sieniawa, where manuscripts and old prints from the Leżajsk-based Bernardine Fathers library found their way, thanks to the activities of Erwin Rödel. The article presents a part of these resources – brought by a book acquisitor and recorded in the inventory on 25 April 1875. The list contains information on three manuscripts and 115 print titles, the majority of which have been found in the present collection, while Bernardine provenance has been confirmed in nine.

PL

Biblioteka Książąt Czartoryskich to jeden z najcenniejszych zasobów dziedzictwa kultury rękopiśmiennej i drukarskiej, tworzony przez pokolenia, naznaczony dziejami kraju i historią rodu. Jednym z miejsc jej przechowywania i pomnażania był pałac w Sieniawie. To tam, dzięki działalności Erwina Rödla, trafiły rękopisy i stare druki z leżajskiej librarii oo. Bernardynów. Artykuł przybliża część owych nabytków – przywiezionych przez książkołapa i spisanych 25 kwietnia 1875 r. Wykaz zawiera informacje o trzech rękopisach i 115 tytułach druków, z czego w obecnym zasobie udało się odnaleźć większość, a potwierdzić proweniencję bernardyńską w dziewięciu.

6

"Krakowskie" woluminy z dawnej biblioteki bernardynów na Karczówce pod Kielcami

63%

Kardyś P.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2020

|

vol. 134

67-94

EN

The article presents the conclusions concerning the "Cracow" provenance of some volumes originating from the former Bernardines library in Karczówka, which are currently stored in the Major Seminary in Kielce. Since the beginning of its functioning (the begining of the 1630s), the convent of the Friars Minor, the Observants was in the posession of the old prints (including liturgical manuscripts probably) donated by the province monastery authorities, Cracow canons as well as university professors. The identification of the specific items of the collection has been possible due to preserved provenance entries as well as other entries indicating the particular item’s purpose.

PL

Artykuł prezentuje ustalenia dotyczące „krakowskiej” proweniencji niektórych woluminów z dawnej biblioteki bernardynów na Karczówce, które obecnie znajdują się w zasobie Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Kielcach. Konwent Braci Mniejszych Obserwantów posiadał od początku swojego funkcjonowania (lata 30. XVII w.) wiele starodruków (zapewne też rękopisów liturgicznych) przekazanych przez władze zakonne prowincji, jak również krakowskich kanoników i profesorów uniwersyteckich. Ich identyfikację umożliwiły zachowane proweniencje oraz inne notki, m.in. wskazujące na konkretne przeznaczenie.

7

Inwentarze kościoła i klasztoru bernardynów w Gwoźdźcu z 1855 r.

63%

Sitnik A. K.

Hereditas Monasteriorium

|

2016

|

vol. 8

145-158

PL

Ufundowany w XVIII w. klasztor bernardynów w Gwoźdźcu trafił w 1772 r. pod panowanie Habsburgów austriackich. Władze austriackie wymagały sporządzania inwentarzy często, nawet co kilka lat. Bernardyni gwoździeccy sporządzali takie inwentarze, ale nie zachowały się one w archiwum bernardyńskim. Zachował się natomiast pochodzący z 1855 r. inwentarz sporządzony na polecenie prowincjała bernardynów. W następnych latach zakonnicy dopisywali w nim jedynie ubytki i nabytki. Twórcami inwentarzy byli zakonnicy, często dyskreci klasztoru. Następnie komisja złożona z przedstawicieli władz zakonnych badała zgodność inwentarza ze stanem rzeczy i składała swoje podpisy i pieczęcie. Inwentarze służyły prowincjałom bernardyńskim do prowadzenia kontroli nad stanem majątkowym poszczególnych klasztorów. Były one przedstawiane i zatwierdzane również na kapitułach prowincjalnych.

EN

Founded in the 17th century, the Bernardine Monastery in Hvizdets (Gwoździec) found itself under the Austrian Habsburg rule in 1772. The Austrian authorities required frequent inventory taking, even every few years. The Hvizdets Bernardines did compile such inventories, but they have not survived in the Bernardine archives. What has survived is an 1855 inventory commissioned by the Bernardine provincial. In subsequent years the monks only added to it losses and acquisitions. The inventories were taken personally by the Bernardines from the monastery. Next, a commission made up of representatives of the order’s authorities verified the compliance of the inventory with the actual state affairs, with the commission members putting their signatures and seals to the document. The inventories were used by Bernardine provincials to control the financial status of the various monasteries. In addition, the inventories were presented and approved during provincial chapters.

8

Trinitologia picta na przykładzie polichromii w kościele pod wezwaniem Nawiedzenia NMP w Kaliszu. Program badań

63%

Sprutta J.

Poznańskie Studia Teologiczne

|

2021

|

issue 39

227-244

EN

The polychrome of the Bernardine church in Kalisz (now the Jesuit church) is rich in Trinitarianthemes. Trinitarian motifs and symbols are presented most abundantly in the nave. The wall paintings of the presbytery and the nave painted by brother Walenty Żebrowski, Bernardine. These paintings are from the late Baroque. The polychrome of Kalisz is the last work of this Bernardine. W. Żebrowski worked not only in Kalisz, but also for the Bernardine churches in Poznań, Kadyny, Wschowa, Skępe, Warta, Ostrołęka, Warszawa and probably in Owińska, Ostrzeszów and maybe in Łęczyca too. He was particularly famous as a landscapist. Although the article shows Trinitarian motifs and symbols on the wall paintings in the Bernardine church in Kalisz, it also shows the artistic activity of W. Żebrowski in the mentioned big and small towns and villages.

PL

Polichromia kościoła pobernardyńskiego w Kaliszu (obecnie jezuitów) bogata jest w tematykę trynitarną. Motywy i symbole trynitarne najobficiej występują w nawie. Malowidła ścienne prezbiterium i nawy wykonał bernardyn, brat Walenty Żebrowski. Pochodzą z późnego baroku. Kaliska polichromia to ostatnie dzieło tego zakonnika. Poza Kaliszem W. Żebrowski tworzył również dla bernardyńskich kościołów w: Poznaniu, Kadynach, Wschowie, Skępem, Warcie, Ostrołęce, Warszawie oraz przypuszczalnie w Owińskach, Ostrzeszowie i być może też w Łęczycy. Zasłynął zwłaszcza jako pejzażysta. Artykuł, mimo iż poświęcony został trynitarnym motywom w polichromii kościoła pobernardyńskiego w Kaliszu, prezentuje także artystyczną działalność W. Żebrowskiego w wymienionych powyżej wielkich i mniejszych miastach oraz wsiach.

9

Inwentarze klasztoru i kościoła bernrdynów we Lwowie z czwartej ćwierci XVIII w.

63%

Sitnik A. K.

Hereditas Monasteriorium

|

2015

|

vol. 7

351-433

EN

Founded in 1460, the Bernardine Monastery of Lviv found itself under the Austrian Habsburg rule in 1772. The Austrian authorities required frequent inventory taking, even every few years. The Lviv Bernardines compiled seven inventories in the 18th century. The bishop of the local diocese and the provincial of the order made sure that the requirements of the Austrian authorities were fulfilled. The inventories were taken personally by the Bernardines from the monastery. Next, a commission made up of representatives of state and church authorities verified the compliance of the inventory with the actual state affairs, with the commission members putting their signatures and seals to the document. The inventories were used not only by the Austrian authorities but also by Bernardine provincials to control the financial status of the various monasteries. In addition, the inventories were presented and approved during provincial chapters.

10

„Ten Knobloch, ten czosnek, czujemy go w nosie”. Bernardyni polscy a reformacja w XVI wieku

63%

Sitnik OFM A.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2022

|

vol. 118

353-374

EN

Polish Bernardines of 16th century were perceived, also by Protestants, as determined defenders of the faith and Catholic Church. They took up this duty quite early, starting from the 1520s. They did it by means of proven methods such as preaching, confession, liturgy, religious songs, holding offices of fund-collectors and courtly chaplains, and organising religious brotherhoods near monasteries. Owing to solid theological education and living a moral life on a proper level, there are only three Bernardines known by their names who moved to the Protestant camp. Only one monastery in Wschowa was lost in favour of Protestants. On the other hand, Bernardines took over Prussian monasteries in Lubawa, Barczewo, Nowe, Gdańsk and Toruń after the Saxon monastic St. John the Baptist’s province fell at the time of reformation. It is thanks to provincial ministers that Bernardine monasteries were protected from reformation.

PL

Bernardyni polscy w XVI wieku byli postrzegani, także przez protestantów, jako zdecydowani obrońcy wiary i Kościoła katolickiego. Działalność tę podjęli bardzo wcześnie, bo już w latach 20. XVI wieku. Wykorzystywali w niej tradycyjne metody: kaznodziejstwo, spowiedź, liturgię, pieśń religijną, piastowane funkcje kwestarzy i kapelanów dworskich, organizowanie przyklasztornych bractw religijnych. Dzięki dobremu wykształceniu teologicznemu oraz prowadzeniu życia moralnego na odpowiednim poziomie jedynie trzech znanych z imienia i nazwiska bernardynów przeszło do obozu protestanckiego. Zakonnicy utracili na rzecz protestantów tylko jeden klasztor we Wschowie, a przejęli klasztory pruskie w Lubawie, Barczewie, Nowem, Gdańsku oraz Toruniu po upadłej w okresie reformacji saskiej prowincji zakonnej św. Jana Chrzciciela. W znacznej mierze jest to zasługa prowincjałów, którzy potrafili uchronić klasztory bernardyńskie przed reformacją.

11

Przełożeni klasztoru bernardynek pw. św. Agnieszki w Krakowie

51%

Święch H.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2015

|

vol. 123

113-132

PL

Dzieje podkrakowskiego klasztoru Św. Agnieszki na Stradomiu sięgają 1453 r. i wiążą się z kaznodziejską działalnością w Krakowie św. Jana Kapistrana, który podczas swego pobytu pod Wawelem przyjął do Trzeciego Zakonu św. Franciszka kilka niewiast. Zamieszkały one w domu przed Bramą Mikołajską i zaczęły prowadzić życie wspólnotowe w oparciu o regułę Trzeciego Zakonu, zatwierdzoną przez papieża Mikołaja IV i składane śluby czystości i posłuszeństwa. Dzięki wsparciu kasztelana sandomierskiego Jana Hinczy z Rogowa rozpoczęto na Stradomiu wznoszenie dla nich drewnianego klasztoru i kościoła p.w. św. Agnieszki, których budowę ukończono w 1459 r. Klasztor istniał do 1788 r., kiedy w wyniku kasaty, siostry przeniesiono do konwentu pw. św. Józefa przy ul. Poselskiej. Na czele wspólnoty bernardynek stała matka przełożona, której kadencja wynosiła trzy lata. Elekcja przełożonej odbywała się w obecności prowincjała bernardynów oraz towarzyszących mu zakonników, najczęściej kustosza stradomskiego konwentu oraz spowiednika zakonnic. Zgodnie z uchwałami kapituł bernardyńskich na najwyższy urząd klasztorny mogła zostać wybrana zakonnica, która miała ukończony wymagany wiek – czterdzieści lub trzydzieści lat, od dnia jej profesji upłynęło osiem lub też pięć lat oraz nie mogła pochodzić z innego konwentu. Czynne prawo wyborcze przysługiwało bernardynce, która przeżyła w zakonie przynajmniej trzy lata. Zachowana metryka z klasztoru Św. Agnieszki pozwala ustalić przełożone począwszy od 1651 r., kiedy urząd objęła Katarzyna Prudencja Maciejowska. Wiele nazwisk matek, zawierają źródła o charakterze finansowym, m.in. księgi, w których notowano wpływające do klasztornej kasy prowizje od kapitałów. Do obowiązków przełożonej należało dbanie o wspólnotę, nadzór nad sprawami finansowymi, prowadzenie klasztornych ksiąg, troska o stan pomieszczeń klasztornych i prowadzenie prac remontowych. Zabiegając o sprawy dnia codziennego przełożone nie zapominały o swym głównym powołaniu, rozwijaniu pobożności i zakonnej gorliwości.

EN

The history of the Convent of St. Agnes at Stradom near Cracow reaches back to 1453 and is connected with the preaching activity of St. John Capistran, who – during his stay in Cracow – admitted a few women to the Third Order of St. Francis. They settled down in a house in front of St. Nicholas Gate (Brama Mikołajska) and started a communal life based on the rule of the Third Order approved by Pope Nicholas IV and vows of chastity and obedience they had made. Thanks to the support of the Sandomierz Castellan Jan Hincza from Rogów, a wooden convent and the church of St. Agnes were built for them in 1459. The Convent existed until 1788, when due to the dissolution the sisters were moved to the Convent of St. Joseph at Poselska Street. The community was headed by Mother Superior, whose term of office was three years. The election of the superior took place in the presence of the Bernardine Pro-vincial and the accompanying friars, most often the Stradom Convent Custodian and the sisters’ confessor. According to the resolutions of the Bernardine Chapters the election for the highest convent office was possible for a nun of a required age of forty or thirty, who had been professed at least five or eight years earlier and could not come from another convent. Bernardine sisters who spent at least three years in the convent were entitled to active voting rights. The remaining registers of the Convent of St. Agnes allow to determine the names of the superiors since 1651, when the office was taken up by Katarzyna Prudencja Maciejowska. Many names of Mothers Superior are included in financial sources, among them books in which the capital provisions were recorded. The duties of the Mother Superior were to take care of the community, to supervise the financial mat-ters, to keep the convent books, to care about the state of the convent rooms and the renovation works. Taking care of the daily matters the superiors did not forget about their main duty to cultivate devotion and monastic fervour.

12

Franz (Franciscus Hieronimus) Thomasberger – morawski rzeźbiarz na Śląsku i w Wielkopolsce w pierwszej połowie XVIII wieku

51%

Łyczak B.

Biuletyn Historii Sztuki

|

2023

|

vol. 85

|

issue 2

87-108

EN

In 1934, Alfred Brosig published the contents of a contract for the making of figures for the façade of the church of the Seraphic St Francis in Poznań, concluded in 1729 in Wschowa between the Bernardines and one “Franciszek Domusbergier, woodcarver and stonemason”. This document, now lost, was until recently the only evidence of this artist’s activity. Source queries in Polish and Czech archives have established that Franz (Franciscus Hieronymus) Thomasberger was born in Brno in 1696 and that his father was the sculptor Matthias Thomasberger. In 1721, he settled in Nysa, where he married, soon after obtaining citizenship and the title of a master craftsman. While in Nysa he worked, among others, on the decoration of the fountain (now lost) in the garden of the residence of the bishops of Wrocław. In the late 1720s, he moved to Wschowa, a town located in the Commonwealth of Poland and Lithuania, becoming its citizen in 1729. Two years later he was granted membership in the guild of masons and stonemasons; he died in 1744. Several statues in Wschowa, mainly in the Bernardine church, and a sculpture of St John of Nepomuk in Kościan, originally probably in the local Bernardine monastery, have been attributed to him on the basis of stylistic similarities.

PL

W 1934 r. Alfred Brosig opublikował treść kontraktu na wykonanie figur na fasadę kościoła św. Franciszka Serafickiego w Poznaniu zawartego w 1729 r. we Wschowie między bernardynami a „Franciszkiem Domusbergier, snycerzem i kamieniarzem”. Ten zaginiony obecnie dokument był dotąd jedynym świadectwem działalności tego twórcy. Kwerendy źródłowe w polskich i czeskich archiwach pozwoliły ustalić, że Franz (Franciscus Hieronimus) Thomasberger urodził się w Brnie w 1696 r., a jego ojcem był rzeźbiarz Matthias Thomasberger. W 1721 r. osiadł w Nysie, gdzie ożenił się, uzyskał obywatelstwo i tytuł mistrzowski. Pracował tam m.in. nad dekoracją niezachowanej fontanny w ogrodzie rezydencji biskupów wrocławskich. Pod koniec lat 20. Thomasberger przeniósł się do leżącej w Rzeczypospolitej Wschowy: w 1729 r. został obywatelem miasta, a dwa lata później członkiem cechu murarzy i kamieniarzy, zmarł w 1744 r. Na podstawie analizy stylistyczno-porównawczej można mu przypisać kilka figur na terenie Wschowy, głównie w kościele Bernardynów, oraz rzeźbę św. Jana Nepomucena w Kościanie, zapewne pochodzącą z tamtejszej świątyni bernardyńskiej.

13

Księgozbiór biblioteki bernardynów w Łęczycy na podstawie inwentarza z 1819 roku

51%

Stolarczyk T.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 2

41-48

EN

The purpose of this article is to present the structure of the Bernardine Library collection in Leczyca in the early nineteenth century and to list the most important books. This was done on the basis of a library inventory (Cathalogus Librorum Bibliothaecae Conuentus Lanciciensis Patrum Bernardinorum) prepared on April 25, 1819. In order to review the resources of the Bernardine Library in Leczyca, its inventory content should be grouped in inventories according to the content of the works, using a typical library monastic classification.

PL

Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie struktury treściowej księgozbioru biblioteki bernardyńskiej w Łęczycy w początkach XIX w. oraz enumeracja najważniejszych pozycji książkowych. Uczyniono to na podstawie inwentarza bibliotecznego (Cathalogus Librorum Bibliothaecae Conuentus Lanciciensis Patrum Bernardinorum) sporządzonego 25 kwietnia 1819 r. Chcąc dokonać przeglądu zasobów łęczyckiej biblioteki bernardyńskiej pod kątem jej zawartości treściowej, należy zgrupować zapisy w inwentarzach według treści dzieł, posługując się typową dla bibliotek klasztornych klasyfikacją.

14

Fotografie przechowywane w Archiwum Prowincji OO. Bernardynów w Krakowie i Archiwum Klasztoru OO. Bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej dokumentujące historię Sanktuarium Pasyjno-Maryjnego w Kalwarii Zebrzydowskiej

51%

Sitnik OFM A.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2021

|

vol. 117

|

issue specjalny

294-302

EN

The Provincial Archive of Bernardine Fathers in Cracow and the Archive of Bernardine Monastery in Kalwaria Zebrzydowska have the largest collection of photographs which document the history of passion-marian sanctuary of Kalwaria Zebrzydowska. In 1999 the complex was added to the UNESCO list of World Heritage Sites and since 2000 it has been recognized as a Polish historic monument. Hence, it is appropriate to depict the photographic legacy of the Sanctuary in the present article. Most of the collections of photographs require studies and digitalization. They are pending to be published online. Lots of photographs in the Provincial Archive and in the monastery’s archive require ordering. They are scattered mostly in the Provincial Archive over the personal records of particular monks. Hopefully, soon they will find their place in the National Digital Archives, formed in 2008, which stores the biggest collection of photographs.

PL

Archiwum Prowincji oo. Bernardynów w Krakowie i Archiwum Klasztoru oo. Bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej posiadają największy zasób fotografii dokumentujących historię sanktuarium pasyjno-maryjnego w Kalwarii Zebrzydowskiej. W 1999 r. obiekt ten został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, a w 2000 r. uznano go za Pomnik Historii Polski. W niniejszym artykule zaprezentowano jego spuściznę fotograficzną. Kolekcje tych zbiorów w większości wymagają opracowania, zdigitalizowania i czekają na udostępnienie w formie wirtualnej. Wiele zdjęć należy jeszcze uporządkować. Znajdują się one w rozproszeniu przede wszystkim w Archiwum Prowincji przy aktach personalnych poszczególnych zakonników. Miejmy nadzieję, że w niedługim czasie znajdą swoje miejsce w powstałym w 2008 r. Narodowym Archiwum Cyfrowym, które w swoich zbiorach posiada największy zasób fotografii.

15

Udział bernardynów w powstaniu listopadowym i popowstaniowe losy ich klasztorów

51%

Sitnik A. K.

Roczniki Teologiczne

|

2020

|

vol. 67

|

issue 4

61-80

EN

According to historians, the participation of the Order of Friars Minor in the November Uprising was significant. As historical sources show, a beautiful chapter in the history of national uprisings was written by the Franciscan Observants (known as Bernardines in Poland) in the Congress Kingdom and in the territories directly incorporated into the Russian Empire, where national oppression was high and where the bloody November Uprising broke out in 1830. The Bernardine community turned out to be sensitive to calls for freedom, which is why many monks participated in independence movements, though we need to bear in mind that the Holy See forbade the religious to take part in revolutions. Many Bernardines volunteered as chaplains of insurgent units or joined Colonel Józef Zaliwski’s partisan forces. Those who distinguished themselves in particular were Poncjan Brzeziński OFM and the preacher Benwenuty Mańkowski. An important role was played by Bernardine monasteries, which became transfer points for the insurgents, providing them with both spiritual and material support. The available information suggests that except for Brzeziński and Mańkowski, no Bernardine friar was arrested or exiled after the Uprising. However, fragmented pieces of information allow us to conclude that the role of these monastics during the Uprising was by no means insignificant. „The future generations”, as Charles Montalambert wrote, “will tell stories about this magnificent concord between the clergy and the people [...], about those Bernardines and village priests arriving on horseback with sabres in their hand to die leading their sheep”.

PL

Według historyków udział Zakonu Braci Mniejszych w powstaniu listopadowym był znaczący. W świetle źródeł historycznych piękną kartę w zrywie narodowym zapisali bernardyni w Królestwie Kongresowym i na ziemiach bezpośrednio wcielonych do rosyjskiego imperium, gdzie był duży ucisk narodowościowy i gdzie wybuchło krwawe powstanie listopadowe w 1830 roku. Środowisko bernardyńskie okazało się podatnym gruntem na hasła wolnościowe, stąd wielu zakonników uczestniczyło w ruchach wyzwoleńczych, choć należy pamiętać, że Stolica Apostolska zabraniała udziału w rewolucjach. Wielu bernardynów zgłosiło się na kapelanów oddziałów powstańczych czy do partyzantki pułkownika Józefa Zaliwskiego. W sposób szczególny wyróżniali się Poncjan Brzeziński OFM i kaznodzieja Benwenuty Mańkowski. Ważną rolę odegrały klasztory bernardynów, stanowiąc dla powstańców bazę przerzutową i wsparcie zarówno pod względem duchowym jak i materialnym. Na podstawie dotychczasowej wiedzy poza Brzezińskim i Mańkowskim żaden z bernardynów w okresie popowstaniowym nie został aresztowany czy skazany na wygnanie. Na podstawie fragmentarycznych wiadomości można jednak wysnuć wniosek, że rola tych zakonników w czasie powstania była niebagatelna. „Przyszłe pokolenia, jak pisał Charles Montalambert, będą sobie opowiadały o owej wspaniałej zgodzie duchowieństwa z ludem, [...] o tych Bernardynach i wiejskich proboszczach, przybywających konno, z szablą u boku, aby umrzeć na czele swoich owieczek”.

16

Jan z Dukli w świetle polskich czasopism tercjarskich (1918-1939)

45%

Kruczkowski M.

Roczniki Teologiczne

|

2014

|

vol. 61

|

issue 4: Historia Kościoła

151-181

EN

The printed word, journals in particular, are an invaluable source in learning about the events of the past. Among all these journals, there were religious ones, which held their own view of the context of historical events. In the 1930s, the Catholic orders published 3,334 titles altogether. The largest number of publications was issued by the Jesuits, followed by the Salesians, Franciscans, Dominicans, Benedictines, Redemptorists as well as other congregations and orders. In 1919, the tertiary press was represented by 164 titles worldwide. In the interwar period, all the obediences of the First Franciscan Order in Poland published their tertiary press titles. Altogether, Polish Franciscans were engaged in the publication of 13 tertiary journals, though some of the titles lasted only a couple of years. The portrait of St. John of Dukla in these interwar tertiary titles is an important contribution to the study of the life of this outstanding saint. Despite vast research on the topic, the Saint’s curriculum vitae is still subject to historical investigations. John (Jan) of Dukla lived in the 15th century, when an observant group emerged wishing the Franciscans to move back to the authentic religious zeal of the original Franciscan Order. This century, full of historical turmoil, witnessed the rise of many saints that visibly testified to the power of the Franciscan ideal. On the long list of saints and blessed of the time, who were outstanding figures of the observant movement, there is also St. John. Special devotion to John of Dukla added to the spread of his reverence beyond the walls of the monastery, which positively influenced the religious life of the Polish nation, as borne out by numerous pilgrimages to his tomb. The tertiary journals of the interwar period tried to show John of Dukla as a nation-wide, and not only a domestic saint. Tertiary press also performed other important functions. For example, it informed the faithful about the situation of the Church and about the life of its saints and blessed.

PL

Słowo drukowane, a zwłaszcza czasopisma stanowią cenne źródło w poznawaniu wydarzeń minionych. Między czasopismami, także prasa o tematyce religijnej przekazuje nam m.in. kontekst zdarzeń historycznych. W latach 30. XX wieku, katolickie zgromadzenia zakonne łącznie wydawały 3 334 tytułów. Największą liczbę wydawnictw mieli jezuici, a następnie: salezjanie, franciszkanie, dominikanie, benedyktyni, redemptoryści i inne zgromadzenia. W 1919 r. wśród czasopism religijnych na święcie, prasa tercjarska była edytowana w 164 tytułach. Wszystkie obediencje Pierwszego Zakonu franciszkańskiego w Polsce w latach 1918-1939 publikowały czasopisma tercjarskie. Łącznie polscy franciszkanie wydawali 13 tytułów tercjarskich, niektóre z czasopism redagowane były tylko przez kilka lat. Przedstawienie postaci św. Jana z Dukli w świetle polskich czasopism tercjarskich okresu międzywojennego, niechaj będzie kolejną cegiełką w poznaniu tej wyjątkowej osoby. Pomimo wielu badań, curriculum vitae świętego stanowi wciąż dla historyków przedmiot badania. Jan z Dukli żył w XV wieku, w czasie tworzenia się obserwy pragnącej powrotu do pierwotnej gorliwości Zakonu franciszkańskiego. Wiek, choć bardzo niespokojny, był „bogaty” w świętych, którzy byli wymownym świadectwem franciszkańskiego ideału. Wśród licznego grona świętych i błogosławionych tego okresu, będących wybitnymi postaciami ruchu obserwanckiego, znajdował się zaprezentowany święty. Szczególne nabożeństwa do Jana z Dukli powodowało rozszerzenie się jego czci poza mury klasztorne, co miało pozytywny wpływ na życie religijne narodu polskiego, o czym świadczyły liczne pielgrzymki do jego grobu. Poprzez czasopisma tercjarskie okresu międzywojennego (1918-1939), starano się ukazać postać św. Jana z Dukli nie tylko lokalnie, ale w całej odrodzonej Polsce. Prasa tercjarska spełniała wiele ważnych funkcji, jedną z nich było przekazywanie informacji o sytuacji Kościoła, a wśród nich żywotów świętych i błogosławionych.

Refine search results

Pseudochorałowe śpiewy Benedicamus Domino w rękopiśmiennych kancjonałach krakowskich ss. bernardynek

Canto fratto Repertoire of Benedicamus Domino in the Manuscript Cantionales from the Convent of Bernardine Nuns in Kraków

Szkoły bernardyńskie na terenie Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1772–1864

Przekształcenia ogrodów przy klasztorze oo. bernardynów w Piotrkowie Trybunalskim

Stare druki pozyskane do Biblioteki Książąt Czartoryskich z leżajskiego klasztoru oo. Bernardynów w świetle spisu z roku 1875

"Krakowskie" woluminy z dawnej biblioteki bernardynów na Karczówce pod Kielcami

Inwentarze kościoła i klasztoru bernardynów w Gwoźdźcu z 1855 r.

Trinitologia picta na przykładzie polichromii w kościele pod wezwaniem Nawiedzenia NMP w Kaliszu. Program badań

Inwentarze klasztoru i kościoła bernrdynów we Lwowie z czwartej ćwierci XVIII w.

„Ten Knobloch, ten czosnek, czujemy go w nosie”. Bernardyni polscy a reformacja w XVI wieku

Przełożeni klasztoru bernardynek pw. św. Agnieszki w Krakowie

Franz (Franciscus Hieronimus) Thomasberger – morawski rzeźbiarz na Śląsku i w Wielkopolsce w pierwszej połowie XVIII wieku

Księgozbiór biblioteki bernardynów w Łęczycy na podstawie inwentarza z 1819 roku

Fotografie przechowywane w Archiwum Prowincji OO. Bernardynów w Krakowie i Archiwum Klasztoru OO. Bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej dokumentujące historię Sanktuarium Pasyjno-Maryjnego w Kalwarii Zebrzydowskiej

Udział bernardynów w powstaniu listopadowym i popowstaniowe losy ich klasztorów

Jan z Dukli w świetle polskich czasopism tercjarskich (1918-1939)