Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 10

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Cartesianism
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Content available remote

Karteziánská subjektivita podle „raného“ Levinase

100%
Starzyński W.
Filosofický časopis (Philosophical Journal)
|
2014
|
vol. 62
|
issue 2, Special No: Za hranicemi tváře. Levinas a socialita
83-97
EN
In this text we aim to analyze the Cartesian motifs in the “early” period of Emmanuel Levinas’s thought. Our goal is to explore whether Levinas’s Cartesianism is merely a singular phenomenon, or if it can be set into the wider current of “phenomenologi-cal Cartesianism”. In order to confirm the second possibility, it seems that we must reconstruct the motifs, continuing in Descartes’s specific line of argumentation, which we can directly designate as the “Cartesian way”. These Cartesian motifs can be found in Levinas’s wider context of the issue of subjectivity, and it is these deliberations that form the structure in which the famous formulation of the definition of infinity is made. The first text in which we attempt to identify this general structure that Des-cartes provides for Levinas’s thought and the function that it fulfills in it is Description of Existence. The second motif is Cartesian subjectivity in the book Existence and Existents.
2
Content available remote

Mají zvířata vědomí?

100%
Hříbek T.
Filosofický časopis (Philosophical Journal)
|
2016
|
vol. 64
|
issue 1
3-22
EN
The study analyses the arguments of contemporary philosophers of mind concerning the subject of animal consciousness. The first part reminds the reader of the Cartesian starting point of the contemporary discussion and points to the concept of phenomenal consciousness as the main point of contention concerning the instantiation of consciousness in non-human animals. The second part of the study analyses various forms of representationalism which make up the mainstream of contemporary debate. In the third part the philosophy of mind of Daniel Dennett is discussed, together with its implications for the question of animal consciousness. In contrast with critics who treat Dennett’s theory as the result of conceptual confusions, the author argues that we should look upon the theory as the rejection of the assumptions of the mainstream and an attempt to think anew the question of consciousness, including animal consciousness.
3
Content available remote

O co usilovala asubjektivní fenomenologi

84%
Dodd J.
Filosofický časopis (Philosophical Journal)
|
2017
|
vol. 65
|
issue 6
855-871
EN
This essay outlines some of the key philosophical gestures that define Jan Patočka’s project of an “asubjective phenomenology”, with particular attention paid to the themes of the world, meaning, body, movement, selfhood, reflection, and the critique of Cartesianism. The essay concludes with some remarks on the resources in Patocka’s thinking for a philosophical reflection on animality.
4
Publication available in full text mode
Content available

Jean-Baptiste Bullet and the miracle of normality

84%
Drozdek A.
Studia Włocławskie
|
2022
|
vol. 24
169-179
PL
Abbé Jean-Baptiste Bullet był osiemnastowiecznym francuskim uczonym i teologiem. Korzystając z osiągnięć nauk przyrodniczych przedstawił fizyko-teologiczny dowód na istnienie Boga, w którym organizacja i struktura przyrody posłużyły mu do wykazania istnienia inteligentnego Stwórcy, którego boskie atrybuty można wykryć w przyrodzie. Bullet podkreślił fakt, że ludzie nie widzą nadprzyrodzonego aspektu przyrody, gdyż przyzwyczajenie prowadzi ich do widzenia regularności przyrody jako czegoś normalnego.
EN
Abbé Jean-Baptiste Bullet was an 18th century French scholar and theologian. Using his knowledge of natural sciences, he offered a physico-theological proof of the existence of God in which the organization and the makeup of nature was used to show the existence of an intelligent Creator whose divine attributes could be detected in nature. He stressed the fact that humans are missing the miraculous aspect of the makeup of the world since they are used to it and thus consider is something normal.
5
Content available remote

Čtyři empirické principy Ehrenfrieda Walthera von Tschirnhause

84%
Vrtílka P.
Filosofický časopis (Philosophical Journal)
|
2022
|
vol. 70
|
issue 1
139-156
EN
This historically oriented study is dedicated to the German naturalist, mathematician and philosopher Ehrenfried Walther von Tschirnhaus (1651–1708) and aims to introduce his main philosophical-logical work, Medicina mentis. After a biographical overview, from which important connections emerge, the article sets out and comments upon his four empirical principles, which provide an overview of the philosophical theory of knowledge. The key theme of his main work is the art of invention (ars inveniendi) and the concept of science as applied algebra, which was an obvious influence on Tschirnhaus’s epistemology and logic. The thinking of this philosopher engages with the work of Descartes, Spinoza, Geulincx and Gassendi, with which – like Leibniz – he tries to harmonize. Although Tschirnhaus’s approach is in many regards dependent on other thinkers, he stands out for his appreciation of the controlled imagination in science and experimentation. The four empirical principles, then, emphasize inner experience and an a posteriori approach.
CS
Tato historicky zaměřená studie je věnována německému přírodovědci, matematikovi a filosofovi Ehrenfriedu Waltheru von Tschirnhausovi (1651–1708) s cílem představit jeho hlavní filosoficko-logické dílo Medicina mentis. Po biografickém přehledu, z něhož vyplývají důležité souvislosti, jsou vyloženy a komentovány jeho čtyři empirické principy, které poskytují průřez filosofovou teorií poznání. Klíčovým tématem tohoto spisu je umění objevovat (ars inveniendi) a pojetí vědy jako aplikované algebry, které přirozeně ovlivnilo Tschirnhausovu epistemologii i logiku. Myšlení tohoto filosofa zpracovává podněty z díla Descarta, Spinozy, Geulincxe a Gassendiho, které se – podobně jako Leibniz – snaží harmonizovat. Přestože je Tschirnhausova koncepce v mnohém závislá na jiných myslitelích, vyniká oceněním kontrolované obrazotvornosti v oblasti vědy a experimentu. Čtyři empirické principy pak kladou důraz na vnitřní zkušenost a přístup a posteriori.
6

The Sense of Existence in Marxism, Christianity and Liberal Mass Culture

84%
Kuczynski J.
Dialogue and Universalism
|
2020
|
issue 2
218-228
EN
The paper presents reflections on human existence and the nature of human being. The author of the paper presents his own standpoint and compares it with other philosophical and religious conceptions of the human being, inter alia those formed in Christianity, Marxism and Cartesianism. The primary concern of the essay is the existential-anthropological significance of human being’s creativity.
7
Publication available in full text mode
Content available

Między Kartezjuszem a Berkeleyem. Zapomniany rozdział z dziejów brytyjskiej filozofii wczesnonowożytnej

84%
Żukowski B.
Roczniki Filozoficzne
|
2015
|
vol. 63
|
issue 1
101-115
PL
Sedno artykułu stanowi postulat podjęcia badań zmierzających do rekonstrukcji dynamiki i immanentnej logiki rozwoju filozofii kartezjańskiej poprzez historyczno-teoretyczną analizę jednej z niezbadanych linii recepcji kartezjanizmu, wiodącej przez filozofię brytyjskich myślicieli minorum gentium: Arthura Colliera, Johna Norrisa, Richarda Burthogge’a etc. Przeanalizowanie poszczególnych stadiów ewolucji myśli postkartezjańskiej w ramach jednej tradycji intelektualno-kulturowej ma pozwolić na teoretyczno-historyczne ugruntowanie systemu Berkeleya (uznawanego za punkt kulminacyjny postkartezjańskiego idealizmu brytyjskiego), w nurcie szeroko rozumianej myśli kartezjańskiej, dostarczając tym samym przesłanek do ogólnych wniosków na temat logiki rozwoju systemów filozoficznych inspirowanych myślą Kartezjusza.
EN
The aim of this paper is to suggest how the internal logic and dynamics of the development of Cartesian philosophy can be reconstructed by means of the historical-theoretical analysis of one of the most forgotten lines of reception of Cartesianism, leading through the philosophy of British thinkers minorum gentium: Arthur Collier, John Norris, Richard Burthogge etc. Such analysis of the particular stages of the evolution of post-Cartesian thought—within one intellectual-cultural context, makes it possible to situate Berkeley’s system (considered as a culminating point of the development of post-Cartesian British idealism) in the stream of the widely understood Cartesian thought. At the same time the analysis provides sufficient data to draw some general conclusions regarding the logic of the development of Cartesian-inspired philosophical systems.
8
Publication available in full text mode
Content available

Działania publiczne wobec uwarunkowań historyczno-kulturowych

83%
Hryniewicz J.
Studia z Polityki Publicznej
|
2015
|
vol. 2
|
issue 3(7)
81-99
EN
The author analyses the socio-cultural determinants which influence the internal structure of collective action. It is determined by: the ability to fulfill contracts, the predictability of behaviour and showing trust to others. The author goes on to describe the factors that limit them as a result of the specificity of social relations in the Polish society, which 82 Janusz Hryniewicz Studia z Polityki Publicznej are dominated by the network of micro-groups and it means that only within them - not within the wider society - one can see social relations, in which contracts tend to be fulfilled and trust guaranteed. At the same time, the author indicates that the Polish society's capacity for collective action seems to be limited as a result of the fact that the Cartesian culture has not been fully adopted. There are many ramifications of that including a lower potential to analyse the goals of collective actions and making them more rational. In the Cartesian type of societies, their members are more favourably inclined to act together. They are more favourably adapted towards democracy, collective action and one can see a higher level of self-organisation, a wider range of personal freedom, as well as the setting up of associations. There is no need to impose top-down directives and top-down coordination when collective action must be taken.
PL
Autor analizuje czynniki społeczno-kulturowe określające wewnętrzną strukturę działania zbiorowego. Uwarunkowana jest ona: zdolnością do zawierania umów, przewidywalnością zachowań oraz predyspozycją do okazywania zaufania. Opisuje także przyczyny ograniczające czy utrudniające realizację powyższych wymiarów. Wynika to ze specyfiki stosunków w polskim społeczeństwie, które jest zdominowane przez mikrogrupy, co oznacza, że tylko w ich obrębie - a nie w szerszej wspólnocie - rozwijają się relacje umożliwiające honorowanie umów czy okazywanie zaufania. Ponadto, w opracowaniu wskazano, że zdolność do zbiorowego działania w społeczeństwie polskim istotnie ogranicza niepełne przyswojenie kultury kartezjańskiej. Pociąga to za sobą wiele konsekwencji - niższą zdolność do analizy celów działania, ich racjonalizowania itp. W społeczeństwach "kartezjańskich" (realizujących kartezjański ideał kulturowy) ich członkom łatwiej jest podejmować działania zbiorowe. Są lepiej przystosowane do demokracji i tym samym do współdziałania zbiorowego. Widoczny jest w nich wysoki poziom samoorganizacji, bardzo duży zakres wolności zachowań, głoszenia dowolnych poglądów, zakładania dowolnych organizacji. Nie potrzebują odgórnych dyrektyw i odgórnej koordynacji, gdy trzeba coś wspólnie przeprowadzić.
9
Publication available in full text mode
Content available

Antirealism, Cartesianism and world

67%
Czerniawski K., Czerniawski K.
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
|
2021
|
issue 1
10
Publication available in full text mode
Content available

Źródła polskiego kartezjanizmu fenomenologicznego: Od Idei i percepcji do Człowieka i czasu

67%
Starzyński W.
Roczniki Filozoficzne
|
2023
|
vol. 71
|
issue 3
63-92
EN
The aim of this article is to examine the sources of Polish phenomenological Cartesianism, which the author hypothesises to be found in Kazimierz Twardowski’s doctoral dissertation Idee und Perception:  Eine erkenntnistheoretische Untersuchung aus Descartes (1891). The dissertation is examined from the aspect of Brentano’s influence on it, which can be seen both at the level of epistemological solutions and in the concept of practising the history of philosophy. Although Twardowski corrects Brentano’s interpretation of Descartes, he remains on the ground of Brentano's descriptive psychology, which constitutes a certain preliminary version of phenomenology. The second part of the article reconstructs the Cartesian motif contained in Roman Ingarden’s egology as presented in his Człowiek i czas [Man and Time] (1937–1946), in order to conclude by characterising the common elements supporting the continuity and specificity of the Cartesian motif in the beginnings of Polish phenomenology. 
PL
Celem artykułu jest zbadanie źródeł polskiego kartezjanizmu fenomenologicznego, które autor hipotetycznie sytuuje w rozprawie doktorskiej Kazimierza Twardowskiego Idee und Perception. Eine erkenntnistheoretische Untersuchung aus Descartes (1891). Rozprawa jest badana w aspekcie brentanowskiego na nią wpływu, który daje się zauważyć zarówno na poziomie rozstrzygnięć epistemologicznych, jak i w koncepcji uprawiania historii filozofii. Choć Twardowski koryguje w niej kartezjańską interpretację Brentana, to pozostaje na gruncie brentanowskiej psychologii opisowej, stanowiącej pewną wstępną wersję fenomenologii. W drugiej części artykułu rekonstruuje się wątek kartezjański zawarty w egologii Romana Ingardena, jaką zaprezentował w Człowieku i czasie (1937–1946), by w konkluzji scharakteryzować wspólne elementy przemawiające za ciągłością i swoistością motywu kartezjańskiego w początkach polskiej fenomenologii.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.