Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 11

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Białostocczyzna
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Kolej warszawsko-petersburska i jej wpływ na urbanizację Wileńszczyzny i Białostocczyzny

100%
Ziemski H.
Społeczeństwo i Ekonomia
|
2016
|
issue 2(6)
34-51
PL
Transport kolejowy jest jedną z najważniejszych części podstawy materialno- -technicznej w produkcji. Odgrywa wielką rolę w racjonalnym umiejscowieniu, a także w rozwoju sił produkcyjnych kraju. Transport kolejowy jest stymulatorem w rozwoju przemysłowym, a zarazem i urbanizacji kraju. Zapewnia on komunikację miasta ze wsią, jak również przemysłu z rolnictwem. Artykuł przedstawia budowę kolei Warszawa-Petersburg oraz jej wpływ na rozwój gospodarczy miast i osad na Wileńszczyźnie i Białostocczyźnie. W pracy wykorzystane zostały następujące metody badawcze: metoda porównawcza i analiza literatury przedmiotu. Budowa kolei warszawsko-petersburskiej wymagała bogatych zasobów ludzkich, więc zwiększyła zatrudnienie na terenach, na których się znalazła. W dodatku działalność kolei sprzyjała przekształceniu wielu osad w miasta, a także zapoczątkowała istnienie kilku miast. Po przeprowadzeniu linii kolejowej pobliskie osady zaczynały się rozwijać w szybkim tempie. Jednak stan gospodarczy bardziej odległych osad najczęściej się pogarszał z powodu migracji ludności do osad umiejscowionych przy stacjach kolejowych. Osady te rozwijały się dynamicznie, przyciągając ludność ofertą pracy oraz wygodną komunikacją. Miasta, przez które kolej przechodziła, osiągały wysokie wskaźniki rozwoju gospodarczego. Kolej sprzyjała wzrostowi liczby ludności, rozwoju budownictwa, rozwojowi wytwórczości, a w przypadku Białegostoku − zwłaszcza rozwojowi przemysłu włókienniczego.
2
Publication available in full text mode
Content available

Między Marcem a Sierpniem. Przykłady postaw opozycyjnych mieszkańców Białostocczyzny w końcu lat sześćdziesiątych i w latach siedemdziesiątych XX w.

75%
Danilecki T.
Studia Podlaskie
|
2018
|
vol. 26
113-141
EN
The article gives the examples of dissident attitudes among the inhabitants of Białystok region against the communist regime in the 1970s, repression used against them as well as the reactions of the conformist surroundings. These attitudes were demonstrated by non-conformist individuals until the beginning of the 1980s, whereas the foundations of group protests were solely economic issues.
PL
Artykuł opisuje przykłady postaw sprzeciwu mieszkańców Białostocczyzny wobec systemu komunistycznego w latach siedemdziesiątych XX w., represje stosowane wobec nich i reakcje skonformizowanego otoczenia. Aż do początku lat osiemdziesiątych postawy te były prezentowane przez nonkonformistyczne jednostki, a podłożem protestów grupowych byływyłącznie kwestie ekonomiczne.
3
Publication available in full text mode
Content available

Dom Gotski w Bażantarni pod Białymstokiem. Kilka uwag na marginesie ustaleń Józefa Maroszka

63%
Mączyński R.
Zapiski Historyczne
|
2018
|
vol. 83
|
issue 2
217-242
EN
A quarter of a year ago the regional journal Białostocczyzna [Białystok Land], issued under the auspices of the Scientific Society in Białystok, there was published an article written by Józef Maroszek titled Sentimental Vocluse park near Białystok set up in 1767. The author of the publication put forward theses concerning not only the garden itself, but also Gotski House [Dom Gotski] situated in the park. Nowadays, there are no remains of the building erected over a spring which ejected water from below the house, nor after the whole garden complex referred to as Bażantarnia. Nevertheless, the pavilion seems to play a major role in the history of Polish art as it constituted the early sign of interest in Neo-Gothicism. Perhaps it would not make sense to some back to the old findings but for the fact that they have appeared in the Internet and are not free from mistakes: the castellan of Cracow Jan Klemens Branicki (1689–1771) had nothing to do with Dom Gotski in Bażantarnia, which was built many years after his death. Dom Gotski in Bażantarnia was constructed at the beginning of the second half of the 1780s upon the foundation of the widow of the Cracow castellan – Izabela Branicka née Poniatowska (1730–1808). The designer remains unknown, but the style of the work may indicate that the building was designed by the architect Szymon Bogumił Zuga (1733–1807), specializing in garden constructions. The idea of the Białystok park referred to the tradition connected with the retreat where the Italian poet Francesco Petrarka, the author of Sonnets for Laura used to spend his time. The analogy was found and exposed in the poem Na Wokluz, wody i dom gotski pod Białymstokiem by the Polish sentimental poet Franciszek Karpiński (1741–1825), who was a friend of Branicka’s and frequently visited the Versailles of Podlasie. Dom Gotski, which played the role of a bath, constituted a picturesque element of the garden complex. It was to be the temple of “thinking” allowing the thinker to reflect on the human condition. It was also the site of the homage to the benevolence of Izabela Branicka. The Neo-Gothic form of the building contributed to the popularization of this “ancient”, but at the same time modern style. It might affect the preferences of concrete people who had an opportunity to spend time in Białystok, the example of which are the drawing by Anna Potocka-Wąsowiczowa née Tyszkiewicz (1779–1867). The article written by Józef Maroszek, which was the main reason for starting the debate and formulating totally different theses, may constitute a model of how not to write a scientific article. The fact of the author’s referring to written and iconographic sources ostensibly gives it the reliability, but the conclusions made on the basis of cursorily read and examined sources reveal that all the conclusions were drawn not exactly on their grounds and were exclusively the subjective projection of the author’s vision. He did not make an effort to verify and compare documents, to analyse and confront facts, or to look closely at the people participating in the above mentioned event, which should be the foundation for any reliable research activity. The failure to follow the above mentioned rules led to a number of interpretation mistakes, which do not allow us to defend neither the details nor the general idea of the article.
DE
Vor einem Vierteljahrhundert erschien in der Regionalzeitschrift Białostocczyzna [Das Białystoker Land], herausgegeben von der Wissenschaftlichen Gesellschaft in Białystok, ein Artikel von Józef Maroszek mit dem Titel Der Park Vocluse bei Białystok aus der Zeit der Empfindsamkeit, angelegt 1767. Der Autor der Publikation brachte gewagte Thesen, nicht nur zum Garten selbst, sondern auch zu dem ihn einstmals zierenden Gotischen Haus vor. Heute ist an diesem Ort keinerlei Spur mehr zu finden, weder von diesem Gebäude, das an einer unter ihm sprudelnden Quelle errichtet wurde, noch von der gesamten Gartenanlage mit dem Namen „Fasanerie“. Jedoch scheint dieser Pavillon einen sehr wichtigen Platz in der Geschichte der polnischen Kunst einzunehmen, denn er war ein früher Ausdruck für Interesse an Neugotik. Vielleicht sollte man sich mit den früheren Befunden gar nicht mehr befassen, wenn sie nicht in letzter Zeit eine große Verbreitung im Internet gefunden und sich zugleich als völlig verfehlt erwiesen hätten: Der Krakauer Kastellan Jan Klemens Branicki (1689–1771) hatte mit dem Gotischen Haus in der Fasanerie nichts zu tun, das erst viele Jahre nach seinem Tod entstand. Das Gotische Haus in der Fasanerie wurde zu Beginn der zweiten Hälfte der 1780er Jahre errichtet, mit Hilfe einer Stiftung der Witwe des Krakauer Kastellans, Izabela Branicka geb. Poniatowska (1730–1808). Der Architekt ist unbekannt, obwohl der Stil des Werks auf Simon Gottlieb Zug (1733–1807) hinweisen könnte, der sich auf Gartenbau spezialisiert hatte. Die Idee des Parks von Białystok verwies auf eine Tradition, die in Verbindung mit der einsamen Gegend stand, in der der italienische Dichter Francesco Petrarca, der Autor der Sonette an Laura, sich aufgehalten hatte. Diese Analogie wurde von einem polnischen Dichter des empfindsamen Stils, Franciszek Karpiński (1741–1825), in seinem Gedicht In Vocluse, die Wasser und das Gotische Haus bei Białystok herangezogen und herausgestellt. Karpiński war mit Frau Branicka befreundet und ein regelmäßiger Besucher des podlachischen Versailles. Das Gotische Haus diente als Bad und bildete einen malerischen Akzent in der Gartenanlage. Es sollte außerdem ein „Heiligtum der Träumerei“ sein, das einsames Nachsinnen über die conditio humana ermöglichte. Außerdem war es ein Ort des Gedenkens an die Wohltätigkeit von Izabela Branicka. Die neugotische Form des Gebäudes trug wesentlich zur Verbreitung dieser „antiken“ und zugleich neuen Stilart bei. Sie könnte auch Einfluss auf die Vorlieben konkreter Personen gehabt haben, die einige Zeit in Białystok verbringen konnten. Ein Beispiel dafür sind die erhaltenen Zeichnungen von Anna Potocka-Wąsowiczowa geb. Tyszkiewicz (1779–1867). Der Artikel von Józef Maroszek, der den Hauptanlass für diese Polemik und die Formulierung vollständig anderer Thesen bildete, kann als Musterbeispiel dafür dienen, wie man einen wissenschaftlichen Artikel nicht verfassen sollte. Er stützt sich auf schriftliche und ikonografische Quellen, was ihm scheinbar eine Gewähr von Seriosität verleiht, jedoch zeigen die Schlussfolgerungen, die aus oberflächlich gelesenen und oberflächlich betrachteten Quellen stammen, dass alle Schlüsse gleichsam unabhängig von ihnen gezogen wurden und ausschließlich Projektionen einer subjektiven, vom Autor im Vorhinein angenommenen Vorstellung waren. Dieser hat sich nämlich nicht die Mühe gemacht, die Dokumente zu verifizieren und zu vergleichen, die Fakten zu analysieren und miteinander zu konfrontieren oder sich die Personen, die an den beschriebenen Ereignissen beteiligt waren, genauer anzuschauen. Dies sollte immer die Grundlage aller Forschungstätigkeit sein. Die Unterlassung dieser Pflicht hat zu zahlreichen Interpretationsfehlern geführt, aufgrund derer sowohl die einzelnen Befunde als auch der Leitgedanke dieser Artikels unhaltbar sind.
4
Publication available in full text mode
Content available

Spór o jurysdykcję nad parafiami w województwie białostockim jako element konfliktu między Polskim Autokefalicznym Kościołem Prawosławnym a Patriarchatem Moskiewskim

63%
Dudra S.
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały
|
2020
|
issue 18
EN
The article presents an analysis of the jurisdiction conflict in the Polish Autocephalous Orthodox Church (PAKP) in the Bialystok province in 1944–46. After the border changes imposed after World War II, only four Orthodox deaneries were in the area. The majority of the clergy rejected the authority of Bishop Tymoteusz from the PAKP and subordinated to the Archbishop Bazyli of Minsk. In consequence, Patriarch of Moscow Alexei (Simanski) took over the canonical jurisdiction of all parishes in Bialystok. However, the strong position of the Ministry of Public Administration led to the restoration of Polish sovereignty over Orthodox parishes in this area.
PL
W artykule poddano analizie konflikt jurysdykcyjny w Polskim Autokefalicznym Kościele Prawosławnym (PAKP) na Białostocczyźnie w latach 1944–1946. W wyniku zmian granicznych po II wojnie światowej pozostały tam tylko cztery prawosławne dekanaty. Większość duchowieństwa odrzuciła zwierzchnictwo bpa Tymoteusza z PAKP i podporządkowała się abp. mińskiemu Bazylemu. W konsekwencji wpłynęło to na przejęcie w jurysdykcję przez patriarchę moskiewskiego Aleksego wszystkich parafii. Jednak zdecydowane stanowisko Ministerstwa Administracji Publicznej doprowadziło do przywrócenia polskiego zwierzchnictwa nad prawosławnym placówkami na tym obszarze.
5
Publication available in full text mode
Content available

Działalność Ligi Kobiet na Białostocczyźnie w latach 1945–1989, ss. 456

63%
Zaniewska A.
Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
|
2023
|
issue 1(14)
273-282
EN
Doctoral dissertation „The activity of the Women’s League in the Białystok region in the years 1945–1989”, written under the supervision of prof. dr hab. Małgorzata Dajnowicz, deals with the activity of a mass women’s organization operating in the period of People’s Poland. The aim of the work was to show the evolution of the activities undertaken by the Women’s League in the north-eastern part of People’s Poland in the light of socio-political and economic conditions in the country. The self-report of the doctoral dissertation covers the main assumptions of the doctoral dissertation, the source materials and research methods used, the structure of the work and final conclusions.
PL
Rozprawa doktorska „Działalność Ligi Kobiet na Białostocczyźnie w latach 1945‒1989”, napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Małgorzaty Dajnowicz, podejmuje tematykę aktywności masowej organizacji kobiecej w okresie Polski Ludowej. Celem pracy było ukazanie ewolucji działalności podejmowanej przez Ligę Kobiet w północno-wschodniej części Polski Ludowej w świetle uwarunkowań społeczno-politycznych i gospodarczych w kraju. Autoreferat rozprawy doktorskiej obejmuje swym zakresem główne założenia rozprawy doktorskiej, wykorzystane materiały źródłowe i metody badawcze, strukturę pracy oraz wnioski końcowe.
6
Publication available in full text mode
Content available

Popularne nazwiska mieszkańców powiatu hajnowskiego na początku XXI wieku

63%
Sajewicz M.
Studia Białorutenistyczne
|
2022
|
vol. 16
197-219
EN
The aim of the article is to describe popular surnames of the residents of the Hajnowka district in the early 21st  century. The object of analysis is the surnames that, with regard to the number of their bearers, occupy the 20th to 40th position. The following surnames have been analyzed: Pawluczuk, Sawczuk, Sacharczuk, Wołkowycki, Sadowski, Gawryluk, Leoniuk, Oniszczuk, Daniluk, Jakoniuk, Niczyporuk, Jakubowski, Fiedoruk, Jakimiuk, Androsiuk, Sajewicz, Ostaszewski, Roszczenko, Romańczuk, Sidoruk.The surnames are described according to the following patterns:a) dialectal pronunciation of the surname,b) the number of bearers of the surname in Poland,c) the distribution of the surname,d) populations of bearers of the surname in the Podlaskie voivodeship,e) larger populations of the surname bearers outside of the Podlaskie voivodeship,f) the number of the surname bearers in the Hajnowka district,g) the percentage of the surname bearers in the Hajnowka district compared to the whole country,h) the position of the Hajnowka district in Poland with regard to the number of bearers of the surname,i) probable etymologies and motivations of the surname,j) cognate surnames.A separate publication was devoted to the most popular names in the Hajnowka district in the early 21st century, where the author described 20 anthroponyms.The analysis of the anthroponymic material shows that the surname system of the Hajnowka district residents has largely preserved its traditional East Slavic character. The prevailing ones here are patronymic surnames, predominant in the East Slavic areas, which are related to names of Greek origin. This system contains features typical of individual East Slavic languages and of the Polish language, which played a significant role in its formation. 
BE
Мэтай даследавання быў аналіз папулярных прозвішчаў жыхароў Гайнаўскага павета на пачатку XXI cт. Прадметам даследавання зʼяўляліся прозвішчы, якія паводле колькасці носьбітаў займалі на тэрыторыі гэтага павета 20–40 месцы. Праведзены аналіз датычыў наступных прозвішчаў: Pawluczuk, Sawczuk, Sacharczuk, Wołkowycki, Sadowski, Gawryluk, Leoniuk, Oniszczuk, Daniluk, Jakoniuk, Niczyporuk, Jakubowski, Fiedoruk, Jakimiuk, Androsiuk, Sajewicz, Ostaszewski, Roszczenko, Romańczuk, Sidoruk.Прозвішчы былі апісаны паводле наступнай схемы:a) вымаўленне прозвішча ў мясцовай гаворцы,b) колькасць носьбітаў прозвішча ў краіне,c) распаўсюджанне прозвішча,d) сканцэнтраванне носьбітаў прозвішча ў Падляшскім ваяводстве,e) прысутнасць носьбітаў прозвішча па-за межамі Падляшскага ваяводства,f) колькасць носьбітаў прозвішча ў Гайнаўскім павеце,g) адсотак носьбітаў прозвішча ў Гайнаўскім павеце на фоне агульнай колькасці ў Польшчы,h) месца Гайнаўскага павета ў краіне паводле колькасці носьбітаў прозвішча,i) праўдападобная этымалогія i матывацыя прозвішча,j) роднасныя прозвішчы.Найбольш папулярным прозвішчам ў Гайнаўскім павеце на пачатку XXI ст. аўтар прысвяціў асобны артыкул, у якім апісаў 20 антрапонімаў.Дадзены аналіз антрапонімаў паказаў, што сістэма прозвішчаў жыхароў Гайнаўскага павета захавала ў значнай ступені свой традыцыйны ўсходнеславянскі характар. Ёй характэрныя патранімічныя прозвішчы, якія пераважаюць на ўсходнеславянскіх тэрыторыях і якія ўзніклі ад імён грэчаскага паходжання. Гэтая сістэма ўвабрала ў сябе рысы ўласцівыя асобным усходнеславянскім мовам, а таксама польскай мове, якая адыграла значную ролю ў яе фарміраванні. 
PL
Celem artykułu jest opis popularnych nazwisk mieszkańców powiatu hajnowskiego na początku XXI wieku. Przedmiotem analizy są nazwiska, które pod względem liczby ich nosicieli uplasowały się w tym powiecie na 20–40 miejscu. Analizie poddano następujące nazwiska: Pawluczuk, Sawczuk, Sacharczuk, Wołkowycki, Sadowski, Gawryluk, Leoniuk, Oniszczuk, Daniluk, Jakoniuk, Niczyporuk, Jakubowski, Fiedoruk, Jakimiuk, Androsiuk, Sajewicz, Ostaszewski, Roszczenko, Romańczuk, Sidoruk.Nazwiska opisano według następującego schematu:a) wymowa gwarowa nazwiska,b) liczba nosicieli nazwiska w kraju,c) zasięg nazwiska,d) skupiska nosicieli nazwiska w województwie podlaskim,e) większe skupiska nosicieli nazwiska poza województwem podlaskim,f) liczba nosicieli nazwiska w powiecie hajnowskim,g) odsetek nosicieli nazwiska w powiecie hajnowskim na tle ogólnopolskim,h) miejsce powiatu hajnowskiego w kraju pod względem liczby nosicieli nazwiska,i) prawdopodobne etymologie i motywacje nazwiska,j) nazwiska pokrewne.Nazwiskom najbardziej popularnym w powiecie hajnowskim na początku XXI wieku autor poświęcił  odrębną publikację, w którym dokonał opisu 20 antroponimów.Analiza materiału antroponimicznego wykazała, że system nazwiskowy mieszkańców powiatu hajnowskiego w znacznym stopniu zachował tradycyjny wschodniosłowiański charakter. Dominują tu przeważające na obszarach wschodniosłowiańskich nazwiska patronimiczne, nawiązujące do imion pochodzenia greckiego. System ten zawiera cechy właściwe poszczególnym językom wschodniosłowiańskim, a także językowi polskiemu, który odegrał znaczącą rolę w jego formowaniu się.
7
Publication available in full text mode
Content available

Imiona odojcowskie w metrykach parafii prawosławnej w Białowieży na przełomie XIX i XX wieku

51%
Mordań M.
Przegląd Rusycystyczny
|
2023
|
issue 4 (184)
215-238
RU
Предметом статьи является языковая характеристика патронимов, засвидетельствованных в метрических записях православного прихода в Беловеже в 1891–1895 и 1906–1910 годах. Рассматриваются формы отчеств и их вариативность, обусловленная использованием в качестве словообразовательных баз разных фонетико-морфологических форм личных имен. Ономастический материал показал, что кроме церковных вариантов имен, в образовании отчеств использовались их литературные («официальные светские») и, реже, разговорные варианты. О чередовании форм патронимов можно говорить также в словообразовательном аспекте, так как помимо типичных для исследуемого периода отчеств с суффиксами -ов, -ев, -ин, встречались формы с суффиксом -ич. В женских же персоналиях, за немногочисленными исключениями, употреблялись полные формы патронимов на -овна, -евна, -инична.
PL
W artykule dokonano charakterystyki językowej patronimów poświadczonych we wpisach metrykalnych parafii prawosławnej w Białowieży w latach 1891–1895 i 1906–1910. Zostały omówione formy imion odojcowskich oraz ich wariantywność wynikająca z wykorzystania, jako podstaw motywujących, różnych odmianek fonetyczno-morfologicznych imion chrzestnych. Materiał onomastyczny pokazał, że oprócz imion kanonicznych w kreacji patronimiców korzystano także z ich wariantów literackich („oficjalnych świeckich”), rzadziej potocznych. O oboczności form imion odojcowskich można mówić także na płaszczyźnie strukturalnej, ponieważ obok typowych dla omawianego okresu patronimów męskich na -ov, -ev, -in, pojawiały się formacje wzbogacone o sufiks -ič. W żeńskich formułach identyfikacyjnych otczestwa były zapisywane, poza nielicznymi wyjątkami, w formach pełnych na -ovna, -evna, -inična.
EN
The paper presents a linguistic characteristic of patronyms contained in parish registers of the Orthodox parish in Białowieża in the years 1891–1895 and 1906–1910. The forms of paternal names are discussed, as well as their variability resulting from the use, as motivating bases, of various phonetic-morphological variants of first names. The onomastic material reveals that in addition to the canonical names, their literary ("official secular") and less frequent colloquial variants were used in the creation of patronyms. The variation in the forms of paternal names can also be seen at the structural level, as besides the male patronymics with -ov, -ev, -in, which were typical for the period in question, there appeared forms with the suffix -ič. In female identification formulas, otčestva were written, with few exceptions, in full forms with -ovna, -evna, -inična.
8
Publication available in full text mode
Content available

Sytuacja materialno-bytowa mieszkańców Białostocczyzny w okresie gomułkowskim (1957–1970)

51%
Markiewicz M.
Studia Podlaskie
|
2019
|
vol. 27
217-236
EN
The objective of the article is to examine the material conditions of the Białystok Province in the years 1957–1970, as well as the differences between the situation in the Białystok region and national rates of salaries, expenses, consumption, provision and accommodation: they all developed to the disadvantage of the province. The analysis also covers behaviors and attitudes of the community in the region in the reality of deficit economy.
PL
Celem artykułu jest zbadanie warunków materialnych mieszkańców województwa białostockiego w latach 1957–1970 oraz różnic między sytuacją na Białostocczyźnie a ogólnopolskimi wskaźnikami zarobków, wydatków, spożycia, zaopatrzenia i warunków mieszkaniowych – wszystkie kształtowały się na niekorzyść prowincji. Analizie poddano również zachowania i nastroje społeczeństwa regionu w realiach gospodarki niedoboru.
9
Publication available in full text mode
Content available

Lokalne uwarunkowania i efekty rosyjskiej polityki oświatowej na Białostocczyźnie u progu XX wieku

51%
Miodowski A.
Studia Podlaskie
|
2016
|
vol. 24
EN
In the nineteenth century the primary function of school involved educating students, in most cases mechanically, with a limited range of knowledge. The first, often ultimate stage, included instruction on reading, writing and basic arithmetical operations. Learning those skills was enough during the period under consideration within the area of Bialystok district to be recognized an “enlightened person”. Central authorities in Petersburg aimed at promoting, through the schools, knowledge of the state language, components of Russian culture and the most important events in the time of the Romanovs. A primary educational objective was making students loyal in relation to the existing socio-political system. In the opinion of local community, Russian elementary public schools were considered a foreign and unwanted entity. This was mainly the result of the historical occurrences, although not exclusively. Partly, this unwillingness was due to the fact that the central authorities relinquished the costs of schools maintenance to the local people depriving them, at the same time, of the influence on their functioning.
RU
В девятнадцатом столетии основная функция школы заключалась в передаче учащимся, обычно механическим прикладным способом, определенного объема знаний. Первый әтап, часто он же и последний, заканчивался на обучении чтению, письму и простейших арифметических действий. Освоение указанных умений хватало для того, чтобы в описываемом периоде на территории белостокского повета считаться «просвещенным человеком». Центральная власть в Петербурге при помощи школ стремилась к популяризации государственного языка, русской культуры и ознакомлению с самыми важными событиями в истории Империи Романовых. Главной воспитательной целью считалось умение сформировать у учащихся лояльного отношения к существующей общественно-политической системе. Для локальной общественности русские публичные начальные школы являлись чуждыми и нежеланными. Әто являлось последствием исторических событий, хотя и не только. Иногда такое отношение появлялось на основании того, что власти перекладывали на плечи местного населения содержание таких школ, одновременно лишая жителей возможности влиять на их функционирование.
10
Publication available in full text mode
Content available

Antroponimia Białostocczyzny w badaniach profesora Michała Sajewicza

51%
Złotkowski P.
Studia Białorutenistyczne
|
2022
|
vol. 16
277-287
BE
Мэтай артыкула з’язляецца паказаць значэнне навуковых даследаванняў Міхала Саевіча ў галіне сучаснай і гістарычнай антрапаніміі Беласточчыны. М. Саевіч – вядомы і прызнаны мовазнаўца, які на працягу доўгага часу працаваў ва Ўніверсітэце Марыі Кюры-Складоўскай у Любліне. Славіст апублікаваў манагарафію і 28 навуковых артыкулаў на тэму антрапанімікі. З дадзенага нарысу вынікае, што навуковыя зацікаўленні даследчыка засяродзіліся на наступных катэгорыях асабовых назваў: імёнах, прозвішчах, мянушках, а таксама назвах замужніх жанчын на тэрыторыі Гайнаўскага павета Падляшскага ваяводства. На падставе аналізу вынікаў даследаванняў мовазнаўцы аўтар артыкула сцвярджае, што прадметам дэталёвых анамастычных разважанняў М. Саевіча з’яўляюцца: 1) імёны жахароў Кляшчэляў і навакольных вёсак у XVI–XVIII стст., 2) імёны выпускнікоў Агульнаадукацыйнага ліцэя з беларускай мовай навучання ў Гайнаўцы ў перыяд 1950–1999 гг., 3) патранімічныя прозвішчы з фармантам -ук у Гайнаўскім павеце, 4) мянушкі жыхароў Ляўкова Старога і наваколля, 5) назвы жон у беларускіх гаворках наваколля Нарэўкі. У дадзеным тэксце ўвага звяртаецца таксама на тое, у якой ступені ў даследаваннях польска-ўсходнеславянскага моўнага памежжа, што славістам разглядалася, адлюстраваны гістарычныя, геаграфічныя, этнічныя, культурныя і сацыялагічныя ўмовы, а таксама веравызнанне жыхароў. Прадстаўлены чытачу агляд навуковых дасягненняў Міхала Саевіча дазволіў аўтару сцвердзіць, што люблінскі славіст зрабіў значны ўклад у даследаванні антрапанімікі Беласточчыны.
EN
The aim of this article is to present the contribution of Michal Sajewicz to the development of research on the contemporary and historical anthroponymy of the Bialystok region. The researcher is a well-known and respected linguist, scientifically associated with the Maria Curie-Skłodowska University in Lublin. The Slavist published a monograph and 28 scientific articles on anthroponymy. This study shows that the Professor's interests focus on the following categories of personal names: first names, surnames, nicknames and marytonyms, from the area of the present Hajnówka district in the Podlasie voivodeship. On the basis of analysis of the Linguist's research achievements, it can be concluded that the subjects of his detailed onomastic investigations are: 1) first names of Kleszczele and surrounding villages residents in the 16th-18th centuries, 2) first names of graduates of the Secondary School with the Belarusian Language of Teaching in Hajnówka from the 50's to the 90's of the 20th century, 3) patronymics surnames with a formant -uk in the Hajnówka district 4 ) nicknames of Lewkowo Stare and the surrounding area residents, and 5) names of wives in the Belarusian dialects of the vicinity of Narewka. In his linguistic research, Michal Sajewicz also addresses issues related to history, sociology and religious diversity of the Polish-East Slavic language borderland. Their results were published in the monograph and 28 scientific articles. This text also attempts to show to what extent the historical, geographic, ethnic, religious, cultural and sociological conditions were reflected in the research on the Polish-East Slavic language borderland conducted by the Slavist. The review of Michal Sajewicz’s research achievements presented here allows us to state that he made a significant contribution to research on the anthroponymy of the Bialystok region.
PL
Celem artykułu jest ukazanie wkładu Michała Sajewicza w rozwój badań nad współczesną i historyczną antroponimią Białostocczyzny. Badacz jest znanym i cenionym językoznawcą, związanym naukowo z Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Slawista opublikował monografię oraz 28 artykułów naukowych o tematyce antroponimicznej. Z niniejszego opracowania wynika, że zainteresowania profesora skupiają się na następujących kategoriach nazw osobowych: imionach, nazwiskach, przezwiskach oraz marytonimach, z terenu obecnego powiatu hajnowskiego w województwie podlaskim. Na podstawie analizy dorobku badawczego językoznawcy można stwierdzić, że przedmiotem jego szczegółowych dociekań onomastycznych są: 1) imiona mieszkańców Kleszczel i okolicznych wsi w XVI–XVIII w., 2) imiona absolwentów Liceum Ogólnokształcącego z Białoruskim Językiem Nauczania w Hajnówce od lat 50. do 90. XX w., 3) nazwiska patronimiczne z formantem -uk w powiecie hajnowskim 4) przezwiska mieszkańców Lewkowa Starego i okolic oraz 5) nazwy żon w gwarach białoruskich okolic Narewki. W niniejszym tekście starano się również ukazać w jakim stopniu w badaniach polsko-wschodniosłowiańskiego pogranicza językowego prowadzonych przez slawistę, znalazły odbicie uwarunkowania historyczne, geograficzne, etniczne, wyznaniowe, kulturowe i socjologiczne. Dokonany tu przegląd osiągnięć badawczych Michała Sajewicza upoważnia do stwierdzenia, że wniósł on duży wkład w badania nad antroponimią Białostocczyzny.
11
Publication available in full text mode
Content available

Odczasownikowe pejoratywne nazwy subiektów z formantem -ač w gwarach białoruskich okolic Narewki na Białostocczyźnie

45%
Sajewicz M.
Studia Białorutenistyczne
|
2016
|
vol. 10
EN
The goal of the article is to present a synchronic description of pejorative deverbal names of subjects with the formative -ač that are found in the Belarusian dialects of the Narewka area in the Białystok region. The paper contains a formal-semantic analysis of ca. 220 derivates recorded in 20 villages in the gmina (commune) of Narewka, located in the central-eastern part of the Podlaskie province, in the Hajnówka district.When describing the collected word-formation material, special emphasis was put on the following: the number of cases of the investigated derivational type; the activeness of the derivational type; the distribution of the formative (derivational morpheme); the semantic specialization of the formative; the expressive marking of the derivatives; the neutralization of the opposition between names of subjects and other semantic roles; the aspectual value of the derivatives; the temporal (current and potential) value of the derivatives; morphonological phenomena accompanying the process of derivation; word-formation tendencies in the studied category of derivatives.
PL
Celem artykułu jest opis dewerbalnych pejoratywnych nazw subiektów z formantem -ač występujących w gwarach białoruskich okolic Narewki na Białostocczyźnie. W artykule dokonano analizy formalno-semantycznej około 220 derywatów zebranych w 20 wsiach należących do gminy Narewka, która jest położona w środkowo-wschodniej części województwa podlaskiego, w powiecie hajnowskim. Przy opisie zgromadzonego materiału słowotwórczego szczególną uwagę zwrócono na: liczebność typu słowotwórczego; aktywność typu słowotwórczego; dystrybucję formantu słowotwórczego; specjalizację semantyczną formantu słowotwórczego; nacechowanie ekspresywne derywatów; neutralizację opozycji między nazwami subiektów a innymi rolami semantycznymi; aspektową wartość derywatów; czasową wartość derywatów; zjawiska morfonologiczne towarzyszące procesowi derywacji; tendencje słowotwórcze w zakresie badanej kategorii derywatów.
RU
Мэтай працы з’яўляецца апісанне аддзеяслоўных пеяратыўных назваў суб’ектаў з фармантам -ач у беларускіх гаворках ваколіц Нараўкі на Беласточчыне. У артыкуле аўтар праводзіць фармальна-семантычны аналіз каля 220 дэрыватаў, сабраных у 20 вёсках гміны Нараўка, якая знаходзіцца ў Гайнаўскім павеце Падляшскага ваяводства. Aналіз сабранага словаўтваральнага матэрыялу праводзіўся з улікам наступных з’яў: колькасная характарыстыка словаўтваральнага тыпу; актыўнасць словаўтваральнага тыпу; дыстрыбуцыя словаўтваральнага фарманта; семантычная спецыялізацыя словаўтваральнага фарманта; экспрэсіўна-ацэначная маркіраванасць дэвербатываў с суфіксам -ач; нейтралізацыя апазіцыі паміж назвамі суб’ектаў і іншымі ролямі; трывальныя суадносіны дэрыватаў і словаўтваральных асноў; часовыя суадносіны дерыватаў і словаўтваральных асноў; марфаналагічныя з’явы, звязаныя з працэсам дэрывацыі; галоўныя тэндэнцыі развіцця даследаванай катэгорыі дэрыватаў.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.