Search results

1

Някои особени лексеми в старобългарския превод на Иполитовото тълкувание на Книга на пророк Даниил

100%

Илиев [Iliev] И. I. И. I.

Slavia Meridionalis

|

2016

|

vol. 16

EN

Some specific lexemes in the Old Bulgarian translation of Hippolytus of Rome’s Commentaries on the Book of Prophet DanielThe object of the current research is Talkovanie na Kniga na propok Daniil – the Slavonic version of the Commentaries on the Book of Prophet Daniel (Commentarii in Danielem, CPG 1873) by Hippolytus of Rome (c. 170–235), the earliest and most profound commentaries on this Old Testament book. They were written round 204 and their translation into Old Bulgarian can be counted among the earliest works of Bulgarian literature. The time of the Commentaries’ translation is under discussion, its dating ranging from the last decades of the ninth to the middle of the tenth century. Some linguistic facts of the Commentaries have sporadically been compared with the partial translation of the Book of the Prophet Daniel, included in the Prophetologion. Also, some comparisons have been made between the Slavonic translation of the Commentaries and the so-called Talkovni proroci – a translation of Old Testament books of prophets with commentaries. The analysis is based on a 1519 manuscript of the Commentaries (No. 486 from the Volokolamsk Collection, Russian State Library, Moscow), which follows the tradition of the earlier copies and most profoundly keeps the content of the Commentaries. In addition to morphological particularities, in the text there are many lexical idiosyncrasies, which can facilitate the dating and localization of the translation. Among these lexical markers can be singled out which show more interesting data. Many lexemes can be found which are particular to the early written codices and testify to the antiquity of the translation. For instance, some specific lexemes match with words, used in the Codex Suprasliensis and the First Miscellany of Tsar Simeon (Izbornik of 1073), which shows that the Commentaries are one of the earliest translated works of the Old Bulgarian literature. Wybrane charakterystyczne leksemy w starobułgarskim przekładzie Komentarzy do Księgi Proroka Daniela Hipolita RzymskiegoPrzedmiotem artykułu jest słowiańska wersja Komentarzy do Księgi Proroka Daniela (Commentarii in Danielem, CPG 1873) autorstwa Hipolita Rzymskiego (ok. 170–235), najwcześniejszych i najbardziej wnikliwych komentarzy do tej starotestamentowej księgi. Zostały one napisane około 204 roku, a ich przekład na język starobułgarski sytuuje się wśród najstarszych dzieł literatury bułgarskiej. Wciąż dyskutowany jest czas jego powstania: od ostatnich dekad wieku IX do połowy X. Niektóre fakty językowe związane z Komentarzami były sporadycznie porównywane z częściowym przekładem Księgi Proroka Daniela, zawartym w paremejniku. Porównywano także słowiański przekład Komentarzy z tak zwaną Księgą Proroków Starego Testamentu wraz z komentarzami. Artykuł koncentruje się na rękopisie z 1519 roku (Nr 486 w Zbiorze z Biblioteki Wołokołamska, Rosyjska Biblioteka Państwowa, Moskwa), który śledzi tradycję wcześniejszych kopii i najdokładniej zachowuje zawartość Komentarzy. Oprócz ich morfologicznej specyfiki w tekście znajduje się wiele cech leksykalnych, które pomagają określić datę i miejsce powstania przekładu. Wśród nich znajdują się markery leksykalne, które zasługują na uwagę, gdyż prowadzą do ciekawych odkryć. Wiele leksemów zawartych w tekście odnosi się do wczesnych kodeksów i świadczy o starożytności przekładu. Niektóre charakterystyczne leksemy łączą się ze słowami użytymi w Codex Suprasliensis i Pierwszym Zborniku Cara Symeona (Izbornik, 1073 rok), co dowodzi, że Komentarze są jedną z najwcześniejszych przetłumaczonych prac w obrębie literatury starobułgarskiej.

2

Tożsamość judejska i izraelicka w Dn 13

72%

Linke W.

Warszawskie Studia Teologiczne

|

2017

|

vol. 30

|

issue 2

72-98

EN

In this paper the author presents a study of Susanna’s story (in catholic ca-nonical text Dn 13) from the perspective of identity related to names Juda and Israel. His analysis emphasises both the religious and ethnical meaning and hierarchical relation (Juda within Israel, but Juda above Israel). A Judean woman (Susanna) and a Judean young man (Daniel) save the righteousness of Israel corrupted by its own judges. The idea of the Judean moral elite is a reaction against the Hasmonean political ideology and ambition to re-establish the Israelite state shaped aer a fashion of David‘s Kingdom. Flavius Josephus in his account of the passage of power from the Hasmonean dynasty to Antipater, Herod’s father, mentioned the Judean deputation asking Pompeus to restore a non-monarchical government. The interpretation focused on ethnical and religious identity is in strong opposition to the interpretation emphasising the gender and feministic aspect of the story of Susanna. The weak point of it is the passive role of Susanna and the a-sexu-al role of Daniel.

3

Grecki przekład Księgi Daniela w świadectwach patrystycznych

72%

Homerski J.

Vox Patrum

|

1987

|

vol. 12

175-188

EN

Sic dicta graeca versio Theodotionis libri Danielis iam saeculo I p.Chr. exstitit.

4

Nauka o istotach niebiańskich w Księdze Daniela: kontynuacja wcześniejszych tradycji biblijnych oraz nowy wkład do angelologii Starego Testamentu

58%

Parchem M.

Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie

|

2014

|

issue 21

65-86

PL

Księga Daniela stanowi bardzo ważne świadectwo rozwoju nauki o istotach niebiańskich w tradycji biblijnej Starego Testamentu. Niektóre z motywów dotyczących istot niebiańskich występujące w tej księdze nawiązują do starych tradycji obecnych w religii Izraela, mianowicie ukazanie ich jako posłańców Boga (Dn 3,28; 6,23), nazywanie ich „synami Boga” (w Dn 3,35 istota niebiańska jest określona jako „syn bogów”) oraz „świętymi” (Dn 4,10.14.20; 7,21.22.25.27; 8,13.24.25), przedstawianie ich jako tłumaczy/interpretatorów objawienia przekazywanego w formie wizji (Dn 7,16; 8,16; 9,21-22; 10,5-11,2). Występująca w Księdze Daniela koncepcja niebiańskiego dworu JHWH, który tworzą istoty niebiańskie służące Bogu i oddające Mu cześć, pojawia się często w Starym Testamencie, co swoimi korzeniami sięga mitologicznej literatury starożytnego Bliskiego Wschodu. Najważniejszym jest jednak to, że w Księdze Daniela pojawia się w odniesieniu do nauki o istotach niebiańskich kilka motywów, które wcześniej nie występowały w Biblii Hebrajskiej, a są nimi następujące: użycie imion własnych, mianowicie „Gabriel” (Dn 8,16; 9,21) i „Michał” (Dn 10,13,21; 12,1), mówienie o liczbie istot niebiańskich (Dn 7,10), ukazanie ich funkcji jako czuwających, tj. strażników (Dn 4), przedstawianie ich statusu jako książąt narodów odgrywających istotną rolę w historii obejmującej zarówno sferę niebiańską, jak i ziemską (Dn 10-12). Dzięki obecności w Księdze Daniela nowych motywów dotyczących nauki o istotach niebiańskich księga ta w znaczący sposób ubogaca angelologię biblijną Starego Testamentu. Warto zwrócić uwagę na fakt, że nauka o istotach niebiańskich w Księdze Daniela została rozwinięta w późniejszej literaturze żydowskiej, zwłaszcza w pismach o charakterze apokaliptycznym i w zwojach z Qumran, jak również w tradycji chrześcijańskiej.

EN

The Book of Daniel is a very important witness to the development of the teaching about heavenly beings in the biblical traditions of the Old Testament. Some themes about heavenly beings presented in the Book take and continue the beliefs of the ancient Israel, namely, presenting the heavenly beings as God’s “messengers” (Dan. 3:28; 6:23), defining them as “the sons of God” (literally “the son of gods” in Dan. 3:25) and “the holy ones” (Dan 4:10.14.20; 7:21.22.25.27; 8:13.24.25), portraying them as mediators of God’s revelation and translators/interpreters of the visions (Dan. 7:16; 8:16; 9:21-22; 10:5-11:2). The concept of the heavenly court of YHWH that consists of heavenly beings serving and worshipping God presented in the Book is similar to various parts of the Scripture and is rooted in the mythological writings of the ancient Near East. The most significant is the fact that the Book of Daniel introduces many new elements, unknown in the Hebrew Bible, into the teaching about the heavenly beings. They are: (1) the usage of such proper names as “Gabriel” (Dan. 8:16; 9:21) and “Michael” (Dan. 10:13,21; 12:1); (2) specifying the number of heavenly beings surrounding the throne of God in heaven (Dan. 7:10); (3) presenting them as the “watchers”, i.e. the guards who participate in God’s rule (Dan. 4); (4) finally, picturing heavenly beings as “the princes”, i.e. the lords of nations in the meaning of their “patrons” (Dan. 10-12). Thanks to them, the Book essentially contributes to the angelology of the Bible. It is also worth noticing that the teaching of the Book of Daniel about heavenly beings was further developed in the later Jewish literature, especially in the apocalyptic writings and the Qumran scrolls, as well as in the Christian tradition.

5

Irlandia a Bizancjum. Ikonografia "Trzech Hebrajczyków w piecu ognistym" na krzyżach celtyckich

58%

Bulas R.

Vox Patrum

|

2008

|

vol. 52

|

issue 1

61-76

EN

The article presents illustrations of Dn 3,19-24 in first millennial art. The author shows three types of iconography and compositions this biblical history: Roman, Coptic-Nubian and Irish-Byzantine. The Roman type has character of illustrations instead two others from Christian East are symbolical.

PL

Artykuł analizuje przedstawienia wydarzeń z Dn 3,19-24 w sztuce pierwszego tysiąclecia. Autor ukazuje trzy typy ikonografii i kompozycje tej biblijnej historii: rzymską, koptyjsko-nubijską i irlandzko-bizantyjską. Typ rzymski ma charakter ilustracji, a dwie inne z chrześcijańskiego Wschodu są symboliczne.

6

Wyrażenie „czas, czasy i połowa czasu” jako ograniczony okres ucisku i cierpienia w Księdze Daniela i Apokalipsie św. Jana

58%

Żarnowski R.

Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia

|

2021

|

vol. 28

113-134

EN

This article presents an analysis of the biblical texts of the Book of Daniel and the Apocalypse of St. John which use the term “time, times and half time.” This expression describes a period of evil forces working against God, when God’s people experience persecution and oppression. In addition, in the book of Revelation, there are equivalent expressions based on the conversion of the above-mentioned expression for a period of three and a half years: „forty-two months” and „one thousand two hundred and sixty days,” as well as the numerically identical period of „three and a half days.” First, the concept of time in Scripture is briefly discussed and Hebrew and Greek terminology concerning time is reviewed. Then, the texts in which the phrase „time, times and half time” appear directly are analyzed (Dn. 7:25; 12:7; Rev 12:14) and places with synonymous terms (Rev 11:2.3; 12:6; 13:5). The summary indicates the main ideas behind the analyzed terms. As a result of this analyzes, it will be shown that the term “time, times and half time” and equivalent expressions that indicate a time interval characterized by suffering and persecution caused by the apparent triumph of evil. This victory, however, is illusory and entirely transitory, limited by the power of God who rules over time and history.

PL

Artykuł przedstawia analizę tekstów biblijnych Księgi Daniela i Apokalipsy św. Jana, w których występuje określenie „czas i czasy, i połowa czasu”. Wyrażenie to opisuje okres działania sił zła przeciwnych Bogu, kiedy to lud Boży doświadcza prześladowania i ucisku. Ponadto w księdze Apokalipsy pojawiają się wyrażenia równoznaczne bazujące na przeliczeniu wspomnianego wyrażenia na okres trzech i pół roku: „czterdzieści dwa miesiące” i „tysiąc dwieście sześćdziesiąt dni”, a także liczbowo tożsamy okres „trzech i pół dnia”. Najpierw omówiono krótko koncepcję czasu w Piśmie Świętym i dokonano przeglądu hebrajskiej i greckiej terminologii dotyczącej czasu. Następnie przeanalizowano teksty, w których pojawia się bezpośrednio wyrażenie „czas, czasy i połowa czasu” (Dn 7,25; 12,7; Ap 12,14), oraz miejsc z określeniami równoznacznymi (Ap 11,2.3.9.11; 12,6; 13,5). W podsumowaniu wskazano na główne idee kryjące się za analizowanymi określeniami. W wyniku przeprowadzonych badań wykazano, że określenie „czas i czasy, i połowa czasu” oraz wyrażenia równoznaczne wskazują na przedział czasowy cechujący się cierpieniem i prześladowaniem spowodowanym pozornym triumfem zła. Zwycięstwo to jest jednak złudne i całkowicie przejściowe, ograniczone potęgą Boga, który panuje nad czasem i historią.

7

Symbolika teriomorficzna w żydowskich pismach apokaliptycznych okresu Drugiej Świątyni na przykładzie Księgi Daniela (Dn 7-8), Apokalipsy zwierząt (1 Hen 85-90) i Czwartej Księgi Ezdrasza (4 Ezd 11-12)

58%

Parchem M.

Studia Gdańskie

|

2015

|

issue 36

15-42

PL

W niniejszym opracowaniu symbolika teriomorficzna, w której znaczenie symboliczne nadaje się zwierzętom, zostanie omówiona w trzech apokalipsach, mianowicie w Księdze Daniela (Dn 7 i 8), Apokalipsie zwierząt (1 Hen 85-90) i Czwartej Księdze Ezdrasza (4 Ezd 11-12). We wszystkich tych dokumentach symbolika teriomorficzna ma charakter historyczno-polityczny, ponieważ poszczególne zwierzęta reprezentują królestwa, narody lub ich władców. W Dn 7 cztery bestie wychodzące z morza symbolizują kolejne królestwa ziemskie: Babilon, Medię, Persję, imperium Aleksandra Macedońskiego i jego następców. W Dn 8 baran reprezentuje imperium perskie, zaś kozioł państwo Aleksandra Macedońskiego i jego następców. W Apokalipsie zwierząt pierwsi ludzie i patriarchowie są ukazani jako byki i krowy, Izrael jako stado owiec, natomiast wszystkie narody pogańskie są reprezentowane przez różnego rodzaju dzikie zwierzęta i ptaki. W 4 Ezd 11-12 orzeł symbolizuje cesarstwo rzymskie, zaś lew oznacza Mesjasza.

EN

In this article, theriomorphic imagery in which a symbolic meaning is ascribed to specific animals will be analysed in three apocalypses, namely in the Book of Daniel (Dan 7-8), the Animal Apocalypse (1 Enoch 85-90) and the Fourth Book of Ezra (4 Ezra 11-12). The theriomorphic imagery in all these documents is of a historical-political character, as the particular animals represent kingdoms, peoples or their rulers. In Dan 7 four beasts emerging from the sea symbolize the successive world kingdoms of Babylon, Media, Persia, the empire of Alexander of Macedonia and that of his successors. In Dan 8 a ram represents the Persian empire and a goat – the kingdom of Alexander of Macedonia and of his successors. In the Animal Apocalypse the first human beings and patriarchs are portrayed as bulls and cows, Israel as a flock of sheep and all the pagan nations, by contrast, are depicted as various wild animals and birds. In 4 Ezra 11-12 an eagle represents the Roman empire and a lion functions as a symbol of the Messiah.

8

Wydarzenia czasów ostatecznych w hymnicznych prorocstwach eschatologicznych Księgi Daniela (Dn 12,1-3) i Testamentu Mojżesza (TestMojż 10,1-10)

51%

Parchem M.

Studia Pelplińskie

|

2019

|

vol. 53

389-410

EN

In the Jewish apocalyptic writings of the Second Temple Period (from 3rd cen- tury BC till 2nd century AD) – and in the latter Christian apocalypses – events of the eschatological times are presented as a sequence of the consecutive events. The ultimate salvation of the righteous and the faithful to God and the establishment of the perfect and everlasting reality (i.e. the kingdom of God) will be preceded by a period of great oppression and the activity of evil powers that would finally be defeated and annihilated by the victorious Divine intervention. This article contains the exegetical analysis of two hymnic eschatological prophecies that are found in the biblical Book of Daniel (12:1–3) and in the apocryphal Testament of Moses (10:1–10). Both hymns date back to the mid-second century BC, that is from the time of crisis which was caused by Antiochus IV Epiphanes’ persecutions of Jews. Both writings were composed in the same social milieu, namely, in the sapiential circles of the priestly origins that focused mostly on being faithful to God, on preserving the purity, and on remaining united with the community of the spiritual world of heaven.

PL

W żydowskich pismach apokaliptycznych z okresu Drugiej Świątyni (III w. przed Chr. – początek II w. po Chr.) – a później także w apokalipsach chrześcijańskich – wydarzenia czasów eschatologicznych są przedstawiane jako ciąg kolejno następujących po sobie zdarzeń. Ostateczne wybawienie ludzi sprawiedliwych i wiernych Bogu oraz ustanowienie doskonałej i wiecznej rzeczywistości (tj. królestwa Bożego) będzie poprzedzone okresem ucisku i uaktywnieniem się sił zła, które zostaną pokonane i unicestwione dzięki zwycięskiej interwencji Boga. Treścią niniejszego artykułu jest analiza egzegetyczna dwóch hymnicznych proroctw eschatologicznych, które znajdują się w biblijnej Księdze Daniela (12,1–3) oraz w apokryficznym Testamencie Mojżesza (10,1–10). Obydwa hymny pochodzą z połowy II wieku przed Chr., a więc z czasów kryzysu wywołanego prześladowaniami Żydów wszczętymi przez Antiocha Epifanesa. Obydwa powstały w tym samym środowisku, mianowicie w kręgach mądrościowych o proweniencji kapłańskiej, które skupiało się przede wszystkim na zachowaniu wierności Bogu, czystości i wspólnoty ze światem niebiańskim.

Refine search results

2 Vox Patrum

1 Slavia Meridionalis

1 Studia Gdańskie

1 Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie

1 Studia Pelplińskie

1 Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia

1 Warszawskie Studia Teologiczne

3 Parchem M.

1 Bulas R.

1 Homerski J.

1 Linke W.

1 Żarnowski R.

1 Илиев [Iliev] И. I. И. I.

1 2021

1 2019

1 2017

1 2016

1 2015

1 2014

1 2008

1 1987

Някои особени лексеми в старобългарския превод на Иполитовото тълкувание на Книга на пророк Даниил

Tożsamość judejska i izraelicka w Dn 13

Grecki przekład Księgi Daniela w świadectwach patrystycznych

Nauka o istotach niebiańskich w Księdze Daniela: kontynuacja wcześniejszych tradycji biblijnych oraz nowy wkład do angelologii Starego Testamentu

Irlandia a Bizancjum. Ikonografia "Trzech Hebrajczyków w piecu ognistym" na krzyżach celtyckich

Wyrażenie „czas, czasy i połowa czasu” jako ograniczony okres ucisku i cierpienia w Księdze Daniela i Apokalipsie św. Jana

Symbolika teriomorficzna w żydowskich pismach apokaliptycznych okresu Drugiej Świątyni na przykładzie Księgi Daniela (Dn 7-8), Apokalipsy zwierząt (1 Hen 85-90) i Czwartej Księgi Ezdrasza (4 Ezd 11-12)

Wydarzenia czasów ostatecznych w hymnicznych prorocstwach eschatologicznych Księgi Daniela (Dn 12,1-3) i Testamentu Mojżesza (TestMojż 10,1-10)